Publicystyka - ngo.pl

Zofia Bojańczyk: – Marek Edelman, ostatni przywódca powstania, składał w rocznicę jego wybuchu żółte kwiaty pod Pomnikiem Bohaterów Getta. Otrzymywał je tego dnia od anonimowego darczyńcy. Uznaliśmy, że warto kontynuować tę tradycję, ale nie tylko kładąc żonkile w tym miejscu, a upowszechniając pamięć o powstańcach na ulicach Warszawy.

– To była jedna z inspiracji, aby symbolem uczynić kwiat. W Stanach Zjednoczonych jest już prowadzona kampania, w której nazwie znalazł się żonkil i zachęca do regularnego badania się, aby zapobiegać i wcześnie wykrywać choroby nowotworowe. Dlatego hasło naszej akcji w języku angielskim jest bardziej rozbudowane. To nie Akcja "Żonkile", a The Warsaw Ghetto Uprising Campaign.

– Mamy współpracowniczkę, która koordynuje ją w Stanach Zjednoczonych, głównie w Nowym Jorku i New Jersey. Idziemy dalej: w tym roku przeprowadzimy też kampanię informacyjną w Los Angeles. Chcemy zaangażować powszechnie znaną osobę, która przykuje uwagę. Myślimy, żeby to był Adrien Brody, odtwórca głównej roli w filmie „Pianista”. Otwieramy się też na współpracę z Izraelem: wysyłamy 30 tysięcy żonkili, z których większość trafi do szkół w południowej i środkowej części kraju.

– 25 procent naszych wolontariuszy indywidualnych – bo w akcję mogą włączać się również szkoły i instytucje, takie jak np. teatry i biblioteki – nie jest mieszkańcami Warszawy.

– 250 tysięcy, czyli o 50 tysięcy więcej niż w zeszłym roku.

– Blisko 2 tysiące, w tym 1162 indywidualnych. W tym roku zgłosiło się już 50 osób więcej niż o tej samej porze w zeszłym. 19 kwietnia wypada w niedzielę i trochę obawialiśmy się, że chętnych będzie mniej. Zupełnie niepotrzebnie.

– Warszawiacy i warszawianki podkreślają, że to dla nich jako mieszkańców miasta ważne, bo to część jego historii. Inni chcą dzielić się wiedzą. Niektórzy z wolontariuszy wyjaśniają, że identyfikują się z wartościami wyznawanymi przez powstańców. Część zawsze szukała okazji do wzięcia udziału w akcji, ale nigdy wcześniej jej nie miała. Oczywiście, dla części uczniów to okazja do zdobycia punktów do szkoły średniej.

– W zeszłym roku, niczym na dłoni, zobaczyliśmy jak silnie spolaryzowane jest polskie społeczeństwo. W poprzednich latach było wielu obojętnych przechodniów, ale odmawiając po prostu szli dalej. Teraz wiele osób podchodzi do wolontariuszy z własnej inicjatywy i prosi o kwiaty, dobrze wiedząc, co to za dzień i znając już naszą kampanię. Chwalą za empatię i mówią, że na ulicach miasta tego dnia panuje budująca atmosfera. 

Ale jest też dużo reakcji negatywnych: niektórzy sami zaczynają rozmowę z wolontariuszami mówiąc, że nie zgadzają się z tym, co robi Muzeum albo że więcej uwagi powinno poświęcać się Powstaniu Warszawskiemu.

– Uczulamy, żeby nie prowokować takich osób i nie wchodzić z nimi w dyskusję, bo wiemy, że w tak krótkim czasie nie da się ich przekonać, a nie chcemy też, żeby obie strony czuły się niekomfortowo. Wiemy, czego wolontariusze mogą się spodziewać. 63 procent z nich nie ma doświadczenia podobnego do Akcji „Żonkile”. Przełamuje bariery i po raz pierwszy rozmawia z przechodniami, ale po wzięciu udziału w kampanii widzą zmiany u siebie, więc jest to też doświadczenie wzmacniające. Z każdym nowym wolontariuszem – takich jest ponad 800, a w tym roku już widzimy, że będzie ich nawet więcej, rozmawiamy indywidualnie. Są mile zaskoczeni, kiedy koordynatorzy akcji w terenie, gdzie rozdają kwiaty, zapamiętali ich imiona, że nie są anonimową masą.

Organizujemy spotkania ze świadkami historii, w tym roku ruszymy też z zajęciami z native speakerem, aby wolontariusze wiedzieli, jak przekazać podstawowe fakty o powstaniu w języku angielskim, szczególnie ci, którzy staną w częściej uczęszczanych punktach.

– Zwiększa się wiedza o powstaniu w getcie warszawskim. Może wyda się to błahe, ale jednocześnie świadczy o większej świadomości: pytanie o to, co wydarzyło się 19 kwietnia było w „Milionerach”, a uczestnik znał na nie odpowiedź. To budujące. Chociaż ciągle jest nad czym pracować, bo wiele Polaków nadal zupełnie nie kojarzy tej daty.

– Wystarczy wejść na stronę Muzeum czyli polin.pl i kliknąć: „Weź udział w akcji <<Żonkile>>”. Można zostać wolontariuszem indywidualnym – rocznikowo trzeba mieć 14 lat, młodsi muszą mieć zgodę opiekuna – rodzica, starszej siostry lub brata. Nauczyciel może zgłosić szkołę, deklarując, ilu uczniów zaangażuje się w kampanię. Otrzyma wówczas pakiet edukacyjny obejmujący prezentacje, plakaty, film, scenariusze lekcji, słowniczek najważniejszych pojęć. Do aplikowania zachęcane są też instytucje, np. biblioteki, które również zostaną wyposażone w materiały, w tym listę lektur, które warto w tych dniach wyeksponować.

– Indywidualni wolontariusze mają czas do 24 lutego. Szkoły warszawskie mają czas do 1 marca, a instytucje poza Warszawą do 13 kwietnia.

Zofia Bojańczyk — Muzeum Historii Żydów Polskich Polin, koordynatorka Akcji "Żonkile".