Publicystyka - ngo.pl

Rok Antyfaszystowski to koalicja, która łączy instytucje publiczne, organizacje pozarządowe, ruchy społeczne, kolektywy, artystów i artystki oraz aktywistów i aktywistki. Od 1 września 2019 roku do 8 maja 2020 roku organizuje różnego rodzaju wydarzenia kulturalne i działania społeczne, których pełen kalendarz udostępnia na stronie: można w nim znaleźć zarówno te, które już się odbyły (a to np. wystawa „Nigdy więcej. Sztuka przeciw wojnie i faszyzmowi w XX i XXI wieku”, zaprezentowana w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie), jak i te kontynuowane lub zaplanowane w przyszłości. 

Co więcej, w zakładce „Atlas” Rok Antyfaszystowski prowadzi swego rodzaju galerię sztuki: pokazuje dzieła i odwołuje się do tekstów kultury opowiadających się przeciw faszyzmowi.  Zwiedzający nie jest pozostawiony sam sobie, materiały opatrzone są obszernymi komentarzami. Koalicja jest również obecna na YouTubie, Instagramie i Facebooku. 

Za cel Rok Antyfaszystowski stawia sobie upamiętnienie antyfaszystów i antyfaszystek oraz sprzeciw wobec obecności w przestrzeni publicznej ruchów i symboliki neofaszystowskiej. 

„Rok Antyfaszystowski stanowi kolektywny wyraz niezgody na gloryfikację wojny, kult przemocy, autorytaryzm, nacjonalizm, nietolerancję, mizoginię, homofobię i rasizm, które prowadzą do dewastacji sumień, wspólnoty ludzkiej i środowiska naturalnego. Koalicja kieruje się etosem równości, wolności i solidarności wszystkich ludzi oraz troski o istoty nieludzkie” – czytamy na stronie.

Na początku miesiąca Rok Antyfaszystowski i „Krytyka Polityczna”  informowały o tym, że Piotr Bernatowicz, powołany przez ministra Piotra Glińskiego z pominięciem trybu konkursowego na stanowisko dyrektora Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie zerwał współpracę z koalicją. 

CSW było jedną z instytucji, z którą Rok Antyfaszystowski nawiązał współpracę. Ale nowy dyrektor placówki nie zaakceptował programu znajdującego się pod opieką dr. Michała Kozłowskiego z Instytutu Filozofii UW seminarium, poświęconego tekstom kultury odnoszącym się do zjawiska faszyzmu. 

Rok Antyfaszystowski wobec tego opublikował 4 marca list otwarty. „Nasze najwyższe zdumienie wywołuje fakt, że w siedemdziesiąt pięć lat po zakończeniu drugiej wojny światowej w stolicy Polski ważna instytucja publiczna wyprasza ze swych murów seminarium poświęcone refleksji nad związkami antysemityzmu, faszyzmu i Zagłady” – czytamy.

Dalej koalicja wyjaśnia, że przedmiotem sporu były wybrane do analizy teksty: dyrektor Bernatowicz skrytykował Theodora Adorno, który razem z Maxem Horkheimerem w 1943 roku opublikował esej „Żywioły antysemityzmu”, będący przedmiotem rozważań uczestników pierwszego seminarium zorganizowanego w Muzeum 11 lutego. 

„W realnym świecie tymczasem myśl Adorna pozostaje fundamentalnym punktem odniesienia nie tylko w refleksji nad Zagładą, ale też nad współczesną sztuką, zarówno dla myślicieli o wrażliwości konserwatywnej, liberalnej, jak i lewicowej” – odpowiada Rok Antyfaszystowski. 

Dalej w liście otwartym społeczność zrzeszona w koalicji zwraca się do świata akademii i kultury przestrzegając przed cenzurą, o którą oskarża Piotra Bernatowicza. 

Cytując fragment tekstu  filozofów puentują: "'Fałszywa projekcja jest uzurpatorem królestwa wolności i wykształcenia; paranoja jest znamieniem półinteligenta. Wszystkie słowa stają się dlań elementem obłąkanego systemu, próbą duchowego zawłaszczenia obszarów, którym jego własne doświadczenie nie może sprostać', napisali Adorno i Horkheimer w roku 1943. Mogliby z powodzeniem powtórzyć te słowa dzisiaj". 

Rok Antyfaszystowski dziękuje też zespołowi kuratorskiemu CSW Zamek Ujazdowski i poprzedniej dyrekcji za stworzenie dla nich przestrzeni i do tej pory owocną współpracę. I kończy:

Rok Antyfaszystowski jest po pierwsze oddolną koalicją, której członkowie – instytucje, ale też aktywiści i aktywistki – pracują nad stworzeniem sieci antyfaszystowskich i antywojennych wydarzeń kulturalnych i działań społecznych. Po drugie, to platforma dla współpracy podmiotów kulturalnych i organizacji społecznych. 

Sama idea stworzenia tego rodzaju koalicji sięga początku 2018 roku i narodziła się w Krakowie. Kilka miesięcy później rozpoczęły się przygotowania do stworzenia sieci antyfaszystowskich i antywojennych inicjatyw: pierwsze włączyły się m.in. Galeria Arsenał w Poznaniu, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Teatr Powszechny w Warszawie, Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku i CSW Łaźnia w Gdańsku. „Obecnie zajmujemy się rozbudowywaniem koalicji, promocją Roku w środowiskach kultury i zaangażowania społecznego, rozwijaniem programu wydarzeń oraz nagłaśnianiem inicjatywy w mediach” –  podkreśla Rok Antyfaszystowski na stronie. I zachęca do współpracy. 

Jak? Można zgłosić wydarzenie do programu albo poprosić o pomoc w jego organizacji, przygotować wpis do Atlasu lub po prostu dołączyć, ale jest warunek: ze względu bezpieczeństwa, aby dołączyć do koalicji potrzebna jest rekomendacja organizacji lub instytucji, która już niej jest (więcej tutaj: https://rokantyfaszystowski.org/info/).