Nowy „Atlas dobrych praktyk”: Polska w działaniu [patronat ngo.pl]
Nie czekają na decyzje „z góry”. Sami szukają rozwiązań, angażują sąsiadów, rozmawiają z samorządami i zmieniają swoje miejscowości – bo zmusza ich do tego powódź w Lądku-Zdroju, wylewająca rzeka w Żarnowicy, sytuacja osób przewlekle chorych w Bydgoszczy czy pogarszający się stan Jeziora Tuchomskiego. Tak wygląda Polska opisana w nowym „Atlasie dobrych praktyk. Historie lokalne 2024” – publikacji akcji Masz Głos Fundacji im. Stefana Batorego.
W dwudziestu pięciu historiach, rozgrywających się od Pomorza po Podkarpacie, widać, jak ogromny potencjał tkwi w codziennych, lokalnych działaniach. Bohaterowie publikacji – sołtyski, młodzieżowi radni, nauczyciele i nauczycielki, liderzy i liderki społeczni, członkinie kół gospodyń wiejskich – potrafią w odpowiedzi na lokalne potrzeby budować trwałe zmiany.
To właśnie wspólny problem daje okazję do rozmowy, systematycznych spotkań i działań sprzyjających powstaniu wzajemnego zaufania. Zbudowane tak relacje i wynikająca z nich więź stają się często podstawą do tworzenia mechanizmów i instytucji czyniących z mieszkańców lokalną wspólnotę
– mówi Edwin Bendyk, prezes Fundacji Batorego.
Polska lokalna, czyli Polska obywatelska
Najnowszy „Atlas dobrych praktyk” to nie tylko przegląd inicjatyw realizowanych dzięki partnerskiej współpracy mieszkańców, organizacji społecznych i władz samorządowych. To także diagnoza tego, czym naprawdę żyją mieszkańcy miast i wsi – jak reagują na klęski żywiołowe, brak miejsc spotkań, wykluczenie komunikacyjne, zaniedbanie przestrzeni publicznej czy brak dialogu z młodymi.
W Bodzanowie (woj. mazowieckie) Stowarzyszenie Nasz Czas zorganizowało cykl integracyjnych spotkań „Meliska z sołtyską”, które poprawiły relacje między mieszkańcami. W Świdwinie (woj. zachodniopomorskie) Młodzieżowa Rada Miasta przeprowadziła badanie potrzeb rówieśników i przekazała wyniki władzom miasta z nadzieją na dialog w sprawach ważnych dla młodych ludzi. W Bytomiu (woj. śląskie) grupa „lokal w Bytomiu” przywróciła do życia mechanizm inicjatywy lokalnej, dotąd martwy zapis jednej z uchwał Rady Miejskiej.
Wszystkie te działania łączy jedno: grupa mieszkańców najpierw dostrzegła istotny brak lub potrzebę swojej społeczności, a potem postanowiła coś zmienić. Następnie zgłosiła się po wsparcie do akcji Masz Głos,która specjalizuje się w rozwiązywaniu lokalnych problemów we współpracy z władzą samorządową i mieszkańcami. Władze, jeśli były otwarte, stawały się partnerem w działaniu. Tak współpracujące wspólnoty zostały docenione tytułem laureata lub finalisty nagrody Super Samorząd, przyznawanej na zakończenie każdej edycji akcji.
Tam, gdzie wsparcie władz było niewielkie, ale determinacja i skuteczność mieszkańców imponująca – społecznicy zostali uhonorowani nagrodą Super Głos. Ich historie pokazują, że samorządność nie zaczyna się ani nie kończy w urzędzie. Zaczyna się w głowie każdego, kto chce coś zrobić dla innych.
– Lokalnie dzieją się dobre rzeczy, którymi niekoniecznie interesują się media, a które mogą dawać chęć do działania innym – podkreśla Krzysztof Majak, dziennikarz i juror nagrody Super Samorząd.
„Atlas” jako mapa inspiracji
Każda z opisanych historii jest opatrzona sekcją „Pytanie do eksperta” – z praktycznymi wskazówkami dotyczącymi np. pozyskiwania funduszy, organizacji konsultacji społecznych czy tworzenia rad młodzieżowych i senioralnych. Dzięki temu publikacja jest jednocześnie reportażem, poradnikiem i podręcznikiem współdziałania.
„Atlas” można przeglądać tematycznie – w rozdziałach „Relacje”, „Potrzeby”, „Miejsca wspólne”, „Zieleń i zwierzęta”, „Okolica” – lub geograficznie, odnajdując inicjatywy z własnego regionu. Są to następujące miejsca: Bodzanów, Legionowo, Żółwin (mazowieckie), Świdwin, Gryfice, Dzikówko (zachodniopomorskie), Białe Błota, Bydgoszcz, Toruń (kujawsko-pomorskie), Somonino, Warzenko (pomorskie), Malin, Lądek-Zdrój (dolnośląskie), Rożnowo (wielkopolskie), Letnica (lubuskie), Krapkowice, Kluczbork (opolskie), Bytom (śląskie), Nałęczów, Ludwinów (lubelskie), Suchedniów (świętokrzyskie), Kazimierzowo (warmińsko-mazurskie), Bakaniuk (podlaskie), Kutno (łódzkie), Żarnowica (małopolskie).
Nie heroizm, a codzienność
Bohaterowie i bohaterki „Atlasu dobrych praktyk” nie są zawodowymi aktywistami. To osoby w różnym wieku i różnych profesji, które łączy potrzeba współpracy przynoszącej realne skutki: lepsze relacje między ludźmi, bardziej dostępne usługi, przyjazną przestrzeń publiczną.
Lokalne działania nie zawsze trafiają na pierwsze strony gazet, ale to właśnie one kształtują nowoczesną demokrację – opartą na zaufaniu i rozmowie
– mówi Joanna Załuska, dyrektorka programu Demokracja Lokalna Fundacji Batorego.
Publikacja dla wszystkich, którzy chcą działać
„Atlas dobrych praktyk. Historie lokalne 2024” jest dostępny bezpłatnie na stronach: www.maszglos.pl i www.batory.org.pl.
Publikacja powstała dzięki współpracy zespołu akcji Masz Głos i organizacji partnerskich: Stowarzyszenia Aktywności Obywatelskiej Bona Fides, Fundacji Laboratorium Badań i Działań Społecznych SocLab, Fundacji Teatrikon i SocLab, Stowarzyszenia Rozwoju Inspiracje, Fundacji Twórczości, Edukacji i Animacji Młodzieży – Teatrikon, Pracowni Zrównoważonego Rozwoju.
Akcja Masz Głos to prowadzony od 2006 roku ogólnopolski projekt Fundacji im. Stefana Batorego, który ma na celu budowanie dialogu i współpracy pomiędzy społecznościami lokalnymi a władzami samorządowymi. W 2025 roku akcja jest realizowana z partnerami regionalnymi: Stowarzyszeniem Aktywności Obywatelskiej Bona Fides, Fundacją Laboratorium Badań i Działań Społecznych SocLab, Stowarzyszeniem Rozwoju „Inspiracje”, Pracownią Zrównoważonego Rozwoju, Fundacją Twórczości, Edukacji i Animacji Młodzieży – „Teatrikon”. Patroni medialni: Onet.pl, Ngo.pl.
Źródło: akcja Masz Głos
