Publicystyka - ngo.pl

Zmiana w ustawie o działalności pożytku jest pewna. Mniej pewne jest jak będzie ona głęboka i czy spodziewana kolejność poprawiania ustawy ma sens. Chociaż zapowiedziane jest, że będą trwały niemal równoczesne prace nad obiema leżącymi na stole propozycjami, a projekty nie są wobec siebie konkurencyjne, to jednak wątpliwości czy właściwie zaplanowano proces pozostają. Przypomnijmy, na czym polegają anonsowane zmiany.

Zlecanie zadań publicznych – finansowanie działań organizacji pozarządowych (głównie przez samorząd) nie zmieniło się zasadniczo od ponad 20 lat! Jakich zmian potrzebujmy?

Zmiany obecnych procedur konkursowych
Obecne, dobrze znane procedury wymagają dziś poprawek – prostych, ale znaczących. Najważniejsze wydaje się właśnie uproszczenie. Zlecanie zadań nie powinno być wyzwaniem. Powinno być łatwiejsze i przyjaźniejsze dla NGO.

– Podmioty non-profit, które w założeniach winny być traktowane preferencyjnie, są w sytuacji gorszej niż firmy prywatne działające dla zysku – tłumaczy Michał Guć. Mają pokazać, rozliczyć, udowodnić więcej – to trzeba zmienić. 

➡️przeczytaj:
Organizacje pozarządowe – dyskryminowany partner administracji publicznej
Warunki i sposoby realizacji zadań publicznych

Nowe tryby
Dziś jest nieelastycznie. Dominują konkursy. Mamy tryb bez konkursu, ale to nie wystarcza. Opcji musi być więcej. Autorzy propozycji zmiany w ustawie o działalności pożytku proponują nowe tryby: jeden, dwa sposoby na inne niż dziś, zlecanie zdań publicznych. Wydaje się, że to niewiele, ale ZMIANA jest znacząca – wręcz rewolucyjna! 

➡️przeczytaj KONIECZNIE: Tryby i procedury zlecania zadań publicznych

Finansowanie działalności statutowej
Tego jeszcze nie było. Takiej formy wspierania organizacji pozarządowych (właściwie szerzej: wspierania aktywności obywatelskiej), próbuje Narodowy Instytut Wolności. Ale próby z poziomu centralnego nie przekładają się na poziom lokalny. Rząd nie stworzył do tej pory samorządom możliwości takiego wsparcia obywateli, jakie sam oferuje. Czy to się zmieni? Propozycje są.

➡️zobacz: 
Rozwój aktywności obywatelskiej 
#prosteNGO. Nie zlecanie zadań, ale wspieranie aktywności
NIW i wsparcie lokalnych inicjatyw. A może subwencja pozarządowa?

Czy projekt zmiany ustawy o pożytku, który powstał w środowisku organizacji pozarządowych, trzeba przedstawiać i opisywać? OCZYWIŚCIE ZAWSZE TRZEBA!!!

Zdajemy sobie sprawę, że mimo naszych wysiłków, nie zawsze udaje nam się dotrzeć do Was z aktualnymi informacjami. Prace nad zmianami w ustawie o pożytku staraliśmy się relacjonować na wszystkich możliwych etapach. To jednak wcale nie oznacza, że informacje do Was dotarły. Dlatego jeszcze raz je zbieramy.

Chcesz poznać wszystkie etapy pracy nad zmianą zasad zlecania zdań publicznych i finansowania NGO przez samorządy? Poniżej znajdziesz wybrane artykuły, które rozwieją wszystkie Twoje wątpliwości i dostarczą Ci kompleksowej informacji.  

• Propozycje zmian w ustawie o działalności pożytku publicznego. Nowe tryby zlecania zadań
• Ustawa o pożytku – proponowane zmiany. Co wypracowano?
• Ustawa o pożytku – proponowane zmiany. Podsumowanie
• Ustawa o pożytku – proponowane zmiany. Wprowadzenie
• O pożytku publicznym po dwóch dekadach
• Samorządowo-pozarządowa dyskusja o zmianach w prawie
• O pożytku publicznym po dwóch dekadach

Projekt departamentu jest znacznie bardziej enigmatyczny. Nie można też, jak w przypadku opisywanego wyżej projektu, który wyszedł ze środowiska organizacji, przedstawić jego historii (bo jej nie ma). Wszystko, co wiemy o tym projekcie pochodzi z opisu, który członkom RDPP przedstawił Łukasz Jachimowicz, dyrektor Departament Społeczeństwa Obywatelskiego.

Propozycja ma się zawierać w 11 punktach. Wiemy, że zmiany mają dotyczyć:

• wkładów własnych (oczekiwane będą tylko wkłady rzeczowe i osobowe)
• podniesienia progów z art. 19a (tzw. małe granty)
• programów wieloletnich (chodzi o wskazanie, czy formalnie są aktami prawa miejscowego)
• umów sponsoringowych (dopuszczenia ich przy działalności odpłatnej)
• sprawozdań OPP (uproszczone sprawozdanie przy większym niż teraz budżecie)
• szczegółowych procedur dotyczących kontroli organizacji pożytku (te zmiany mają być "kosmetyczne")
• wprowadzenia odznaki honorowej za zasługi dla rozwoju społeczeństwa obywatelskiego
• ustalenia specjalnego dnia poświęconego społeczeństwu obywatelskiemu (24 kwietnia).

Należy przyjąć, że projekt powstaje w departamencie bez udziału (przynajmniej oficjalnego) przedstawicieli organizacji pozarządowych. Jak tłumaczyli przedstawiciele departamentu jest wynikiem wsłuchiwania się w postulaty NGO formułowane podczas różnych spotkań.

Wszystko wskazuje na to, że projekt (właściwie jego oficjalny opis) poznamy w momencie wpisania projektu do wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów. 

Chociaż na posiedzeniu Rady domagano się przesłania informacji o projekcie – konkretniejszej, bardziej szczegółowej i innej niż słowna – to prawdopodobnie członkowie i członkinie RDPP nie dostaną nic więcej do momentu oficjalnego wpisania projektu do wykazu. Wszyscy zainteresowani (w tym redakcja portalu) bazują więc obecnie na opisanej tu słownej relacji dyrektora Jachimowicza.

Do symbolicznej konfrontacji obu propozycji doszło podczas ostatniego posiedzenia Rady Działalności Pożytku Publicznego (relacjonowaliśmy to w artykule: Dwie nowelizacje ustawy o działalności pożytku. Czwarte posiedzenie RDPP VIII kadencji [relacja]) – podczas tego samego posiedzenia, które do tej pory jest jedynym dostępnym źródłem informacji o rządowych planach nowelizacji ustawy (opisanym wyżej projekcie departamentu).

Na posiedzeniu mówiono również o zespole, który ma powstać przy Komitecie ds. Pożytku Publicznego. Zespół ten miałby się zajmować „dużą nowelizacją” – propozycjami zmiany trybów zlecania zadań. Z jednej strony komunikat ten może świadczyć o poważnym podejściu do tematu – Przewodnicząca KPP tworzy zespół, który ma szukać argumentów i sojuszników do przeprowadzenia istotnej zmiany w ustawie. Z drugiej strony kolejny „zespół”, gdzie lądują propozycje organizacji, to niepewność. Jak będzie pracował? Kiedy? Kto właściwie wejdzie w jego skład? Dlaczego przedstawiciele ministerstw, skoro większość z nich nie stosuje ustawy o pożytku? Czy rzeczywiście zespół będzie sojusznikiem tych zmian, czy raczej zacznie je sabotować? Pytania można mnożyć. 

Pomijając pytania, na które dziś nie znamy odpowiedzi: nowelizacja zaproponowana przez departament wyraźnie wskazuje na harmonogram działań. A ten nie jest po myśli autorów i sojuszników propozycji „dużej nowelizacji”. Obie propozycje, w niewielkim stopniu, ale jednak – pokrywają się. Propozycja departamentu jest przedstawiana (wydaje się, że to już rządowy standard), jako „techniczna” i „niebudząca kontrowersji” – czyli, że nie trzeba się nad nią specjalnie pochylać i prowadzić dyskusji. 

Propozycja departamentu ma szybko i sprawnie wprowadzić proste, oczekiwane zmiany. Propozycja NGO postuluje poważne zmiany, na lata. Znając „cykl” zlecania zadań publicznych, możemy przewidzieć harmonogram wprowadzania obu propozycji. 

Załóżmy, że propozycja departamentu zostanie uchwalona na jesieni 2025 roku. To oznacza, że będzie miała zastosowanie dla „sezonu” zlecania zadań, który rozpocznie się mniej więcej w połowie 2026 roku. Czyli efekt szybkiej „technicznej” nowelizacji nastąpi w gruncie rzeczy w 2027 roku. Jak bardzo w związku z tym Departament Społeczeństwa Obywatelskiego, Ministra i Przewodnicząca KPP planują odwlec wprowadzenie zmian w trybach zlecania zadań publicznych? Wygląda na to, że możemy ich oczekiwać w czwartej dekadzie XXI wieku. Tego chcemy?