Organizacje pozarządowe mają 30 dni na zgłoszenie swoich uwag do projektu ustawy o zmianie ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie oraz ustawy o grach hazardowych. Zapowiedź zmian w ustawie pojawiła się w pierwszej połowie 2025 roku. Co zaproponowano w projekcie?
27 sierpnia w serwisie legislacja.gov.pl pojawił się projekt ustawy o zmianie ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie oraz ustawy o grach hazardowych. To realizacja zapowiedzi Adriany Porowskiej i Departamentu Społeczeństwa Obywatelskiego, o której pisaliśmy m.in. w informacjach Zapowiadana nowelizacja ustawy o działalności pożytku w planach Rady Ministrów oraz Dwie nowelizacje ustawy o działalności pożytku. Czwarte posiedzenie RDPP VIII kadencji [relacja].
Autorzy projektu zapraszają wszystkie zainteresowane organizacje do zgłaszania uwag do przedstawionego projektu. Informacje o konsultacjach można znaleźć m.in. w informacji Zabierz głos w sprawie zmian w ustawie o pożytku publicznym oraz ustawie o grach hazardowych oraz Konsultacje publiczne projektu ustawy o zmianie ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie oraz ustawy o grach hazardowych. Projektodawcy wskazują na 30 dniowy termin konsultacji. Informacja o projekcie rozsyłana była 28 sierpnia.
Co zawiera nowelizacja?
Poniżej wyliczamy skrótowa najważniejsze zmiany, które zaproponowano w projekcie.
Artykuł 4 - sfery pożytku
Zmiana w artykule 4 ustawy z opisem sfer pożytku: sfera 23 została uzupełniona o obronę cywilną - czyli proponuje się, żeby w tym miejscu znajdowało się teraz ratownictwo, ochrona ludności i obrona cywilna. Tej zmiany nie było we wcześniejszych zapowiedziach. W uzasadnieniu przeczytamy, że propozycja wynika z wejścia w życie ustawy z dnia 5 grudnia 2024 r. o ochronie ludności i obronie cywilnej.
Artykuł 5 - zasady współpracy administracji i NGO
Zmiany w tym artykule (i powiązane zmiany w art. 14), zgodnie z założeniami pomysłodawców, mają poprawić sytuację organizacji pozarządowych, które realizując zadania publiczne zmuszone są do wykazywania wkładów własnych. Próbuje się w szczególności wyeliminować wkłady pieniężne, choć jeśli NGO właśnie taki wkład będzie chciała wykazać, nadal będzie to możliwe. Ta część nowelizacji wydaje się stosunkowo obszerna i skomplikowana - poświęcony jest jej też duży fragment uzasadnienia. Warto więc zwrócić szczególną uwagę na tę propozycję (poniżej treść proponowanej zmiany).
zmiany w artykule 5
a) w ust. 4 pkt 2 otrzymuje brzmienie:
"2) wspierania wykonywania zadań publicznych, o których mowa w art. 127 ust. 1 pkt 1 lit. e oraz art. 151 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, wraz z udzieleniem dotacji na dofinansowanie ich realizacji;",
b) po pkt 2 dodaje się pkt 3 w brzmieniu:
"3) wspierania wykonywania zadań publicznych, o których mowa w art. 221 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, wraz z udzieleniem dotacji na dofinansowanie ich realizacji.",
c) po ust. 4 dodaje się ust. 4a-4b w brzmieniu:
"4a. Wspieranie wykonywania zadań publicznych, o którym mowa w ust. 4 pkt 3 odbywa się przy zapewnieniu przez organizacje pozarządowe oraz podmioty wymienione w art. 3 ust. 3 wkładów rzeczowych i osobowych zapewniających wykonanie zadania publicznego.
4b. W ofercie realizacji zadania publicznego, o której mowa w art. 14, organizacja pozarządowa lub podmiot wymieniony w art. 3 ust. 3, może dokonać zastąpienia całości lub części wkładów rzeczowych i osobowych, o których mowa w ust. 4a, środkami finansowymi własnymi lub środkami finansowymi pochodzącymi z innych źródeł."
zmiany w artykule 14
a) pkt 5 otrzymuje brzmienie:
"5) informację o posiadanych zasobach rzeczowych i osobowych zapewniających wykonanie zadania publicznego;",
b) po pkt 5 dodaje się pkt 5a i 5b w brzmieniu:
"5a) w przypadku, o którym mowa w art. 5 ust. 4 pkt 2, informację o wysokości środków finansowych własnych lub środków pochodzących z innych źródeł przeznaczonych na realizację zadania publicznego;
5b) w przypadku, o którym mowa w art. 5 ust. 4 pkt 3, informację o planowanej wysokości dodatkowych środków finansowych własnych lub środków pochodzących z innych źródeł przeznaczonych na realizację zadania publicznego, o których mowa w art. 5 ust. 4b;"
Czym nie jest jest program współpracy
Zmiana w artykule 5a dotyczy przyjmowanych przez samorząd programów współpracy z organizacjami pozarządowymi. Zaproponowano wskazanie w ustawie, że programy takie nie są aktami prawa miejscowego. W uzasadnieniu przeczytamy, że "zmiana ma charakter doprecyzowujący i przyczyni się do ujednolicenia dotychczasowej praktyki oraz wyeliminowania wątpliwości interpretacyjnych" oraz jest realizacją zaleceń pokontrolnych Najwyższej Izby Kontroli.
Nowy dział w ustawie
Cały nowy działa (Dział 1a) dotyczyć będzie Dnia Społeczeństwa Obywatelskiego oraz Odznaki Honorowej za Zasługi dla Społeczeństwa Obywatelskiego.
Większe małe granty
Główna zmiana w tym obszarze to "waloryzacja" wysokości tzw. "małych grantów" (środków przyznawanych poza trybem konkursowym zgodnie z procedurą opisaną w art. 19a ustawy). Obecną kwotę 10 tys. zł zwiększa się do 20 tys. Przy okazji proponuje się możliwość użycia uproszczonych wzorów wniosków, stosowanych teraz wyłącznie do małych grantów czyli w trybie pozakonkursowym, do mniejszych zleceń (nie przekraczających 60 tys. zł) w trybach konkursowych.
Uproszczone sprawozdanie OPP do 200 tys.
To kolejna zmiana o charakterze "waloryzacji". Proponuje się, żeby uproszczone sprawozdania składały organizacje pożytku, których roczne budżety nie przekraczają 200 tys. zł. Dziś granica ta wynosi 100 tys.
Inne zmiany
Opisane wyżej zmiany mogą mieć bezpośredni wpływ na działania organizacji - szczególnie zmiany dotyczące zlecania zadań. W projekcie znalazły się też zmiany istotne raczej z punktu widzenia instytucji związanych z pożytkiem publicznych. Należą do nich np. zmiany w procedurze funkcjonowania Komitetu do spraw Pożytku Publicznego (rezygnacja z obowiązku sporządzania rocznych planów) czy likwidacja Funduszu Wspierania Organizacji Pożytku Publicznego (z art. 27ab ustawy). Fundusz zasilany środkami pochodzącymi z niewydanych bądź nieprawidłowo wydanych środków z 1,5%, zasili Funduszu Wspierania Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego (fundusz z ustawy o grach hazardowych, który jest źródłem finansowania m.in. programu PROO).
Wejście w życie nowych przepisów
W projekcie zapisano dość standardowy termin wejścia w życie przepisów (14 dni od ogłoszenia) wskazując też jednak konkretną datę 1 stycznia 2026 r. dla części zmian. To oznacza, że projektodawcy zakładają uchwalenie nowelizacja dość szybko - co najmniej kilka tygodni przed końcem rok. Biorąc jednak pod uwagę termin w jakim poznaliśmy projekt, miesięczne konsultacje oraz czas potrzebny do ich skonsumowania, wydaje się to mało realne. Pierwsza połowa 2026 roku jest bardziej prawdopodobnym terminem.
Zobacz projekt ustawy, uzasadnienie i ocenę skutków regulacji w serwisie legislacja.gov.pl
Zmiana w ustawie o działalności pożytku wypracowana przez ekspertów z III sektora
Opisana zmiana nowelizacji pożytku, jeśli pomyślnie przejdzie przez kolejne etapy, zacznie działać w 2026 roku. Warto przypomnieć, że znacznie poważniejsza propozycja dotycząca ustawy o działalności pożytku wyszła ze środowiska organizacji pozarządowych. Opisywaliśmy ją wielokrotnie w portalu. Zgodnie z oficjalnymi informacjami przekazywanymi przez przedstawicieli Departamentu Społeczeństwa Obywatelskiego "dużą" nowelizacją ustawy o pożytku zajmuje się Komitet do spraw Pożytku Publicznego. Jakie będą dalsze losy tej nowelizacji? Na ile opisana tu "mała" nowelizacja wpłynie na tempo prac nad większą? Czy warto poprawiać ustawę na dwa razy? Te pytania pojawiają się nie po raz pierwszy i nie po raz pierwszy nie słyszymy odpowiedzi.
Źródło: inf. własna poradnik.ngo.pl
Redakcja www.ngo.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść komentarzy.
Skorzystaj ze Stołecznego Centrum Wspierania Organizacji Pozarządowych
(22) 828 91 23
