Ponad rok temu inaugurowaliśmy rocznicowy cykl artykułów na 15-lecie ustawy o pożytku. Kończymy go kilkanaście dni przed 16. rocznicą uchwalenia ustawy. Opisywaliśmy rzeczy, których nie byłoby bez tego aktu prawnego. Dziś ostatnie trzy, w tym najmłodszy element naszej sektorowej regulacji: Komitet.
Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, jak wiele innych aktów prawa w Polsce, jest ustawą zmienianą. Przez 15 lat pojawiały się w niej nowe artykuły. Część z nich opisaliśmy już w cyklu „15 lat ustawy o pożytku” (np. UEPiK czy lokalne rady pożytku), zostawiając na koniec najnowszą nowość. Ale zacznijmy od czegoś co w ustawie było od jej uchwalenia w 2003 roku.
Publiczny pożytek i publiczne media
Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie chciała zapewnić organizacjom pożytku publicznego obecność w mediach publicznych. Temu zapewnianiu poświęciła (i poświęca nadal) jeden artykuł.
Art. 26 ustawy o działalności pożytku
Jednostki publicznej radiofonii i telewizji umożliwiają organizacjom pożytku publicznego nieodpłatne informowanie o ich działalności na zasadach określonych w przepisach odrębnych.
Jak widać w samej ustawie znalazł się zapis ogólny, minimalistyczny i odsyłający. Artykuł 26 we wskazanym kształcie jest w ustawie od początku, ale przepisy odrębne, ożywiające ten artykuł, zaczęły działać dopiero po niemal 10 latach.
zobacz: Historia zabiegów organizacji pozarządowych o przejrzyste zasady współpracy z mediami
Przepisy precyzujące uprawnienia organizacji pożytku, znalazły się w rozporządzeniu Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji z 29 kwietnia 2011 r.
Rozporządzenie mówi o trzech rodzajach audycji:
- audycjach informacyjnych, publicystycznych i dokumentalnych, przygotowywanych przez samą telewizję czy radio publiczne (OPP są bohaterami tych audycji),
- audycjach informujących o zasadach przekazywania 1%, powstających w TVP i Polskim Radiu,
- audycjach prezentujących kampanie społeczne OPP - w tym ostatnim przypadku materiały (swoją kampanię) przygotowuje sama organizacja.
Rozporządzenie określa ile audycji powinno się pojawiać (minimalnie w ciągu miesiąca), w jakich programach, a nawet w jakich godzinach. Media muszą zapełniać te ramy, co wcale nie jest łatwe. Zależy im więc na kontaktach z OPP. Dlatego artykuł 26 ustawy o pożytku to realne korzyści, którymi powinny zainteresować się kolejne organizacje pożytku.
w PORADNIK.NGO.PL: Kampanie społeczne i inne formy obecności OPP w mediach publicznych
Inicjatywa lokalna – poszerzamy krąg
Inicjatywa lokalna została wprowadzona do ustawy o pożytku w 2010 r. Artykuł o inicjatywie wymienia organizacje pozarządowe i inne zrównane w ustawie podmioty, ale wymienia też mieszkańców. Mieszkańcy mogą zwracać się do samorządu z pomysłem (wnioskiem). Jest to zejście o stopień niżej. Inicjatywa lokalna nie wymaga od inicjatorów bycia organizacją, skierowana jest więc do szerokiego grona społeczników, aktywistów czy po prostu - osób zainteresowanych jakimś działaniem, jakąś zmianą.
Art. 19b ustęp 1. ustawy o działalności pożytku
W ramach inicjatywy lokalnej mieszkańcy jednostki samorządu terytorialnego bezpośrednio, bądź za pośrednictwem organizacji pozarządowych, lub podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3 mogą złożyć wniosek o realizację zadania publicznego do jednostki samorządu terytorialnego (…).
Dalej ustawa podaje w jakich obszarach mogą być realizowane inicjatywy (wskazuje się na się 12 sfer pożytku - ok. 1/3 wszystkich).
Tryb i szczegółowe kryteria oceny wniosków określa samorząd. W dużej mierze wykorzystanie zapisów ustawy o działalności pożytku publicznego dotyczących inicjatywy lokalnej zależne więc będzie od lokalnych uwarunkowań.
Komitet do Spraw Pożytku Publicznego
Komitet do spraw Pożytku Publicznego to najmłodsza część ustawy-jubilatki. Pojawił się wraz z obszerną nowelizacją pożytku, którą wprowadzono przy okazji uchwalania ustawy o Narodowym Instytucie Wolności.
Art. 1a ustawy o pożytku
Komitet do spraw Pożytku Publicznego, zwany dalej „Komitetem”, jest organem administracji rządowej właściwym w sprawach pożytku publicznego i wolontariatu, w tym programowania, koordynowania i organizowania współpracy organów administracji publicznej i podmiotów działających w sferze pożytku publicznego.
Komitet ukształtowano jako rządowe centrum, w którym sprawy organizacji pozarządowych nabierają szczególnej wagi, omawiane przez wysokich przedstawicieli ministerstw (jeśli nie samych ministrów). Tyle teoria. Jak w rzeczywistości działa komitet i kto realnie w nim pracuje? Zaglądając na stronę Komitetu dowiemy się tyle co z ustawy: „Członkowie Rady Ministrów lub wyznaczeni przez nich sekretarze stanu”.
Komunikaty z prac KPP są dość skąpe i nie wskazują, żeby na spotkaniach podejmowano z określonym skutkiem aktualnie najważniejsze dla sektora sprawy (komunikat z lipca 2018 r. i komunikat z grudnia 2018 r.).
Dyrektor NIW, Wojciech Kaczmarczyk (dyrektor NIW jest członkiem KPP z mocy ustawy) relacjonuje też prace Komitetu podczas posiedzeń Rady Działalności Pożytku Publicznego.
Zapis w ustawie daje Komitetowi do spraw Pożytku Publicznego mocną pozycję. Niezależnie od oceny samego usytuowania tego ciała i jego roli (na etapie projektu KPP był zaskoczeniem i spotkał się z głosami krytycznymi) to potencjał do wykorzystania.
Wszystkie odcinki cyklu: 15 lat ustawy
znajdziesz poniżej, w sekcji "Przeczytaj też"
Źródło: inf. własna poradnik.ngo.pl
Redakcja www.ngo.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść komentarzy.
