Publicystyka - ngo.pl

Pod koniec XIX wieku, z inicjatywy grona zapalonych działaczy higienistów, pedagogów, inżynierów, prawników, polityków oraz lekarzy, w Warszawie zorganizowane zostały dwie wielkie wystawy higieniczne. Ich celem miało być szerzenie higieny wśród szerokich kręgów społeczeństwa polskiego.

I Wystawa Higieniczna została zorganizowana w 1887 roku. Na jej potrzeby, na obszernym terenie pomiędzy Alejami Ujazdowskimi, ul. Piękną i Agrykolą wybudowano całe miasteczko wystawowe, nazwane HYGEOPOLEM. Zakres wystawy był bardzo szeroki. Prezentowała ona zarówno teorię higieny, jak i praktyczne rozwiązania służące higienie w życiu codziennym, edukacji i wychowaniu, w pracy czy podczas choroby. Wystawa cieszyła się ogromną popularnością, a dziewięć lat później zorganizowano kolejną, z równie imponującym rozmachem.

Szczegółowe opisy obydwu wystaw higienicznych oraz historyczne zdjęcia i ryciny z wystaw można znaleźć na stronie Polskiego Towarzystwa Higienicznego.

Głównym pomysłodawcą obydwu wystaw higienicznych był Józef Polak - lekarz, działacz społeczny, założyciel i wieloletni redaktor czasopisma "Zdrowie". Dzięki jego kampanii w Polsce wprowadzono m.in. obowiązek szczepień przeciwko ospie. Działalność Józefa Polaka nie ograniczała się tylko do medycyny. Kierował on także polskim ruchem pacyfistycznym i założył Polskie Stowarzyszenie Przyjaciół Pokoju.

I to właśnie z inicjatywy Józefa Polaka, w 1898 roku zawiązało się Warszawskie Towarzystwo Higieniczne. Wśród założycieli Towarzystwa był również czołowy polski pisarz okresu pozytywizmu - Bolesław Prus (właśc. Aleksander Głowacki).

Przeczytaj też: Dr Józef Polak – zapomniany bohater Warszawskiego Towarzystwa Higienicznego

W statucie jako główny cel działalności Warszawskiego Towarzystwa Higienicznego wskazano

Pierwszym dużym sukcesem Towarzystwa było wybudowanie Instytutu Higieny Dziecięcej w Warszawie. Instytut powstał dzięki hojnej ofierze barona Leona de Lenvala (vel Löwensteina), którą złożył dla uczczenia pamięci przedwcześnie zmarłej małżonki. Baron przeznaczył na budowę instytutu 55 tysięcy rubli oraz 20 tysięcy rubli kapitału żelaznego, od którego odsetki miały być obracane na utrzymanie instytucji.

Gmach Instytutu Higieny Dziecięcej w Warszawie oddano do użytku w 1903 roku, a w jego wnętrzu znalazły się: ambulatorium, gabinety lekarskie, mieszkania Sióstr Miłosierdzia, biblioteka, sala gimnastyczna, łaźnie kąpielowe, kuchnia, a także instytucja tzw. "kropli mleka".

Innym ciekawym przedsięwzięciem Towarzystwa było Muzeum Higieny Ludowej w Częstochowie. Muzeum – wedle pomysłodawcy Kazimierza Chełchowskiego – miało krzewić wśród pielgrzymów z wiejskich terenów wiedzę o higienie. A tę oceniał bardzo krytycznie:

Muzeum Higieny Ludowej w Częstochowie otwarto w 1905 roku. Muzeum propagowało higienę publiczną i osobistą, a obejrzeć można było w nim plany i modele budynków uwzględniające zagadnienia zdrowotne i przeciwpożarowe, grzebienie i szczotki, modele dobrze i źle wypieczonego chleba, produkty spożywcze barwione szkodliwymi farbami, tablice poglądowe ilustrujące skutki pijaństwa i nadmiernego palenia tytoniu i wiele innych eksponatów.

W 1932 r. Warszawskie Towarzystwo Higieniczne przekształcono w Polskie Towarzystwo Higieniczne, które działa do dnia dzisiejszego. W tym roku obchodzi 122-lecie działalności! Bieżące informacje dotyczące Towarzystwa można znaleźć na jego stronie internetowej.

Statut Warszawskiego Towarzystwa Hygienicznego z 1922 roku w zbiorach Biblioteki Narodowej

Kazimierz Chełchowski, Najpilniejsze potrzeby hygieniczne ludu polskiego (rzecz czytana na 1-ym Zjeździe Hygienistów Polskich we Lwowie), Warszawa 1916, w zbiorach Biblioteki Narodowej