Publicystyka - ngo.pl

Tradycja dbania o przyrodę w Polsce sięga nawet X wieku. Wtedy to pojawiły się pierwsze dekrety dotyczące ochrony niektórych gatunków zwierząt i roślin. Za czasów Kazimierza Wielkiego wprowadzono przepisy, mające chronić nadmiernie wyniszczane lasy. Zygmunt III próbował zapobiec wyginięciu turów. Władysław Jagiełło ograniczył możliwość organizowania polowań. Za czasów Zygmunta Starego objęto ochroną sokoły, łabędzie i bobry. W okresie rozbiorów pojawiły się pierwsze głosy, mówiące o konieczności ochrony fauny i flory Tatr. A po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku ochrona przyrody stała się jednym z elementów odradzania się polskiej państwowości.

W 1919 roku, na wniosek grona polskich przyrodników i krajoznawców, Minister Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego powołał Tymczasową Państwową Komisję Ochrony Przyrody – ciało doradcze Ministra. Rok później powołano Państwową Radę Ochrony Przyrody, na której czele stanął wybitny polski przyrodnik i znawca Tatr, prof. Władysław Szafer.

Władysław Szafer to bez wątpienia postać wybitna i wielce zasłużona dla ruchu ochrony przyrody w Polsce. Był bezkompromisowym obrońcą natury, botanikiem, profesorem Uniwersytetu Jagiellońskiego, twórcą polskiej szkoły paleobotanicznej, współtwórcą polskich parków narodowych, inicjatorem odtworzenia populacji żubra w Puszczy Białowieskiej, autorem około 700 publikacji, z czego 473 dotyczyły ochrony przyrody. I to właśnie on wpadł na pomysł połączenia sił i zasobów rozsianych po całym kraju towarzystw, zajmujących się ochroną przyrody i powołania jednej, dużej, ogólnopolskiej organizacji.

Liga miała być związkiem czy też zrzeszeniem towarzystw, zajmujących się ochroną przyrody lub pragnących wspierać tę akcję. Towarzystwa przystępujące do Ligi miały od każdego członka wpłacać niewielką, kilkudziesięciogroszową składkę. Ten mały datek, ale pobierany od wielkiej grupy ludzi, miał umożliwić zebranie funduszy, przeznaczonych np. na wykupywanie rezerwatów.

W 1927 roku powzięto decyzję w sprawie utworzenia Ligi i wybrano Komitet Organizacyjny, w skład którego weszli wybitni polscy naukowcy: prof. dr Jan Gwalbert Pawlikowski, prof. dr Bolesław Hryniewiecki, prof. dr Mieczysław Limanowski, prof. dr Władysław Szafer i prof. dr Walery Goetel. Przewodniczącym komitetu został Aleksander Janowski. W listopadzie tegoż roku w Komisariacie Rządu w Warszawie złożono statut Ligi do legalizacji.

W statucie zdefiniowano następujący cel działań:

Autorem logotypu Ligi Ochrony Przyrody był Jerzy Hryniewiecki. Przygotował on kilka projektów. Jeden z nich przedstawiał alegoryczną postać chroniącą obuwika (roślinę z rodziny storczykowatych), drugi – jesiotra, trzeci – wyskakującego z wody łososia, a czwarty – żubra. Wybrano ostatni rysunek – zagrożonego wyginięciem, największego ssaka lądowego w Europie. Żubr jest symbolem organizacji do dnia dzisiejszego.

Liga Ochrony Przyrody rozwijała i prowadziła działania we wszystkich sferach, w których człowiek miał styczność z naturą: turystyce, krajoznawstwie, leśnictwie, rolnictwie, łowiectwie, edukacji i wychowaniu. Od samego początku włączyła się do prowadzonej przez ówczesną Państwową Radę Ochrony Przyrody kampanii o ochronie przyrody tatrzańskiej i powołania na tym obszarze parku narodowego. Zabiegała o wykupywanie i obejmowanie ochroną cennych przyrodniczo terenów:

Z chwilą wybuchu II wojny światowej działalność Ligi została przerwana. Władze okupacyjne zdawały sobie sprawę, że krzewienie idei ochrony przyrody jest silnie powiązane z kultywowaniem polskości i uniemożliwiały taką działalność. Działacze Ligi Ochrony Przyrody zostali rozrzuceni po świecie, wielu zginęło na skutek działań wojennych, w obozach, w więzieniach.

Od stycznia 1946 r. Liga Ochrony Przyrody była znów pełnoprawnym stowarzyszeniem. Jako główny cel zdefiniowano kształtowanie właściwego stosunku człowieka do przyrody, budzenie jej umiłowania, zwłaszcza wśród dzieci i młodzieży. I to właśnie młode pokolenie stanowiło trzon organizacji. W latach 60. XX w. ponad 90% członków LOP stanowiła młodzież działająca w szkolnych kołach.

Po 1989 r. działalność Ligi Ochrony Przyrody przyczyniła się m.in. do zakazu importu odpadów do Polski, powołania Sejmowej Komisji Ochrony Środowiska, Banku Ochrony Środowiska i Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska, wprowadzenia na wszystkich szczeblach edukacji odrębnego przedmiotu "Ochrona środowiska" oraz objęcia ochroną prawną wielu obszarów o wybitnych walorach przyrodniczych. Za swoje zasługi Liga została odznaczona krzyżem "Polonia Restituta".

Aktualne informacje o działalności Ligi Ochrony Przyrody można znaleźć na stronie www.lop.org.pl.

Statut Towarzystwa "Liga Ochrony Przyrody", Warszawa, 1928r. w zbiorach Biblioteki Narodowej

J. Morozewicz "Liga Ochrony Przyrody", Wydawnictwo Ligi Ochrony Przyrody, Warszawa, 1928r. w zbiorach Biblioteki Narodowej