Postulaty na wybory 2023. Zapraszamy do debaty! Efekt mrożący to również wynik braku gorącej dyskusji w samym sektorze
Dlaczego tak trudno nam wypowiadać się na tematy regulacji prawnych dotyczących działania organizacji pozarządowych w Polsce? Jesteśmy zadowoleni z obecnego ich kształtu? Nie wierzymy w możliwość wprowadzenia sensownych zmian? Nie mamy wizji i za często zmuszeni jesteśmy reagować doraźnie na pojawiające się znikąd niebezpieczne pomysły?
Przeprowadzone niedawno badania Klon/Jawor wskazują na efekt mrożący w rzecznictwie organizacji (zob. O kondycji rzecznictwa o…). Raport dotyczył rzecznictwa NGO-sów w ramach wszelkich (dowolnych) obszarów, ale zimno jest też z pewnością w obszarze regulacji stricte sektorowych, tzn. takich, które dedykowane są wyłącznie lub głównie organizacjom społecznym. Niewiele o tym dyskutujemy, jeśli już, to w wąskim gronie, nie udaje nam się ustawą o pożytku, Prawem o stowarzyszeniach czy zbiórkami publicznymi rozgrzać szerszego kręgu organizacji społecznych. Dlaczego?
Efekt mrożący. O kondycji rzecznictwa organizacji pozarządowych →
Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych przygotowała i prezentuje propozycje dotyczące uproszczeń w prawie dla III sektora. Jest to materiał, który chcemy zaprezentować politykom przed wyborami w 2023 r. Ale na początku chcemy, żeby zapoznało się z nim jak najwięcej organizacji społecznych. Potrzebne są zmiany. Zobaczcie, co proponujemy i weźcie udział w tworzeniu postulatów.
[więcej o propozycjach i zaproszenie do dyskusji na końcu artykułu]
Regulacje sektorowe nie mają znaczenia?
Z pewnością nie jest tak, że regulacje sektorowe są proste. Blisko 20-letnia historia ustawy o działalności pożytku to przecież historia kilku poważnych i kilkunastu mnie znaczących nowelizacji. Ale i bez tego materia zawarta w ustawie nie jest lekka. Zdawkowa ustawa o fundacjach mocno kontrastuje z rozbudowanym Prawem o stowarzyszeniach, co wcale nie znaczy, że stosowanie jednej jest wyraźnie prostsze niż drugiej (o czym może świadczyć niedawny głośny wyrok sądu). Nowa „branżowa” ustawa o OSP to już prawdziwy potwór!
O regulacjach podatkowych chcemy wiedzieć jak najmniej – tylko tyle, żeby się w nich nie pogubić, być w zgodzie ze skarbówką i nie płacić daniny. Księgowość zostawiamy fachowcom, często nawet wtedy, kiedy korzystamy z tej „naszej”, uproszczonej.
Wygląda to tak, jakbyśmy oddzielali powodzenie działań naszej organizacji od warunków, jakie stworzył nam ustawodawca. Owszem, wskazujemy regulacje (zwykle ich wielość i skomplikowanie) jako jedną z ważniejszych przeszkód stawianych przed aktywistami, ale nie idzie za tym chęć dyskusji o kierunku, w jakim powinna iść sektorowa legislacja. W najlepszym razie udaje nam się spotkać i wypowiedzieć, co nam najbardziej przeszkadza – tu potrafimy wchodzić na poziom szczegółowości, który zabija każdą dyskusję.
Propozycje OFOP na wybory 2023 dotyczące uproszczeń w prawie dla III sektora są wynikiem wiary i przekonania, że „nasze” prawo może mieć znaczenie i że można je kształtować z korzyścią dla środowiska organizacji społecznych.
Jak przekonać polityków, że nasze postulaty są ważne? W pierwszej kolejności sami musimy mieć realne przekonanie co do ich znaczenia. Nie wystarczy przekonanie i zaangażowanie kilku od dawna zainteresowanych tą dziedziną organizacji czy nawet całej federacji. Potrzebę zmian musi wspierać znacznie szersze grono.
Mamy prawo być zniechęceni
Ostatnie lata mogły nas przyzwyczaić, że praca nad prawem odbywa się gdzieś w tajemniczej i niedostępnej przestrzeni. Czasami zdarza nam się trafić na jakieś konsultacje, ale zwykle już na ich finiszu i nie starcza czasu. Reagujemy żywiołowo i z zaangażowaniem, ale reaktywnie – w sytuacji kiedy dzieje się coś naprawdę złego (warto zauważyć, że określenie „reaktywnie” postrzegane jest często jako synonim porażki, zawodu, rozczarowania własną pozycją, niemocą i brakiem podmiotowości).
Ostatnia dekada zaczęła się nieźle. Najpierw nowa ustawa o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych, potem nowelizacja Prawa o stowarzyszeniach, gdzieś pośrodku ustawa o petycjach – wszystko przykłady sektorowych (lub inspirowanych przez sektor) regulacji powstających w atmosferze partnerstwa i rozmowy. Potem mieliśmy zapowiedź znaczącej reformy: powstania NIW i programów, poważnej zmiany w systemie zlecania zadań. Zaczęło się psuć. Jak uchwalano ustawę o NIW zrelacjonował Piotr Frączak [KLIKNIJ], co zostało z zapowiedzi programowych Tomasz Schimanek [KLIKNIJ]. Nad ustawą o działalności pożytku publicznego i dialogiem obywatelskim pracowano w Kancelarii Premiera – w zespołach, których prace nie były jawne, a dorobek niewykorzystany [KLIKNIJ].
Do tego należy dodać ważny projekt ustawy o sprawozdawczości organizacji pozarządowych – rządową reakcję na, mające swoje źródło również w rządzie, pomysły przepytywania NGO-sów pod szyldem „Lex Woś”. Poznaliśmy go i dostaliśmy do konsultacji w najgorszym z możliwych momentów, bo trzeba było szybko [KLIKNIJ]. Organizacje zmobilizowały się. Ostatnia "runda" konsultacji to początek 2022 r. A co się stało z projektem? Od ponad roku nie dowiedzieliśmy się o nim niczego nowego.
Zacznijmy od siebie
Jednak realia i atmosfera opisana wyżej nie jest wystarczającym alibi dla braku dyskusji w samym sektorze. Owszem, ustawodawca nie stwarza nam komfortowych warunków do debaty (czasem nie stwarza ich w ogóle). Ale nie ma przeszkód, które uniemożliwiałaby nam dyskusję między sobą. A tej też nie ma. Jesteśmy zniechęceni, zdemobilizowani, możemy nie wierzyć, że dyskusja ta będzie miała sens – ale możemy ją prowadzić.
Musimy. OFOP sformułował wyjściowe propozycje, ale nie należy oczekiwać, że to wystarczy. Mimo swojej siły i znaczenia federacja i jej aktywni członkowie nie udźwigną samodzielnie tematu. Może dadzą radę pogłębić postulaty, rozwinąć je, doprecyzować, a nawet zainteresować nimi polityków. Ale samodzielnie nie nadadzą im wystarczającego znaczenia, wystarczającej rangi. Dlatego jako członek zarządu OFOP bardzo liczę na szeroki odzew członków OFOP [zobacz: Konsultujemy propozycje…], a jako redaktor portalu na debatę na łamach NGO.pl.
Dokument zaproponowany przez OFOP zawiera 8 postulatów:
- podniesienie jakości dialogu obywatelskiego
- reforma finansowania aktywności obywatelskiej
- reforma i uproszczenie systemu zlecania zadań publicznych
- zwiększenie dostępności innych źródeł finansowania
- stworzenie systemu zachęt podatkowych
- zwiększenie bezpieczeństwa podatkowego i ograniczenie obowiązków rachunkowo-sprawozdawczych
- uproszczenie procedury rejestracji stowarzyszeń oraz innych typów organizacji
- uproszczenie procedury likwidacji organizacji
Wskazano oczekiwane kierunki zmian. To nie są gotowe przepisy na regulacje ustawowe, ale ten poziom ogólności ma też pozwolić na zrozumienie adresatom (politykom) o co nam chodzi. Ale najpierw na porozumienie się we własnym gronie.
Samo zrozumienie czy nawet szeroka akceptacja nie wystarczy. To musi być materia naprawdę przedyskutowana i przyswojona. Musi nam na tym zależeć.
Potrzebne jest przekonanie, że dzięki takim zmianom będzie łatwiej prowadzić działalność społeczną – a bez nich, że jest ona trudna, żmudna, a nawet w dalszej perspektywie zagrożona. Jestem zdania, że od siły i powszechności tego przekonania zależy, czy zgłoszone propozycje zainteresują polityków i staną się ważną częścią ich agendy na wybory 2023.
Propozycje OFOP dotyczące uproszczeń dla III sektora na wybory parlamentarne. Zapraszamy do zapoznania się i zgłaszania uwag!
Jesienią 2023 roku odbędą się w Polsce wybory parlamentarne. Zarząd OFOP przy współpracy z Zespołem OFOP „Proste prawo dla NGO” przygotował propozycje dotyczące uproszczeń dla III sektora na wybory parlamentarne 2023 roku, których celem jest wzmocnienie sektora pozarządowego.
CO MOŻECIE ZROBIĆ?
Zwracamy się z prośbą o:
- zapoznanie się z treścią propozycji
- dołączenie do debaty na ich temat - możecie kierować swoje uwagi bezpośrednio do OFOP (piszcie ofop@ofop.eu), możecie dyskutować w portalu (przesłać opinie redakcja@portal.ngo.pl), możecie dyskutować w mediach społecznościowych [profile OFOP i NGO.pl]
- rozważanie postulatów w swoich środowiskach – w gronie zarządu waszej NGO, wśród członków, w środowisku lokalnym
- rozmawianie na te tematy podczas waszych indywidualnych spotkań np. z politykami, samorządowcami, przedstawicielami mediów.
Źródło: informacja własna ngo.pl
Redakcja www.ngo.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść komentarzy.
