Publicystyka - ngo.pl

Zbliżające się wybory parlamentarne są dla sektora pozarządowego szansą do wyraźnego wskazania postulatów w sferze zmiany prawa dotyczącego funkcjonowania III sektora. Jest to tym bardziej istotne, że po dwudziestu latach funkcjonowania Ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie przyszedł dobry czas na weryfikację nie tylko czynników wpływających na same organizacje pozarządowe, ale i na naszą współpracę z sektorem publicznym i prywatnym. Postulaty opracowane przez OFOP stają się bardzo dobrym przyczynkiem, aby rozmawiać z politykami oraz między samymi organizacjami.

W czasach bardzo dużej inflacji, dynamicznego wzrostu kosztów pracy i utrzymania organizacji pozarządowych, trudno nie zgodzić się z postulatem zwiększenia maksymalnej wartości małych dotacji do kwoty 20 tys. złotych, czy uelastycznienia i odbiurokratyzowania sposobu zlecania zadań publicznych. Wydaje mi się jednak, że nie powinniśmy na tym poprzestać. W systemie finansowej współpracy na linii JST-NGO wiele pozostaje bowiem do zrobienia.

Inną ważną potrzebą jest informacja zwrotna dla tych organizacji, których oferty zostały odrzucone. Stąd moja propozycja zobowiązania komisji oceniających wnioski (np. poprzez stosowne zmiany ustawowe) do przekazywania oferentom kart oceny formalnej i merytorycznej, co bardzo istotne, wraz ze stosownym uzasadnieniem każdego z analizowanych kryteriów. 

Zbyt często spotykam się bowiem z niezrozumieniem społeczników co do powodów odrzucenia ich oferty. A nawet jeśli otrzymują oni podsumowanie oceny, to najczęściej zawiera ono jedynie informację o liczbie uzyskanych punktów, bez jakiegokolwiek uzasadnienia.

Postulat drugi to dostrzeżenie roli wydatków administracyjnych w realizacji zadań publicznych. W przypadku wielu lokalnych konkursów, JST nie pozwalają lub przynajmniej zniechęcają do umieszczania w ofertach tak istotnych wydatków, jak koszty księgowości, utrzymania organizacji (czynsz, koszty mediów), czy wynagrodzenie koordynatora. 

Ciągle jeszcze pokutuje tu błędne założenie, że realizacja działalności przez organizację pozarządową powinna się wiązać z brakiem uzyskiwania jakichkolwiek (często bardzo symbolicznych) dochodów z tego tytułu przez osoby zaangażowane do jego realizacji.

Kolejny postulat w tym obszarze łączy się z innym - podniesieniem jakości dialogu obywatelskiego. O ile bowiem w wielu samorządach funkcjonują już lokalne rady pożytku, o tyle ich rola jest czysto symboliczna. Często organy te trudno uznać za realnie wpływające na stan lokalnej, międzysektorowej współpracy.

Dzięki temu rady pożytku uzyskałyby większy wpływ na początkowym etapie corocznej dystrybucji środków publicznych.

Na zakończenie warto wskazać, że organizacje pozarządowe są niezbędnym ogniwem do tego, aby społeczności lokalne i ponadlokalne funkcjonowały prawidłowo. By tak się stało organizacje powinny brać czynny udział w tworzeniu polityk publicznych wszystkich szczebli, służących pozytywnym zmianom społecznego, gospodarczego czy publicznego otoczenia. Nie będzie to jednak możliwe tak długo, jak długo zasady pomocniczości, suwerenności stron, partnerstwa, efektywności, uczciwej konkurencji i jawności będą piękną, ale jedynie deklaracją. Ich urzeczywistnienie pozostaje naszym – społeczników, polityków, wreszcie wszystkich obywateli – bardzo istotnym zadaniem.

Katarzyna Matijczak – doradczyni, edukatorka. Przewodnicząca Legnickiego Stowarzyszenia Inicjatyw Obywatelskich

Jesienią 2023 roku odbędą się w Polsce wybory parlamentarne. Zarząd OFOP przy współpracy z Zespołem OFOP „Proste prawo dla NGO” przygotował propozycje dotyczące uproszczeń dla III sektora na wybory parlamentarne 2023 roku, których celem jest wzmocnienie sektora pozarządowego.