Publicystyka - ngo.pl

Posiedzenie zespołu rozpoczęło się od wyboru drugiej współprzewodniczącej Zespołu. Została nią Dorota Niedziela, wicemarszałkini Sejmu. Wcześniej współprzewodniczącą została Magdalena Biejat, wicemarszałkini Senatu.

W pierwszej części posiedzenia o swoich działaniach opowiadała Agnieszka Buczyńska, minister do spraw społeczeństwa obywatelskiego.

Minister przypomniała o wyborze nowych członków Rady Narodowego Instytutu Wolności, odwołaniu dyrektora Kaczmarczyka i zgłoszeniu do prokuratury, a także konkursie na dyrektora NIW. Tłumaczyła, że w Instytucie trwają pracę nad zmianami w regulaminach oraz w wewnętrznych procedurach. Informowała również o wyborze członków grup roboczych, które będą działać przy ministerstwie.   

Zadeklarowała stałą wymianę informacji i współpracę między różnymi ciałami, które będą kontaktować się z sektorem i pracować nad poprawą jego sytuacji (RDPP, zespołami roboczymi, Zespołem Parlamentarnym i Podkomisją stałą do spraw współpracy z organizacjami pozarządowymi. Wyjaśniła, że zależy jej na odbudowie zaufania organizacji pozarządowych do działań rządu i podległych mu instytucji.

Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych została wymieniona w programie posiedzenia i miała okazję zaprezentować wyniki prac, które odbywały się głównie w ramach Zespołu OFOP Proste prawo dla NGO. Zespół działa od kilku lat i już w poprzedniej kadencji Sejmu pracował m.in. nad propozycją dotyczącą szybkiej rejestracji stowarzyszeń czy bezpiecznym zwolnieniem dla organizacji z CIT. 

Tym razem przypomniano o 100 tezach. To konkretne problemy prawne i formalne, z którymi borykają się organizacje pozarządowe, opisane, udokumentowane i przeanalizowane - większość tez zawiera również propozycję rozwiązania, niekiedy nawet w formie gotowych artykułów. Z wszystkimi tezami można zapoznać się w serwisie #prosteNGO [kliknij].  

Ilość problemów identyfikowanych przez OFOP wskazuje wyraźnie na potrzebę rozwiązań systemowych. Wiele problemów wynika np. z braku poważnej nowelizacji ustawy o działalności pożytku publicznego. Ten w tej chwili podstawowy dla trzeciego sektora w Polsce akt prawny ma już 20 lat, a do tej pory nie doczekał się poważnego przeglądu (choć mniejszych nowelizacji było sporo). Propozycja dużej zmiany ustawy pożytkowej została przygotowana przez grupę roboczą (poświęciliśmy jej w portalu sporo miejsca - zobacz: ustawa o pożytku – proponowane zmiany).

Podczas posiedzenia nie było oczywiście miejsca na prezentację wszystkich 100 problemów identyfikowanych przez OFOP, poświęcono więc uwagę tylko wybranym. O tym co powinno być załatwione w pierwszej kolejności mówił Rafał Dymek z Fundacji Schumana. To 9 postulatów od względnie prostych "punktowych", jak np.  zniesienie obowiązku badania sprawozdań OPP czy umożliwienie wydawania interpretacji indywidualnych dla NGO w zakresie składek ZUS, poprzez skomplikowane i systemowe, jak wspomniana już poważna nowelizacja ustawy o pożytku, zwolnienie organizacji z podatku dochodowego od osób prawnych czy szybka rejestracja stowarzyszeń w KRS z wykorzystaniem wzorca statutu. 

Problemy, którym warto się przyjrzeć w drugiej kolejności, opisał Tomasz Schimanek. Zwrócił m.in. uwagę na postulaty dotyczące wzmocnienia dialogu z organizacjami pozarządowymi na poziomie lokalnym (w radach pożytku tworzonych przy samorządach różnych szczebli), postulat przyjęcia ustawy o procesie stanowienia prawa, a także postulat wprowadzenia zmian zapewniających obywatelom i organizacjom alternatywne do cyfrowych formy korzystania z usług publicznych, w tym usług o charakterze obowiązkowym.

Wśród problemów omawianych przez Federację wiele było takich, które nie wynikały z braków w ustawach poświęconych NGO-som (jak ustawa pożytkowa, Prawo o stowarzyszeniach, ustawa o fundacjach, etc.). Przedstawiciele Federacji tłumaczyli, że organizacje muszą też stosować się do przepisów ogólnych jak kodeks pracy, przepisy podatkowe, o ubezpieczeniach społecznych czy Pracowniczych Planach Kapitałowych. Zmiany w takich regulacjach mają często bardzo duże znaczenie dla NGO, ale przy ich uchwalaniu specyficzna sytuacja organizacji nigdy, albo prawie nigdy, nie jest brana pod uwagę. Nie analizuje się wpływu tych przepisów tak jak np. analizuje się ich wpływ na sytuację przedsiębiorców. To powinno się zmienić, ponieważ prowadzi do sytuacji, że NGO często muszą stosować regulacje zupełnie nieadekwatne do ich sytuacji.

Członkinie Zespołu Parlamentarnego zareagowały na ten postulat jeszcze podczas posiedzenia. Agnieszka Buczyńska poinformowała, że już trwają prace nad umieszczeniem organizacji pozarządowych w tzw. Ocenie Skutków Regulacji (OSR), czyli obowiązkowym dokumencie, który musi towarzyszyć każdemu rządowemu projektowi ustawy czy rozporządzenia. Projektodawcy będą więc zmuszeni do opisania jaki wpływ na sytuację NGO będzie miała każda propozycja zmiany w prawie. Dorota Niedziela postulat ten nazwała "przyczółkiem".

Do postulatów Federacji dołączyły rekomendacje i manifest Forum Darczyńców w Polsce. Proces wypracowywania tych dokumentów toczył się równolegle do prac Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych i doprowadził do bardzo podobnych wniosków. Mimo, że aktywność Forum Darczyńców koncentrowała się na sytuacji prawnej fundacji, to powstałe propozycje mają zastosowanie do wszystkich organizacji społecznych, podobnie jak postulaty OFOP.

Propozycje Forum prezentowały Magda Pękacka i Julia Kluczyńska. Ponownie zwrócono uwagę na pierwszeństwo i znaczenie rozwiązań systemowych. Przedstawicielki Forum Darczyńców opowiedziały o brutalnym odcięciu od środków publicznych, które miało miejsce podczas 8 lat rządów Zjednoczonej Prawicy, części organizacji. Chodzi o NGO-sy, które działały na rzecz praw dziecka, kobiet czy migrantów. Gdyby nie wsparcie prywatne to organizacje te nie przetrwałyby. Udało im się przeżyć dzięki wsparciu i rozwojowi filantropii indywidualnej i korporacyjnej. Zaskoczyła szczególnie ta ostatnia, wspierając (co wcześniej nie miało miejsca) bardziej progresywne działania. Opis ten został przedstawiony jako argument za oczekiwaną zmianą w zasadach wspierania przez Państwo dobroczynności. Forum apeluje więc żeby odświeżyć zasady odpisów podatkowych, które bez zmian funkcjonują od kilkunastu lat. Należałoby zmienić samą konstrukcję ulgi, jak również po prostu ją zwiększyć.

W podsumowaniu na zakończenie posiedzenia współprzewodnicząca Magdalena Biejat zadeklarowała raz jeszcze współpracę Zespołu z innymi stworzonymi do dialogu z III sektorem ciałami. Stwierdziła też, że z tego co opowiedziały organizacje wyłania się gotowa agenda dla Zespołu Parlamentarnego.

Będziemy śledzić kolejne spotkania w parlamencie i dowiemy się wkrótce, które z punktów tej agendy zacznie realizować Zespół, a które staną się przedmiotem prac pozostałych gremiów.

👉Nagranie z posiedzenia, Parlamentarny Zespół ds. Organizacji Pozarządowych i Społeczeństwa Obywatelskiego, 10 kwietnia 2024 r., iTV Sejm - transmisje archiwalne