Powódź sprawiła, że tysiące osób zdecydowało się wesprzeć ludzi i organizacje pozarządowe – nie tylko pomagając na miejscu, ale przede wszystkim wspierając zbiórki pieniędzy. W większości z nich udało się zebrać najwięcej funduszy na samym początku kryzysu. Czemu tak się dzieje? Przeczytaj, co wiemy o przekazywaniu darowizn w Polsce i co to oznacza dla organizacji.
Cykl „Filantropia na każdą kieszeń” powstał we współpracy z Forum Darczyńców. Przyglądamy się w nim nowoczesnej filantropii. Zobacz inne materiały z tego cyklu >.
Fundusze na działanie organizacji, czyli po co nam filantropia?
Mamy za mało środków finansowych, a skomplikowane formalności związane z rozliczaniem dotacji od grantodawców bywają przytłaczające. Brzmi znajomo? Bardzo możliwie, gdyż od ponad 20 lat brak funduszy i za dużo formalności to najczęściej wymieniane problemy organizacji pozarządowych w Polsce (Raport Badań Klon/Jawor "Kondycja organizacji pozarządowych. Trendy 2002-2022").
Darowizny od osób prywatnych i instytucji mogą być – choćby częściowym – rozwiązaniem tych bolączek. Filantropia finansowa, czyli przekazywanie pieniędzy na cele dobroczynne, może zapewnić Twojej organizacji większą elastyczność w planowaniu i wydatkowaniu pieniędzy, zwiększyć niezależność organizacji. Może też przekierować część Twoich wysiłków i czasu z wypełniania formalności związanych z rozliczaniem grantów na budowanie społeczności zaangażowanych darczyńców.
W tym tekście zapraszamy Cię do refleksji nad tym, jak wiedza z badań o filantropii może pomóc w zrozumieniu darczyńców.
Filantropia niejedno ma imię, bo można się dzielić nie tylko pieniędzmi, ale w tym artykule skupiam się na tym, jak Polki i Polacy przekazują pieniądze na cele dobroczynne.
Kto przekazuje darowizny w Polsce?
Z badań (m.in. Centrum Badania Opinii Społecznej “Aktywności i doświadczenia Polaków”) wiemy, że najchętniej finansowo wspierają cele dobroczynne osoby:
- mieszkające w największych miastach,
- dobrze zarabiające i dobrze oceniające swoją sytuację finansową,
- mające wyższe wykształcenie,
- zaangażowane religijnie.
A zatem możemy powiedzieć, że “przeciętny” polski filantrop to osoba pochodząca z dużego miasta, wykształcona, posiadająca środki finansowe i praktykująca religijnie. Być może, z punktu widzenia otoczenia Twojej organizacji, warto w sposób szczególny skierować zaproszenie do wsparcia do osób o takiej charakterystyce? Pamiętajmy, że jest to tylko statystyczny obraz. A on mówi tylko o szerszych trendach, nie bierze pod uwagę specyfiki Twojej organizacji i Twoich odbiorców. Zastanów się, jakie cechy mają osoby, które wpłacają pieniądze na rzecz Twojej organizacji. Czy Ci darczyńcy pasują do statystycznego profilu polskiego filantropa? A może wspierają Twoją organizację osoby o zupełnie innych cechach? Czy myślicie o darczyńcach pod kątem tego typu cech?
Niezależnie od cech typowego polskiego filantropa, warto docierać do nowych osób i środowisk oraz zapraszać ich do wspierania naszej organizacji. Tak, aby “twarz” filantropii niejedno miała imię.
Filantropia po polsku: 10 lat zmian czy 10 lat stabilności?
Na potrzeby tego artykułu i w kontekście ogromnego znaczenia, jaką odgrywają darowizny od osób i instytucji w ostatnich tygodniach, zrobiłam przegląd wiedzy o tym, jak Polki i Polacy dzielą się pieniędzmi na cele dobroczynne. Co z tego wynika?
Z jednej strony, wniosek może brzmieć: wiele się nie zmienia. Na ten stabilny obraz składa się to, że w ciągu ostatnich 10 lat:
- wykształcone, zamożne osoby mieszkające w dużych miastach najchętniej przekazywały darowizny,
- Polki i Polacy częściej przekazywali pieniądze na cele społeczne niż angażowali się w wolontariat lub przekazywali dary rzeczowe,
- średnio ⅔ Polek i Polaków wspierało cele dobroczynne. Odsetek ten wahał się od 59% do 74%.
Z drugiej strony, zmiennością w stabilności jest to, że filantropia w Polsce jest dość krucha i podatna na kryzysy – “na dobre i na złe”. Na przykład, w czasie pandemii mniej osób chciało wspierać finansowo cele społeczne. Trudna sytuacja gospodarcza (np. w 2020 roku) też sprawia, że Polki i Polacy mniej chętnie przekazują darowizny. Jednocześnie w obliczu dramatycznych sytuacji (m.in. powódź czy wybuch wojny w Ukrainie w 2022 roku), następuje duża, choć często jednorazowa mobilizacja darczyńców.
To może wyjaśniać, dlaczego Polska zajmuje zaskakujące i niejednoznaczne miejsce w międzynarodowym rankingu World Giving Index, prowadzonym przez Charities Aid Foundation. W latach 2014–2024 odsetek Polek i Polaków przekazujących darowizny pieniężne (ang. donating money) zmieniał się. W 2024 roku roku wynosił zaledwie 15%, a jeszcze w 2022 roku osiągnął poziom aż 50%.
W rankingu tworzonym na podstawie wyników badania, byliśmy zarówno w grupie krajów z największym spadkiem (ang. biggest fallers), jak i największym wzrostem wyników (ang. biggest raisers), i to w krótkim czasie. Skąd takie wahania? Najpewniej wynikają one ze specyfiki badania – w przeciwieństwie do innych badań, tu pytano o przekazywanie darowizn w ciągu ostatniego miesiąca. Dlatego w zależności od tego, co działo się w danym okresie (np. nagły kryzys w 2022 roku po eskalacji konfliktu w Ukrainie), odpowiedzi mogły być bardzo różne. Ponieważ większość Polek i Polaków przekazuje darowizny jednorazowo lub rzadko, a nie regularnie przez cały rok, obraz filantropii w Polsce w tym rankingu może być zniekształcony.
Nowe badanie “Barometr Humanitarny 2024” pokazuje, że ponad połowa Polaków (52%) w ciągu ostatnich 12 miesięcy przekazała pieniądze do puszki podczas zbiórki. To była najczęstsza forma pomocy. Z kolei regularne wspieranie organizacji dobroczynnych było najrzadsze i dotyczyło tylko 9% badanych. Czyli mamy kolejne potwierdzenie na to, że jako Polki i Polacy wolimy wpłacać jednorazowo, na konkretne zbiórki, niż przelewać stałe darowizny.
Co ciekawe, z perspektywy organizacji pozarządowych i ich budżetów, w latach 2011-2020 widać pewną zmianę w poziomie korzystania ze źródeł przychodów. Nastąpił znaczący wzrost proporcji darowizn od osób indywidualnych na tle wszystkich źródeł przychodów organizacji. Zaś darowizny od instytucji i firm oraz składki członkowskie - utrzymują się na stabilnym poziomie (Raport Badań Klon/Jawor "Kondycja organizacji pozarządowych. Trendy 2002-2022"). Niebawem zobaczymy, czy w ostatnim czasie coś się zmieniło - obecnie zbieramy dane do 10. edycji badania „Kondycja organizacji pozarządowych”, która swoją premierę będzie miała w 2025 roku.
Wykres 2. Odsetek organizacji społecznych korzystających z poszczególnych źródeł przychodu
Podsumowując: lubimy “wrzucać do puszek” (obecnie zarówno tych internetowych, jak i fizycznych), mobilizuje nas apel do wsparcia finansowego w odpowiedzi na konkretną, dramatyczną sytuację, mniej chętnie dzielimy się zaś pieniędzmi na cele dobroczynne, gdy czujemy, że sytuacja ekonomiczna jest niepewna i rzadko przekazujemy regularne wpłaty na rzecz celów społecznych.
Wnioski dla liderów i liderek organizacji pozarządowych
1. Wyniki badań wskazują, że nie warto zrażać się pierwszymi niepowodzeniami ani “odgwizdywać” sukcesu po pierwszej udanej zbiórce. Polki i Polacy mają skłonność do szybkich, pojedynczych mobilizacji w obliczu kryzysowych sytuacji (zatem jednorazowa zbiórka w odpowiedzi na dramatyczną sytuację jak powódź może zmobilizować wielu darczyńców). A regularne, stałe darowizny to domena mniejszości. Doskonały wynik sprintu (jednorazowych zbiórek) niekoniecznie przełoży się w krótkim czasie na wynik maratonu (długotrwałe i stałe wpłaty na realizację misji społecznej Twojej organizacji). Inaczej trenujemy do sprintu, inaczej do maratonu, a więc także i Twoje sposoby “treningu” (planowania, działań komunikacyjnych, budowania społeczności) postaraj się dopasować do różnego typu potrzeb. Wiele lat treningów może się jednak przełożyć na dobry wynik w maratonie. Tego życzymy nam wszystkim, by determinacja i konsekwencja w budowaniu społeczności zaangażowanych filantropów wspierających organizacje pozarządowe w sposób stały i świadomy, przyniosła oczekiwany sukces.
2. Coraz więcej osób chce widzieć konkretne rezultaty i wpływ ich wsparcia. Pokazuj zatem w komunikacji to, jak filantropia w praktyce przyczynia się do zmian, co konkretnie osiągnęliśmy dzięki darowiznom. Dodatkowo, niektórzy filantropii wspierający organizację dużymi darowiznami, liczą na to, że opracujecie konkretną wizję i strategię działań, jak za pomocą darowizny przyczynicie się do realnej zmiany społecznej.
3. Czy jako liderzy i liderki organizacji wiemy, jaką “twarz” mają nasi darczyńcy? Poszukiwanie cech wspólnych osób, które chętnie wspierają Twoją organizację (poza utożsamieniem się z misją) może być sposobem na stworzenie społeczności świadomych filantropów organizacji.
CZYTAJ także: Filantropia i fundraising, czyli bieg dla długodystansowców
Źródła:
- CBOS: 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023
- Charities Aid Foundation - World Giving Index (CAF - WGI): 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2021 | 2022 | 2023
- Raport "Kondycja organizacji pozarządowych. Trendy 2002-2022", Beata Charycka, Julia Bednarek, Marta Gumkowska – Badania Klon/Jawor: 2023
- Lekarze bez Granic - Barometr Humanitarny: 2024
💰 Poznaj narzędzia i strategie zbierania funduszy na cele społeczne. Rozwiń umiejętności z eduNGO.
💰 Marzy Ci się profesjonalna kampania fundraisingowa? Z łatwością zrobisz ją samodzielnie we wplacam.ngo.pl. Wpłacam to darmowa aplikacja dla stowarzyszeń i fundacji do zbierania darowizn oraz budowania dobrych relacji z darczyńcami. Zbieranie darowizn z Wpłacam jest skuteczne i proste! Aplikacja pomaga też w zbieraniu składek członkowskich przez płatności online.
Sprawdź możliwości wplacam.ngo.pl.
Źródło: inf. własna ngo.pl
Redakcja www.ngo.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść komentarzy.
