Publicystyka - ngo.pl

Nie trzeba być bogatym, aby angażować się w filantropię. Każdy z nas może systematycznie wspierać wybrane organizacje społeczne, przekazując co miesiąc określoną kwotę. Można ustawić stały przelew w banku na rzecz organizacji w dowolnej kwocie, np. 20 czy 50 zł miesięcznie. Liczy się regularność, ponieważ sieć regularnych darczyńców pozwala organizacjom planować działania, dynamicznie reagować na zmieniające się potrzeby i rozwijać działania.  

Warto być w kontakcie z organizacjami, którym pomagamy np. w mediach społecznościowych lub zapisując się na newsletter. Gdy już poznamy wybraną organizację społeczną i jeśli zależy nam na tym, aby prowadziła działania długofalowo, można rozważyć uwzględnienie wybranej organizacji w swoim testamencie. Dzięki temu posiadany przez nas majątek (np. nieruchomości) będzie „pracował” na cele i wartości, które są nam bliskie.

W Polsce rośnie liczba osób posiadających znaczny majątek, który odziedziczyły lub zgromadziły dzięki własnej pracy. To grupa różnorodna pod kątem zamożności i obejmuje zarówno osoby z klasy średniej, jak i osoby najzamożniejsze. Droga do filantropii zazwyczaj zaczyna się od wspierania inicjatyw, które znamy, reakcji na bliskie nam problemy lub pomocy w konkretnym przypadku.  

Gdy jednak uświadomimy sobie, że często nasza pomoc to kropla w morzu potrzeb, rodzi się potrzeba działania systemowego, na szerszą skalę, poszukiwanie sposobów na rozwiązanie lub złagodzenie danego problemu w wymiarze szerszym niż jednostkowy.

Istnieje wiele konkretnych sposobów i narzędzi do rozwijania filantropii. Poniżej przestawiamy kilka rozwiązań, o których warto pamiętać. 

💥 Można zlecić w banku regularne, np. comiesięczne przelewy z darowiznami dla organizacji, których działania cenimy. 

💥 Można stworzyć fundusz powierzony.  Polega to na tym, że darczyńca przekazuje środki finansowe organizacji społecznej, której ufa i organizacja administruje tymi środkami w sposób uzgodniony z darczyńcą. Dzięki temu można finansować ambitne działania w sposób systematyczny i pod własnym nazwiskiem (fundusz może mieć nazwisko fundatora w swojej nazwie), ale z wykorzystaniem know-how organizacji administrującej funduszem oraz bez obciążenia bieżącymi sprawami administracyjnymi.  

💥 Można założyć własną fundację wyposażoną w odpowiedni kapitał, który pozwoli na realizację zamierzonych celów i działań. To rozwiązanie wiąże się z szeregiem wyzwań. Przede wszystkim do tworzenia fundacji warto podejść strategicznie. Fundator powinien mieć jasną wizję takiej fundacji oraz określić jej misję i cele. Razem ze specjalistami powinien przemyśleć źródła problemów w danym temacie społecznym, którym chce się zająć i zastanowić się, jak swoim działaniem może skutecznie wpłynąć na ich rozwiązanie lub zmniejszenie. Inną ważną kwestią jest potrzeba posiadania kapitału operacyjnego. Nawet jeśli fundator ma wokół siebie osoby, które chciałyby angażować się wolontaryjnie, to stworzenie trwałej i skutecznej instytucji będzie wymagało nakładów finansów m.in. na prowadzenie konkretnych działań, zbudowanie zespołu, obsługę administracyjną w tym księgową oraz działania związane z komunikacją. Fundator powinien zatem zapewnić odpowiednie środki na działanie fundacji i utrzymania jej stabilności finansowej.  

💥 Można przekazywać znaczne darowizny wybranym organizacjom społecznym lub instytucjom publicznym, np. muzeom, hospicjom lub szpitalom. Można to zrobić jako osoba prywatna lub w ramach funduszu powierzonego czy własnej organizacji. W umowie darowizny można określić, na co mają zostać wydane środki.  

💥 W przypadku większych środków można zorganizować konkurs grantowy i w transparentnej procedurze wybrać pomysły, które najbardziej odpowiadają celom konkursu i zostały zgłoszone przez organizacje, które mają odpowiedni zespół i doświadczenie, aby je zrealizować. Konkurs grantowy można zorganizować w ramach funduszu powierzonego czy własnej fundacji. Ważne, aby zasady konkursu były publicznie dostępne na stronie internetowej i zawierały kluczowe informacje m.in. o tym kto może ubiegać o wsparcie, jakie są kryteria oceny pomysłu i w jakim czasie zostanie ogłoszona decyzja. 

💥 Można rozważyć utworzenie w fundacji kapitału żelaznego, który będzie potem inwestowany i pokryje koszty działań statutowych. Zgodnie z tradycją amerykańską, z której wywodzi się idea kapitału żelaznego, jest to kapitał nienaruszalny – organizacja korzysta z zysków, które taki kapitał przynosi (o ile pozwala na to sytuacja gospodarcza). W Polsce częściej spotyka się fundacje dysponujące innym rodzajem kapitału (quasi kapitałem żelaznym): wydzielonymi aktywami zarządzanymi jak kapitał żelazny, ale który może zostać przeznaczony na działania fundacji. Więcej na ten temat można przeczytać w artykule Tomasza Schimanka pt. “Istota kapitału żelaznego i wskazówki dotyczące jego wykorzystania przez organizacje pozarządowe działające w Polsce w: “W poszukiwaniu perpetuum mobile. Dobre prawo dla trzeciego sektora" pod red. Magdaleny Szafranek i Szymona Wójcika, dostępnym online.  

💥 Można uwzględnić wybrane organizacje społeczne w swoim testamencie (więcej informacji o kampanii Napisz Testament: napisztestament.org.pl/). 

Pod artykułem znajdują się linki do przydatnych materiałów na niektóre z tym tematów.

Warto wyjaśnić, że organizacje społeczne z darowizn mogą finansować koszty wynagrodzeń pracowników i darczyńcy powinni to wspierać. Siłą organizacji jest jej zespół, który jest gwarantem profesjonalizmu danej organizacji i jakości jej działań. W przypadku większych organizacji zespół składa się najczęściej z koordynatorów, specjalistów od danego tematu społecznego oraz osób zajmujących się kulisami, czyli sprawami administracyjnymi, w tym prawnymi, księgowymi i podatkowymi. Dzięki ich pracy organizacja profesjonalnie realizuje swoje cele społeczne, rozwija się, komunikuje oraz wypełnia obowiązki formalno-prawne, których w praktyce ma więcej niż np. firmy.  

Filantropia to też przestrzeń współpracy i zaufania między osobami i firmami zaangażowanymi w filantropię. Przykład powodzi pokazuje, jak ważne jest dzielenie się wiedzą o potrzebach i o podejmowanych działaniach, aby unikać dublowania działań i aby pomoc trafiła tam, gdzie jest najbardziej potrzebna.  

Aby filantropia w danym kraju się rozwijała, potrzebne są organizacje, które wspierają jej rozwój. Do takich organizacji należą wyspecjalizowane fundacje, które mają wiedzę i zasoby pozwalające na prowadzenie funduszy powierzonych lub programów grantowych w imieniu darczyńców. Takie inicjatywy prowadzą w Polsce m.in. Fundacja im. Stefana Batorego czy Fundacja Dobra Sieć. Potrzebne są też organizacje, które wspierają rozwój filantropii poprzez dostarczenie odpowiedniej wiedzy o praktykach i trendach oraz zabiegają o korzystne dla rozwoju filantropii prawo. Najczęściej takimi organizacjami są krajowe związki fundacji i darczyńców. W Europie mamy około 30 takich organizacji, które współpracują ze sobą, a przede wszystkim tworzą przestrzeń do współpracy darczyńców w swoich krajach.  

Forum Darczyńców to przestrzeń takiej współpracy. Jesteśmy grupą organizacji, które łączy przekonanie, że nowoczesna filantropia wymaga wiedzy, zaangażowania i pieniędzy. To również społeczność niezwykłych osób, które rozwijają filantropię i wspólnie tworzą innowacyjne programy społeczne nastawione na konkretne efekty. Wspólnie udało się nam stworzyć Forum Darczyńców – organizację, która od 20 lat pomaga nawigować w świecie filantropii i jest źródłem wiedzy o najnowszych trendach, zmianach prawnych, praktycznych rozwiązaniach i wysokich standardach w działaniach filantropijnych.

Julia Kluczyńska jest prawniczką i specjalizuje się w temacie fundacji i filantropii. W Forum Darczyńców analizuje zmiany prawne i prowadzi działania rzecznicze. Jest członkinią komitetu prawnego europejskiej sieci Philea i pracuje nad rozwiązaniami, które umożliwiłyby szybszy rozwój filantropii w Europie. Jest również członkinią grupy roboczej ds. uproszczeń prawnych dla organizacji pozarządowych w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.

Tekst powstał we współpracy z Magdaleną Pękacką i zespołem Forum Darczyńców.