Publicystyka - ngo.pl

W połowie marca system edukacji na chwilę się zatrzymał, ten moment trwał jednak tylko kilkanaście godzin. Nastąpiło tąpnięcie, po czym wszystko dramatycznie przyspieszyło. Zawieszenie tradycyjnych zajęć w szkołach oznaczało rewolucję nie tylko dla nauczycielek i nauczycieli, ale też dla organizacji takich jak Centrum Edukacji Obywatelskiej, które wspierają pedagogów w codziennej pracy.

Już dwa dni po decyzji o zawieszeniu zajęć w szkołach zorganizowaliśmy pierwsze webinaria dla nauczycieli. Olbrzymie zainteresowanie (w spotkaniach uczestniczyło kilkanaście tysięcy osób) i liczba pytań, które do nas spływały, pokazały ogromną skalę potrzeb.

Pedagodzy podjęli wyzwanie. Wydarzyło się to, co jeszcze tydzień wcześniej wydawało się zupełnie niemożliwe. Mimo niedostatków sprzętowych i braku specjalnego przygotowania, setki tysięcy nauczycieli podjęły zdalną pracę z uczniami. Zdumienie ustąpiło miejsca konsternacji, gdy okazało się, że w zbyt wielu przypadkach praca zdalna opierała się na modelu prac domowych – przesyłania uczniom i uczennicom materiału do „samodzielnego” przerobienia oraz zadań do wykonania. Tymczasem edukacja zdalna skupiona na przerabianiu podstawy programowej nie była tym, czego najbardziej potrzebowali młodzi ludzie mierzący się z lękiem i niepewnością. W przyspieszonym tempie musieliśmy szukać innych rozwiązań.

Próba przeniesienia tradycyjnej szkoły do Internetu nie była ani zasadna, ani możliwa. Pokazały nam to już pierwsze rozmowy z nauczycielami i dyrektorami – współpracownikami CEO, którzy rano pracując z uczniami, wieczory poświęcali na spotkania i rozmowy z nami. Razem z nimi zastanawialiśmy się, jakiej edukacji zdalnej potrzebujemy i co jest w obecnych warunkach możliwe. Mówiliśmy między innymi, że: 

• edukacja (również zdalna), to przede wszystkim relacja z uczniami;
• w kryzysowej sytuacji warto zadbać o dobrostan uczniów, podtrzymać ich relacje rówieśnicze i w oparciu o zainteresowania młodych ludzi rozwijać ich kompetencje; 
• edukacja zdalna wcale nie musi odbywać się przed komputerem, a im mniej internetowych narzędzi, tym lepiej;
• zadania problemowe i mini-projekty sprawdzą się lepiej niż tradycyjna praca domowa;
• informacja zwrotna i samoocena będą lepsze niż tradycyjne stopnie;
• godzina wychowawcza i interakcje z klasą mogą stanowić namiastkę szkolnej wspólnoty.

Zachęcając nauczycieli do dyskusji nad tymi sugestiami, sami potraktowaliśmy je jako wytyczne dla naszej pracy w kolejnych tygodniach. Im dłużej trwała rozmowa o szkole w okresie pandemii, tym częściej wracaliśmy w niej do klasycznych pytań: o angażowanie uczniów w proces uczenia, o sposoby pobudzanie ich ciekawości i zainteresowań, o system oceniania, który pomaga się uczyć, o zachowania, które wzmacniają relacje.

Fundamentalne pytania dotyczące edukacji nie zmieniły się, jednak nasza praca polegająca na wspieraniu pedagogów musi ulec i już teraz ulega diametralnym przeobrażeniom.

Jako organizacja, a szerzej jako sektor pozarządowy wspierający szkoły, mamy do odrobienia sporą pracę domową. Prawie żaden z zaplanowanych wcześniej programów nie odbędzie się zgodnie z dotychczasowymi założeniami. Mierzymy się z wyzwaniem weryfikacji postawionych sobie celów, ponownego naszkicowania działań, które możemy podjąć, a także zdobycia na te zmiany zgody naszych partnerów i sponsorów. W tym procesie zadajemy sobie pytanie, jak wykorzystać nasz potencjał do wspierania nauczycieli w zupełnie nowej sytuacji.

Tak jak szkoły, uczymy się powoli co jest, a co nie jest możliwe, co działa, a co nie zadziała, jakie cele możemy zrealizować dzięki wieczornym webinariom i w jakim zakresie jesteśmy w stanie spełnić założenia stacjonarnego warsztatu w czasie wideokonferencji. Uczymy się nowych form pracy, nie mając pewności, jak długo będziemy musieli je stosować, jednocześnie wariantowo planując powrót do „nowej normalności”.

Czy jednak eksperyment ze zdalną edukacją stanie się katalizatorem głębokiej zmiany i czy będzie to zmiana w pożądanym kierunku? Czy środowisko edukacyjne, które te zmiany postuluje będzie potrafiło wykorzystać otwierające się okno możliwości? Czy raczej po czterech miesiącach zdalnej pracy na zdwojonych obrotach wystarczy nam sił tylko na to, by dobrnąć do wakacji i wyjechać pod gruszę? Sam chciałbym to wiedzieć.

Dr Jędrzej Witkowski - prezes zarządu Centrum Edukacji Obywatelskiej - największej polskiej organizacji pozarządowej działającej w obszarze edukacji. Z CEO związany od 2005 roku. Ekspert edukacyjny, z wykształcenia socjolog i politolog. Zajmuje się m.in. strategiami wprowadzania oddolnych zmian w szkołach oraz edukacją obywatelską i edukacją o polityce. Absolwent Leadership Academy for Poland.

POD LUPĄ to cykl portalu ngo.pl i Badań Klon/Jawor, w którym bierzemy na warsztat wybrane zagadnienie dotyczące życia organizacji społecznych i przyglądamy mu się z różnych stron. Już wkrótce przedstawimy kolejne materiały, w których przyjrzymy się, co zmieniła i co zmieni pandemia w funkcjonowaniu organizacji.

Pod lupą ngo.pl: Organizacje wobec pandemii