Publicystyka - ngo.pl

Uważamy, że punktem wyjścia dla działań upowszechniających stosowanie UEPIK powinna być w pierwszej kolejności zmiana rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie prowadzenia uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów przez niektóre organizacje pozarządowe oraz stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego - zmianie powinien ulec sposób prowadzenia UEPIK, aby faktycznie był ułatwieniem w prowadzeniu księgowości w małych organizacjach pozarządowych. 

Ułatwienia i uproszczenia w prowadzeniu księgowości organizacji pozarządowych są niezwykle potrzebne i są warunkiem realizacji wartości jaką jest wolność zrzeszania się. Wobec tego jest nam bliska idea uproszczonej księgowości z kwotą przekraczającą 100 000 zł. Uważamy jednak, że samo podniesienie kwoty, zwłaszcza w obecnym kształcie UEPIK, powinno mieć swoje uzasadnienie i wymaga dyskusji w środowisku organizacji pozarządowych. Nie powinno to być arbitralne ustalenie, bez uzasadnienia i analizy. Na obecnym etapie brakuje wymiany informacji pomiędzy praktykami stosującymi UEPIK - co się obecnie sprawdza, jakie są problemy, czego brakuje, jakie są zagrożenia.

Dyskusja o podniesieniu kwoty powinna opierać m.in. na realnej ocenie możliwości i zasadności prowadzenia uproszczonej ewidencji przy określonej wysokości dochodów, a także na sprawdzeniu  dotychczasowych doświadczeń ze stosowania UEPIK przez NGO-sy o przychodach do 100 tys. zł (z uwzględnieniem danych Ministerstwa Finansów o skali stosowania UEPIK w organizacjach). 

Uważamy, że zmiany wymaga przede wszystkim sposób prowadzenia UEPIK, gdyż obecny kształt UEPIK dla NGO z rozbudowanymi działaniami, różnymi źródłami przychodów, jest w istocie utrudnieniem a nie ułatwieniem - im większa skala działań, tym większa trudność w prowadzeniu UEPIK. Niestety - to też mniejsza wiarygodność wynikających z UEPIK danych finansowych (prowadzenie pełnej księgowości daje mechanizmy kontrolowania np. kwot poniesionych kosztów ze środkami wypłacanymi z konta bankowego, czego UEPIK nie daje - nie ma w niej zasady podwójnego zapisu). Określony w rozporządzeniu wzór tabel ewidencji UEPIK wskazuje, że ma służyć do sporządzenia CIT-8 (deklaracji o podatku dochodowym od osób prawnych), jednak obecny kształt UEPIK jest trudny w wykorzystaniu do celu, do którego został stworzony - nie pokazuje niektórych przychodów, które trzeba wyodrębnić do sporządzenia CIT (np. składek, darowizn) - powoduje konieczność “ręcznego” przeglądania ewidencji by to ustalić. Ponadto nie daje możliwości wyodrębniania wielu informacji wymaganych w obligatoryjnych sprawozdaniach organizacji, np. sprawozdania z działalności fundacji. 

UEPIK w obecnym kształcie nie daje pełnych informacji o majątku organizacji - m.in. nie zbiera informacji o zobowiązaniach i należności organizacji - co samej organizacji znacznie utrudnia kontrolowanie i zarządzanie majątkiem. To powoduje, że m.in. trudno ocenić prawidłowość zarządzania majątkiem przez ustępujący zarząd. Obawiamy się, że to może doprowadzić do paraliżu istnienia niektórych organizacji,  gdyż kandydaci do zarządu nie będą mieli narzędzi do należytego ustalenia stanu majątku, w tym zobowiązań i należności organizacji. Zagrożenie to wydaje się istotne zwłaszcza w fundacjach, które nie posiadają wewnętrznego organu kontroli, na bieżąco współpracującego z zarządem. Również z tego względu podniesienie kwoty upoważniającej do prowadzenia UEPIK powinno być gruntownie przeanalizowane.

Odnosząc się do bardzo często podnoszonego argumentu nierówności pomiędzy przedsiębiorcami a organizacjami pozarządowymi, polegającej na tym, że przedsiębiorcy nie muszą stosować tzw. pełnych ksiąg rachunkowych do kwoty 2 mln euro - a dla organizacji pozarządowych kwota ta wynosi 100 tys. zł - chcemy zauważyć, że nie jest to dobry argument. Księga Przychodów i Rozchodów (KiPR), którą mogą stosować przedsiębiorcy osiągający przychody do 2 mln euro, nie dotyczy wszystkich przedsiębiorców: nie dotyczy osób prawnych - dotyczy co do zasady osób fizycznych (i podatku dochodowego od osób fizycznych). Nie można więc tu mówić o nierówności pomiędzy organizacjami pozarządowymi a przedsiębiorcami jako takimi. KPiR nie dotyczy wszystkich przedsiębiorców, a jedynie osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą oraz spółek bez osobowości prawnej. KPiR nie obejmuje ani przedsiębiorców mających osobowość prawną ani żadnych innych podmiotów mających osobowość prawną. Sprawowanie kontroli nad majątkiem osoby fizycznej, a majątkiem osoby prawnej i ponoszenie odpowiedzialności za ten majątek, mają inny charakter. Osoby prawne mają wyodrębniony majątek, natomiast osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą nie mają wyodrębnionego majątku, czyli co do zasady osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą ponoszą odpowiedzialność całym swoim majątkiem.

Podsumowując, wskazane wady uproszczonej ewidencji w jej obecnym kształcie stają się dla organizacji stosującej UEPIK tym bardziej dotkliwe i niebezpieczne (m.in. zwiększające ryzyko utraty kontroli Zarządu nad organizacją) im większe dochody osiąga organizacja pozarządowa. Większe dochody to zwykle więcej źródeł przychodów, więcej dotacji na realizację zadań publicznych, pojawienie się zatrudnienia, więcej obowiązków podatkowych i innych zobowiązań publiczno-prawnych. Ryzyko utraty kontroli w przypadku prowadzenia UEPIK  rośnie więc wraz ze wzrostem dochodów - bo rośnie ilość faktów, które należy uwzględniać i opisywać. UEPIK nie jest w stanie w obecnym kształcie odpowiedzieć na taki wzrost. Dlatego właśnie uważamy, że należy ostrożnie i w sposób przemyślany przeprowadzić zwiększenie obecnej kwoty 100.000 zł.

Doradczynie i doradcy poradnik.ngo.pl

Zobacz projekt ustawy o zmianie ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, druk nr 445, w serwisie sejm.gov.pl