Publicystyka - ngo.pl

Sejm przyjął projekt ustawy o zmianie ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie oraz ustawy o kołach gospodyń wiejskich 8 listopada 2024 roku. Projektem zajmie się teraz Senat. Nastąpi to już na najbliższym posiedzeniu Senatu, które rozpoczyna się 20 listopada 2024 r.

Projekt nowelizacji ustawy o działalności pożytku przedłożyła Komisja do Spraw Petycji. Projekt był dość krótki choć radykalny: zakładał dopuszczenie do kręgu NGO mogących prowadzić uproszczoną ewidencję organizacji ze statusem OPP oraz zwiększenie limitu przychodów ograniczającego możliwość prowadzenia UEPIK do miliona złotych (obecnie limit ten wynosi 100 tysięcy). 

O przedłożeniu (jego pierwotnym kształcie) pisaliśmy m.in. w informacji: UEPIK do miliona w projekcie Komisji Petycji). W wrześniu projekt został gruntownie przepracowany w Podkomisji stałej do spraw współpracy z organizacjami pozarządowymi. W ustawie pozostawiono propozycję dotyczącą podwyższenia limitu do miliona, ale zrezygnowano z umożliwienia stosowania UEPIK przez OPP (co wymagałoby m.in. poważniejszych zmian w sprawozdawczości organizacji pożytku). 

W pracach podkomisji aktywnie uczestniczyli przedstawiciele organizacji pozarządowych. Z ich udziałem wypracowano zmiany wykraczające poza pierwotną propozycję Komisji Petycji.

Zmiany, które wejdą w życie od 1 stycznia 2026 roku, dotyczą trzech zagadnień. 

Po pierwsze upraszczają opis przychodów z początku artykułu 10a. Dziś w artykule tym znajdziemy listę dopuszczanych przy uproszczonej ewidencji przychodów. Zmiany wprowadzą sytuację, że artykuł o uproszczonej ewidencji nie będzie wskazywał takiej listy. Zostanie z niego wykreślony również punkt o konieczności działania w sferze zadań publicznych. Pozostaną tylko negatywne przesłanki o prowadzeniu działalności gospodarczej oraz statusie pożytku, a także kluczowy przy tej nowelizacji limit przychodów. 

Po drugie zmiany wydłużają terminy dotyczące zgłoszeń o wyborze i rezygnacji z UEPIK. Obecnie taki zgłoszenia dokonywane były w pierwszym miesiącu roku - w nowelizacji zaproponowano wydłużenie do 3 miesięcy. Pojawia się też przepis zezwalający na rezygnację z UEPIK (i powrót do pełnej księgowości za dany rok) w każdym momencie roku.  

Po trzecie zaproponowano zmianę, która ma spowodować gruntowne przerobienie rozporządzenia o sposobie prowadzenia uproszczonej ewidencji.   

Zbliżone zmiany dotyczące UEPIK zaplanowano również w ustawie o kołach gospodyń wiejskich. KGW korzystają z uproszczonej ewidencji na podobnych zasadach co organizacje pozarządowe i mają ją opisaną w swojej ustawie. Projekt Komisji Petycji nie dostrzegał UEPIK-u dla KGW, ale podczas prac w Sejmie przedstawicielom organizacji pozarządowych udało się przekonać posłów, że zmiana ewidencji dla NGO, bez zmiany ewidencji dla KGW byłaby niezrozumiała. W nowelizacji ustawy o kołach nie ma zapisów dotyczących nowelizacji rozporządzenia.

Zanim w ustawie pojawią się opisane powyżej zmiany, już 1 stycznia 2025 roku zmieni się w niej jedno: limit. W nowym roku uproszczoną ewidencję będą mogły prowadzić NGO-sy, których przychody w 2024 roku nie przekroczyły MILIONA. Wszystko inne w regulacji dotyczącej uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów przez cały 2025 rok pozostanie po staremu.

Podzielenie zmian zaproponowanych w nowelizacji ustawy o pożytku na dwie części wydaje się nie mieć większego uzasadnienia merytorycznego. Podczas prac nad ustawą w podkomisji o wejściu w życie przepisów w 2026 roku zadecydowała postawa Ministerstwa Finansów. Resort wiedząc, że będzie zmuszony do wypracowania nowego rozporządzenia, oświadczył, że potrzebuje na to czasu. Jednocześnie posłowie dali się przekonać, że zwiększenie limitu jest tak bardzo oczekiwane przez organizacje społeczne, że nie należy z nim czekać. 

Kilka miesięcy temu, przed zbyt pochopnym rozszerzeniem kręgu organizacji dopuszczonych do UEPIK ostrzegali doradczynie i doradcy poradnik.ngo.pl (zobacz stanowisko). Część problemów przedstawionych w opublikowanym wtedy stanowisku jest nadal aktualna i nabiera specjalnego znaczenia w opisanym scenariuszu wprowadzenia przepisów w dwóch krokach (z nowym rozporządzeniem dopiero za rok). Poniżej cytujemy wybrane fragmenty stanowiska.