Publicystyka - ngo.pl

Polski Ład, który wszedł 1 stycznia 2022 roku, wywołał uzasadnione obawy o to, że wprowadzone rozwiązania podatkowe wpłyną negatywnie na odpis 1%. 24 marca upubliczniono projekt ustawy o zmianie ustawy o PDOF, który zawiera m.in. propozycje wyrównania strat w odpisie 1%. Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych przygotowała stanowisko dotyczące tych propozycji. Naszym zdaniem zaproponowany mechanizm wyrównawczy jest nie do przyjęcia. Namawiamy jednak do wspólnej pracy nad korzystnymi rozwiązaniami i deklarujemy do niej gotowość. 

Zachęcamy organizacje społeczne do podpisania się pod stanowiskiem!  

Od 18 lat polscy podatnicy mogą przekazać 1% podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT) na rzecz organizacji pożytku publicznego. W 2021 roku skorzystało z tego prawa 15,3 mln podatników, a łączna przekazana przez nich kwota wyniosła 972,7 mln zł. W ten sposób obywatele mogą decydować na jakie cele pożytku publicznego trafia część podatku należnego państwu. To przejaw troski o dobro wspólne i forma wpływu obywateli na funkcjonowanie państwa. Dla organizacji pożytku publicznego odpis 1% to ważne źródło finansowania działalności, ale także wyraz społecznego zaufania. Polski Ład, głównie poprzez podniesienie kwoty wolnej od podatku z 8 tys. do 30 tys. zł, spowodował, że kilka milionów podatników utraci, począwszy od 2023 roku, prawo do przekazywania 1% PIT. W konsekwencji zmniejszy się obywatelskie wsparcie dla ponad 9 tysięcy organizacji pożytku publicznego.

24 marca b.r. roku rząd przedstawił projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw, która ma zastąpić Polski Ład. Propozycja rządu pogłębia negatywne skutki dla odpisu 1%. Utrzymuje bowiem kwotę wolną od podatku na poziomie 30 tys. złotych, ale podstawowa stawka PIT ma zostać zmniejszona z 17 do 12%, co, jak szacuje sam rząd, spowoduje, że liczba osób niepłacących podatku zwiększy się dwukrotnie. O kolejne kilka milionów zmniejszy się zatem liczba podatników mających prawo do dokonania odpisu 1%, a o kilkaset milionów złotych spadną wpływy organizacji pożytku publicznego.  Rząd oszacował, że ogólna kwota odpisu zmniejszy się w 2023 roku o 20% w porównaniu z rokiem 2022, eksperci szacują, że może być to spadek nawet o ponad 30%.

Dlatego cieszą nas intencje rządu, który pozbawiając milionów obywateli prawa do dokonania odpisu 1%, chce zrekompensować utracone z tego tytułu wpływy organizacji pożytku publicznego. Jednak zaproponowany, we wspomnianym projekcie ustawy, mechanizm wyrównawczy jest naszym zdaniem nie do przyjęcia. Przede wszystkim dlatego, że nie uwzględnia rzeczywistych strat poniesionych przez konkretne organizacje pożytku publicznego. Projekt rządowy zakłada, że wyrównanie - począwszy od 2023 roku - będzie proporcjonalne do udziału kwoty pozyskanej przez organizację w danym roku do ogólnej puli 1%. Nie określa jednak, co będzie podstawą do wyliczenia rekompensaty, czy kwota pozyskana przez konkretną organizację w roku bazowym, czyli 2022, czy też kwota stanowiąca różnicę pomiędzy ogólną pulą środków zebranych w 2022 i w kolejnych latach. Przyjęcie jako podstawy wyrównania kwoty pozyskanej indywidualnie w 2022 roku może pozbawić ponad 80% organizacji pożytku publicznego możliwości uzyskania jakiejkolwiek rekompensaty, niezależnie od wielkości realnie poniesionych strat. Z kolei odniesienie kalkulacji do ogólnej straty w kolejnych latach spowoduje, że organizacje otrzymają rekompensatę nawet w sytuacji, w której nie tylko nie poniosły straty, ale ich wpływy się zwiększyły. Co istotne, propozycja zawarta w projekcie, dotyczy jedynie wpływów z odpisu 1%, nie rekompensuje w żaden sposób pozbawienia milionów Polek i Polaków prawa do jego dokonywania.

Wierząc w to, że rząd chce zrekompensować niekorzystne skutki zmian podatkowych dla odpisu 1%, proponujemy, aby wspólnie wypracować mechanizm wyrównawczy, który byłyby korzystny dla obywateli, dla organizacji pożytku publicznego, a także dla państwa. Możliwych rozwiązań jest co najmniej kilka, począwszy od uwzględniania realnych strat poniesionych przez organizacje, poprzez zwiększenie wysokości odpisu, co rekompensowałoby straty finansowe, aż po stworzenie mechanizmu, który dawałby możliwość decydowania o przeznaczeniu wyrównania przez podatników, który zmiany podatkowe pozbawiły możliwości dokonywania odpisu. Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych deklaruje gotowość do takich wspólnych prac.