Do Senatu trafiła propozycja zmian w mechanizmie 1% podatku, zgodnie z którą o wydatkowaniu dużej części kwoty dotychczas przekazywanej przez miliony obywateli, decydować ma konkurs.
W wyniku zmian w systemie podatkowym (tzw. Polski Ład) miliony osób przestaną płacić podatek PIT i co wiąże się z tym bezpośrednio – stracą możliwość przekazywania 1% podatku. Na boku zostawiając ocenę stanu portfeli Polaków (mniejszy PIT, ale też i większe obciążenie składką zdrowotną) oraz stanu finansów publicznych (m.in. spadek dochodów samorządów), z pewnością jest to cios w ideę 1% i w model obywatelskiego finansowania organizacji pożytku publicznego.
O wyrównaniach decydować będzie konkurs czyli organ administracji
Aby choć trochę zminimalizować finansowe skutki zmiany, rząd kilka tygodni temu zaproponował mechanizm wyrównawczy i poddał go konsultacjom. Mechanizm nie przywracał pierwotnego modelu, zakładał jednak, iż to wciąż podatnik będzie decydował o tym, komu przekazać środki.
Projekt, który trafił do Senatu jest jednak kolejnym ciosem. Obecna propozycja zakłada bowiem, że od 30% do 70% z niemal ćwierci miliarda złotych w 2023 roku i kwot wyższych w latach kolejnych (kwot “wyrównania”) będzie przekazywanych w drodze konkursu. Co ważne - to nie jest pomysł, który strona społeczna zgłaszała w konsultacjach (patrz: Jednoprocentowa gra w bambuko z organizacjami pożytku publicznego).
Konkurs to zupełnie inny model, niż dotychczasowy. To nie rekompensata. Konkurs ogłaszany jest przez organ administracji publicznej, a jego wyniki są decyzją organu administracji publicznej. Tu niestety zauważyć trzeba, że rozstrzygnięcia wielu konkursów dla organizacji pozarządowych ogłoszonych przez władze centralne w ostatnich latach budzą mniejsze lub większe kontrowersje. Jeśli chodzi o te większe, to wszyscy mamy jeszcze w pamięci doświadczenia z konkursem organizowanym przez KPRM na rzecz pomocy uchodźcom – konkursu o zmieniających się zasadach, nieprzejrzystego (patrz: Jawność życia publicznego nie od wszystkich wymagana) i z bardzo smutnym finałem (patrz: Pieniądze na pomoc uchodźcom: ile dostała organizacja Bąkiewicza?). Decyzje podatników w przedmiocie 1% były wolne od tego typu dyskusji. Podatnicy bezpośrednio wspierali działania bliskie ich wartościom.
Ponadto - swoboda korzystania z 1% podatku była naprawdę duża. Dla przykładu - 1% podatku zebrany w danym roku można było wydać nawet po 10 latach. Czy konkurs też ma pozwolić na takie wydatkowanie środków? W jaki sposób będzie należało rozliczyć się z pieniędzy?
Fasadowa rola dla Rady Pożytku
W projekcie ustawy w jednym z przepisów pojawia się Rada Działalności Pożytku Publicznego. Jej rola ogranicza się jednak do… przedstawienia propozycji do regulaminu konkursu ogłoszonego przez Przewodniczącego. Swoją drogą - kto decyduje o tym, kto finalnie wchodzi w skład RDPP? Przewodniczący Komitetu ds. Pożytku Publicznego. Ponadto warto wskazać, że RDPP to nie tylko strona pozarządowa, a też przedstawiciele organów administracji rządowej i jednostek im podległych lub przez nie nadzorowanych oraz przedstawiciele jednostek samorządu terytorialnego. Nie jest to ciało złożone wyłącznie z organizacji pozarządowych, ani tym bardziej - z organizacji pożytku publicznego.
Przewodniczący uwzględnieni opinię RDPP lub jej nie uwzględni. Skargi, czy mechanizmów odwoławczych na działanie Przewodniczącego nie ma.
OPP pogubione w Polskim Ładzie
Całe zamieszanie z tzw. Polskim Ładem, w tym kwestią 1% podatku, która jest z nim nierozerwalnie związana, wchodzenie na coraz to nowe poziomy zawiłości przepisów, ma też ten skutek, że nawet główni interesanci zdają się nie identyfikować ryzyka. Spośród największych OPP, tylko Fundacja Avalon - Bezpośrednia Pomoc Niepełnosprawnym wydała jasne stanowisko i na bieżąco reaguje na coraz to nowe pomysły dotyczące 1% podatku (patrz ostatnie oświadczenie z dnia 13 maja 2022 roku: List otwarty Fundacji Avalon do wicepremiera Piotra Glińskiego).
Słabo słyszalne są środowiska osób z niepełnosprawnościami - główni beneficjenci subkont - osoby, które tracą na każdej z dotychczasowych rządowych propozycji i dla których ratunkiem jest na ten moment wyłącznie pomysł podniesienia 1% do poziomu np. 1,5%.
Pożytek dla Przewodniczącego
Powyższe działania Przewodniczący na stronie rządowej nazywa “dialogiem w sprawie sprawiedliwego wyrównania środków z 1%” (czytaj: Premier Gliński i Minister Rzeczkowska: prowadzimy dialog z OPP w sprawie sprawiedliwego wyrównania środków z 1%). Mówi o “wiodącej roli RDPP”. Biorąc pod uwagę powyższe - to nie jest prawda. Nowy pomysł na mechanizm wyrównawczy poszerza kompetencje i władzę Przewodniczącego Komitetu ds. Pożytku Publicznego.
Miliony obywateli tracą przywilej – zyskuje ten przywilej jedna osoba. Takie rozwiązania nie przynoszą - nomen omen - pożytku.
Źródło: inf. własna ngo.pl
Redakcja www.ngo.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść komentarzy.
