Publicystyka - ngo.pl

Czy w 2021 roku skorzystamy z nowego, prostszego sposobu podpisywania sprawozdań finansowych organizacji pozarządowych? Czy w ogóle projektowane zmiany wejdą w życie? Wszystko wskazuje na to, że jeśli tak, to z ułatwień skorzystają tylko "najwięksi twardziele", którzy z realizacją swoich obowiązków będą czekać do ostatniej chwili.

Jak powinny wyglądać przepisy regulujące procedurę składania sprawozdań finansowych? Zakładając, że większość podmiotów (w tym także większość organizacji pozarządowych) sprawozdaje rok kalendarzowy (tzn. ma rok obrotowy tożsamy z rokiem kalendarzowym) należałoby oczekiwać, że od 1 stycznia danego roku wiemy już dokładnie, co i jak mamy zrobić, żeby sporządzić a następnie złożyć sprawozdanie. Czy tak jest – NIE! Kolejny rok przepisy zmieniają się w pierwszym kwartale i część organizacji działa wg stanu prawnego np. ze stycznia, podczas gdy inne (rozliczając się za ten sam okres, ale zaczynając realizować obowiązki nieco później) działa wg innego schematu.

W tym roku różnice mogą dotyczyć liczby podpisów składanych pod sprawozdaniem finansowym. Przypomnijmy, że sprawozdanie sporządzone to sprawozdanie PODPISANE przez "kierownika jednostki". W przypadku NGO-sów ten kierownik to najczęściej zarząd – zarząd w większości przypadków wieloosobowy.

Po wejściu w życie zasad, w myśl których sprawozdanie finansowe sporządzamy i podpisujemy oraz wysyłamy elektronicznie, wieloosobowe zarządy organizacji stały się problemem – nie w każdej NGO łatwo było zgromadzić podpisy  elektroniczne wszystkich członków organu (pisaliśmy o tym wielokrotnie).

Pod koniec 2020 r. organizacjom postanowiło ulżyć Ministerstwo Finansów. W projekcie nowelizacji pojawił się przepis, dzięki któremu sprawozdania finansowe organizacji pozarządowych będzie mogła podpisywać tylko jedna osoba z organu zarządzającego. Propozycja przyjęta przez resort to wynik prac Rady Działalności Pożytku Publicznego (zob. Podpisy pod sprawozdaniem finansowym. Projekt nowelizacji).

Dobry pomysł członków Rady Pożytku trafia do rządowej nowelizacji, ale ta nie może trafić do Sejmu.

Co mają zrobić organizacje pozarządowe, które chcą sporządzić sprawozdanie finansowe dziś – chcą już to mieć "z głowy"? Muszą podpisać sprawozdanie wg aktualnych przepisów. A co mówią aktualne przepisy? Że trzeba zebrać pod sprawozdaniem finansowym elektroniczne podpisy wszystkich członków organu zarządzającego. Organizacja obowiązkowa, nie odkładająca wszystkiego na ostatnią chwilę, nie skorzysta z ułatwienia.

Ale czy w ogóle jakaś organizacja pozarządowa, która wg przepisów musi mieć sporządzone sprawozdanie finansowe do końca marca, skorzysta z ułatwień? Tego też nie wiadomo. Projekt z ułatwieniami od grudnia 2020 r. (kiedy został upubliczniony w rządowym serwisie legislacyjnym) nie posuwa się do przodu. Mamy koniec lutego – na sprawozdania został trochę ponad miesiąc. Ten sam miesiąc został na uchwalenie projektu. A ten nie trafił jeszcze nawet do Sejmu!

Przed zbyt późnym przyjęciem projektu ostrzegaliśmy na początku lutego (Sprawozdania finansowe. Przepisy znów na ostatnią chwilę? Co z terminami sprawozdań i CIT-8?). Ale co oznacza zbyt późnym? Ubiegły rok udowodnił nam, że przepisy można zmienić godzinę przed upływem ustawowych terminów na realizację obowiązków sprawozdawczych. Może ustawodawca zakłada, że nie ma nic złego w tym, żeby wszyscy dowiedzieli się, jak mają podpisywać sprawozdania, w ostatnim tygodniu marca czy nawet 31 marca? A może nowelizacja w ogóle nie jest zaplanowana na teraz i ma dotyczyć kolejnych okresów sprawozdawczych? Szukamy wskazówki w uzasadnieniu do projektu.

Uzasadnienie informuje nas więc, że plany dotyczące ułatwień dotyczyły już tego roku. Ale pokazuje coś jeszcze – że na ich uchwalenie jest jeszcze mniej czasu, ponieważ należy odliczyć założone w projekcie 7-dniowe vacatio legis. 

Chciałoby się coś poradzić organizacjom, ale nie ma jak. Nie wiemy, czy opłaca się zwlekać i skorzystać z uproszczeń, czy sporządzać sprawozdanie stosując się do obecnych zasad z wieloma podpisami. Według planu Sejm spotka się na posiedzeniu w marcu raz (w połowie miesiąca). To niewiele, a biorąc pod uwagę procedurę legislacyjną (po Sejmie ustawa trafia do Senatu i może jeszcze wrócić do Sejmu, po uchwaleniu czeka jeszcze na podpis prezydenta i publikację) projekt można uznać za prawie nieaktualny.