– Wspieranie pomagaczy to było zawsze moje ulubione zadanie. Rozmawiamy z Joanną Kucharczyk-Jurgielewicz z Forum „Razem” o tym, jak organizacje pozarządowe zaangażowane w pomoc Ukrainie mogą skorzystać ze wsparcia Forum i włączyć się w jego działania.
Rafał Kowalski, ngo.pl: – Wojna w Ukrainie, do Polski napływają licznie uchodźcy i uchodźczynie, wiele polskich NGO-sów włącza się do pomocy, powstaje Forum „Razem” i pojawiają się u nas duże międzynarodowe organizacje oferujące wsparcie pomagającym. Połączmy kropki
Joanna Kucharczyk-Jurgielewicz, Forum „Razem”: – Łączenie kropek to jest właśnie to co robi Forum „Razem”. Takie fora NGO powstają w miejscach kryzysów humanitarnych, po to by łączyć podmioty lokalne z międzynarodowymi dużymi graczami. Są sobie nawzajem potrzebni i Forum istnieje po to, by jak najlepiej wzmacniać potencjał wszystkich zaangażowanych stron.
Kto i kiedy zainicjował działania Forum? Na jakim jesteście etapie?
– Forum zostało zainicjowane przeze mnie w ramach Polskiej Akcji Humanitarnej, z którą jestem związana. Była to odpowiedź na postulat kilkudziesięciu organizacji, które spotkały się krótko po inwazji w Ukrainie w lutym. Wszyscy wyrazili potrzebę lepszej współpracy. Jednocześnie do PAH zgłaszały się duże organizacje międzynarodowe, znające ją z innych stron świata. To był dobry adres by zacząć.
Obecnie Forum współtworzą PAH, Ashoka oraz OFOP. To inicjatywa pomyślana jako przestrzeń współpracy, bardzo zwinna i dopasowująca się do potrzeb. Jesteśmy nadal w tworzeniu, ale także już z bagażem dobrych doświadczeń.
Z jaką skalą problemu się mierzymy? Dlaczego potrzebna jest wspólna inicjatywa i przestrzeń współpracy?
– Wszyscy dobrze znamy liczby. Dziś mowa o ok. 2,5 mln osób, które gościmy w Polsce. Na jak długo? Jaka jest skala ich potrzeb? Jak mądrze wesprzeć ich potencjał, by osoby te były upodmiotowione niezależnie od swoich wyborów pozostania lub powrotu do Ukrainy? Pytanie o skalę jest pytaniem o tylko jeden wymiar historii, której jesteśmy twórcami i świadkami.
Obecnie widzimy stabilizację w ruchu osób przez granicę. Szczęśliwie nie spełniają się najgorsze scenariusze. Czas pokaże, czy Ukraina będzie niebawem się odbudowywać, czy powtarzać się będzie dramat Syrii? Jedyne co jest pewne, to niepewność i zmiana. I na pracę w takich warunkach musimy być gotowi. Na wielką skalę niepewności i ogrom niewiadomych.
Widzimy wspaniałą aktywizację Polek i Polaków, skokowy wzrost społecznego zaangażowania. Oczywiście możemy analizować na ile on będzie długotrwały. Jednak konsekwencje tego doświadczenia z pewnością będą długofalowe. Widzimy, że organizacje do tej pory działające na małą skalę, przeżywają wybuchowy rozwój. Powstają najróżniejsze nowe inicjatywy, także ze strony osób, które nigdy dotąd nie angażowały się społecznie. Nasz krajobraz trzeciego sektora gwałtownie się zmienia.
Jestem przekonana, że większość z nas – społeczniczek, działaczy – rozumie dlaczego ważna jest platforma współpracy. Zwłaszcza czytelniczki i czytelnicy NGO.pl, które rolę medium współpracy cudownie od lat spełnia. Musimy i chcemy wiedzieć o sobie nawzajem, o tym co robimy, dla kogo, gdzie.
A że teraz wiele organizacji podjęło się nowych działań, w innych miejscach, w innych obszarach, bardzo często mając niezmiernie ograniczone zasoby - wszyscy chcemy wykorzystać je najefektywniej. Kluczem do efektywności jest współpraca. Nikt nie musi wymyślać sam koła. Nie każda organizacja musi teraz zatrudniać psychologów i uczyć się jak dobrze udzielać wsparcia prawnego. Nasze specjalizacje, wzmocnione obecnością międzynarodowych organizacji, powinny się mądrze uzupełniać.
Do tego służą platformy współpracy, takie jak Forum. One powstały instynktownie, po prostu wiemy, że tak będzie najefektywniej.
Dostrzegam ogromny potencjał w tej współpracy. Zasiadając do wspólnego stołu możemy tworzyć innowacyjne rozwiązania razem, dzielić się dobrymi praktykami i porażkami, uczyć się od siebie nawzajem. Kiedy skupimy się wokół wspólnego celu, niezależnie od wszystkich różnic, dzieje się magia tworzenia kolektywnego wpływu. Tej energii współtworzenia potrzeba Polsce, Ukrainie, światu.
Czy organizacje międzynarodowe, które zamierzają wesprzeć działania polskich NGO-sów, potrzebują po drugiej stronie jakiegoś specjalnego partnerstwa? Czy nie byłyby w stanie działać z konkretnymi organizacjami?
– Pierwsze dni po eskalacji wojny, kiedy do Polski zaczęły napływać reprezentantki i reprezentanci zagranicznych organizacji, uświadomiły mi, co oznacza w praktyce hasło „lokalizacji” w pomocy humanitarnej. Jest to postulat od kilku lat zawarty w strategiach wszystkich ważnych międzynarodowych graczy w tym sektorze, ale trudny do spełnienia w wielu kontekstach kryzysów humanitarnych.
Nasza – polska – sytuacja jest wyjątkowa. Fenomen uchodźstwa do kraju rozwiniętego, w UE, które radzi sobie bardzo dobrze dzięki silnemu społeczeństwu obywatelskiemu, nie jest doświadczeniem większości praktyków humanitarnych. Oni (my także – kiedy jedziemy w inne miejsce świata pomagać) są wyposażeni w standardy, procedury, sprawdzone metody działania, ale ich wiedza o lokalnym kontekście jest bardzo powierzchowna. Jeśli nie mają pracowników lokalnych, którzy ten kontekst znają, mają szansę jedynie uchylić drzwi do zrozumienia, ale nie na tyle, by mądrze, szybko działać.
Międzynarodowe organizacje przyszły do Forum od razu, właśnie dlatego, że potrzebowały przewodnika po polskim kontekście. Jeśli Forum by nie istniało, międzynarodowe organizacje (nazywane w skrócie INGO od international NGO) trafiłyby jedynie do największych, najbardziej rozpoznawalnych, nie wiedząc o potrzebach mniejszych, bardzo mądrych organizacji działających bardziej lokalnie.
Forum w pierwszym okresie miało na celu ustalenie równowagi i jak najmądrzejsze połączenie obu światów.
Wszak niewiedza przy dobrych chęciach może powodować więcej szkody niż pożytku. A my kierujemy się zawsze maksymalizacją pozytywnego wpływu. A że to nie jest zadanie na kilka tygodni, ale ciągły wysiłek, Forum będzie taką rolę łącznika wypełniać. Z jednej strony podpowiadając międzynarodowym organizacjom gdzie i jak mądrze lokować swoją uwagę i zasoby, jak cudownym potencjałem dysponuje polski trzeci sektor oraz biznes. Z drugiej strony, tłumacząc angielski żargon humanitarny na akceptowalne i strawne dla polskich działaczy i aktywistek pojęcia, tak by partnerstwa miały wspólną bazę porozumienia. Z trzeciej – budując podwaliny pod wspólne kreowanie mądrych rozwiązań systemowych dla Polski i Ukrainy, które wykraczają daleko poza kontekst humanitarny.
Czy Forum powstałoby bez impulsu ze strony organizacji zagranicznych? Aa jeśli tak, to co by wtedy robiło?
– Oczywiście, że by powstało! Już w dzień po eskalacji zebrali się reprezentantki i reprezentanci wielu polskich organizacji w duchu łączenia wysiłków, z potrzebą budowania platformy współpracy.
Pewnie gdyby tego zadania podjęła się wcześniej inna organizacja, Forum przyjęłoby trochę inną formułę. W pierwszym odruchu sięgnęłam do doświadczeń z sektora humanitarnego i przyjęłam w tworzeniu Forum logikę i narzędzia znane z innych kontekstów kryzysów humanitarnych. Jednak to tylko jedna z wielu dróg. Obecnie bardzo pięknie i mądrze tworzy przestrzeń współpracy Stocznia, poprzez spotkania „Nie ma, że się nie da”. Doświadczenia lubelskiej koordynacji (współtworzonej od pierwszych chwil m.in. przez Homo Faber, Komitet Obywatelski Solidarności z Ukrainą oraz podmioty miejskie) – efektywnej, mądrej, lokalnej – pokazują, że takie ruchy łączenia sił powstają, działają i są potrzebne zarówno natychmiastowo, jak i w perspektywie długofalowej. Lokalnie i w ramach specjalizacji.
Międzynarodowe organizacje dały nam w PAH impuls do podjęcia się tego działania. Po prostu tam się zgłaszały, ale PAH to tylko jeden z tysięcy dobrych adresów w Polsce. Jednocześnie, mając wiedzę i metodologie systemowych rozwiązań Ashoki, widziałam od razu ten potencjał do pracy na rzecz trwałego wspólnego dobra, który należało kanalizować i wzmacniać.
Czy się udaje? Ja jestem wobec siebie i Forum surowa, ale powtarzam sobie, że nawet jeśli doprowadzimy do kilku pięknych połączeń, kilkadziesiąt organizacji skorzysta z wiedzy i uniknie dzięki temu błędów w działaniu, to będzie dobry wpływ. A takie rezultaty już teraz mamy.
A powiedz proszę jeszcze konkretnie z czym organizacje zagraniczne czy międzynarodowe przychodzą do Polski? Na jakie wsparcie mogą liczyć z tej strony polskie NGO-sy?
– INGO zgłaszają się z chęcią pomocy, zatem przywożą bardzo wymierne wsparcie finansowe. Dzielą się chętnie dobrymi praktykami i standardami działania w warunkach pomocy dużym grupom uchodźców. Wiadomo, że żadnych rozwiązań nie można kopiować bezrefleksyjnie, jednak warto uczyć się z doświadczenia w innych częściach świata. Międzynarodowe organizacje mogą wspierać lokalne w rozwoju kompetencji. Dobre partnerstwo może polegać na zakasaniu rękawów i pracy ramię w ramię, a doświadczeni pracownicy to niezwykle cenny zasób. Ponadto międzynarodowe organizacje to także silniejszy głos w rzecznictwie, na przykład na poziomie europejskim.
Wiele polskich lokalnych organizacji nie ma doświadczenia w działaniach humanitarnych. Możemy podnieść trwale kompetencje sektora. Jednocześnie możemy także wpływać i edukować te organizacje. To obopólna korzyść.
Forum zaprasza inne organizacje z Polski? Czego dotyczy to zaproszenie? Jak dołączyć do Forum i co to daje?
– Zapraszamy zawsze, wszystkie organizacje, które podejmują działania na rzecz osób z doświadczeniem uchodźczym oraz polskiego społeczeństwa zaangażowanego w pomaganie. Nasza strona internetowa www.forumrazem.org.pl jest w budowie, więc jeszcze działamy na narzędziach tymczasowych. Jeszcze nie widać wyraźnie skali naszej sieci. Za to można się rejestrować, aby otrzymywać informacje i zaproszenia do udziału w wydarzeniach i grupach.
Zapraszam do spotkania, opowiedzenia o swoich działaniach, potrzebach, dobrych praktykach, wyzwaniach. O tym, co wychodzi Wam bardzo dobrze, czego inni mogą się od Was nauczyć. Do podniesienia na forum problemów, na które wspólnie możemy znaleźć rozwiązania.
Zapraszamy do uczestnictwa w grupach roboczych pod egidą agend ONZ, ułatwiamy wejście w te grupy, tłumaczymy na czym polega wykonana w nich praca. Obecnie działa aż 14 grup roboczych w różnych obszarach. Działamy w ścisłej współpracy z UNHCR. Ich misja jest stricte humanitarna i tymczasowa. Zaś to jak trwale i efektywnie wokół różnych tematów skonsolidują się polskie organizacje – zależy od nas – polskiego III sektora.
Dzielimy się informacjami, budujemy kompetencje, proponując różnorodne materiały i jednostki szkoleniowe. Sieciujemy, ułatwiając znalezienie partnera i finansowania.
Co jest ważniejsze: to co dzieje się teraz? dziś? czy dłuższa perspektywy? Na co bardziej nakierowana jest aktywność Forum?
– Pierwszy kurz opadł. Nie dzwonią już codziennie telefony, by szybko znaleźć kontakt, dostawcę. Organizacje częściowo weszły w utarte tory swoich działań, częściowo znalazły już wsparcie dla nowych obszarów działalności. Myśląc o potrzebach krótkofalowych, ważne jest nadal (i zawsze będzie) zbieranie informacji o działaniach. Właśnie w duchu myślenia o tym, że nie muszę wszystkiego robić sama, ale mogę znaleźć partnerów w moim obszarze, w mojej okolicy, by mądrze dzielić się pracą i wykorzystywać swoje produkty i praktyki nawzajem.
Myśląc o perspektywie długofalowej, staramy się budować kompetencje do wspólnego wpływu. Poprawiać pracę grup roboczych, zapraszać do stołu nieobecne jeszcze organizacje, pokazywać różne podejścia, w tym standardy i dobre praktyki. Szukać połączeń organizacji i instytucji badawczych, które dadzą nam wszystkim informację o tym, z czym właściwie się mierzymy.
Zastanówmy się, jak możemy wykorzystać wielką zmianę, jaka dzieje się na naszych oczach, by poprawić systemy społeczne, ekonomiczne, kulturowe. Możemy wspólnie mieć wpływ na to jak Polacy i Polki postrzegają różnorodność, jak standaryzujemy równość społeczną, jak kształtowane są zasady rynku mieszkaniowego, gdzie schronienie jest prawem, jak współpracują ze sobą sektor prywatny i non-profit…
Takich systemów, na które możemy mieć wpływ jest mnóstwo. I ich kształtowanie w nowych warunkach jest dla nas wyzwaniem, ale jest także szansą na chwilę zatrzymania i zastanowienia jak chcemy, by wyglądał porządek wokół nas.
Obie te perspektywy są dla mnie równie ważne. Cieszę się, kiedy mogę pomóc komuś rozwiązać problem tu i teraz, bo wiem, że dzięki temu ktoś, kto potrzebuje pomocy, otrzyma ją.
Jednocześnie jestem pasjonatką ciągłego rozwoju. Fascynuje mnie obserwacja jak umiejętnie nawożone wiedzą, doświadczeniem i otoczone opieką ziarna kiełkują w drzewa i wydają owoce. I choć trudno doszukać się w owocu śladów tego nawozu (i dobrze :D), to na tym właśnie polega nasz wysiłek. Forum „Razem” to taki rozsadnik dla dobra.
Wspieranie pomagaczy to było zawsze moje ulubione zadanie.
Joanna Kucharczyk-Jurgielewicz – managerka projektów, z pasją do dzielenia się i zarządzania wiedzą. Współtworzy rozwiązania zbliżające do siebie różne sektory działalności społecznej, akademickiej i biznesowej. Obecnie specjalistka do spraw zarządzania wiedzą w Fundacji Ashoka Innowatorzy dla dobra publicznego. Współtwórczyni strony Zmieniamy.org i kursu "Inwestuj w impakt". Inicjatorka Forum “Razem” - organizacje społeczne dla Polski i Ukrainy pod egidą Polskiej Akcji Humanitarnej. Z PAH związana od wielu lat, ostatnio jako doradczyni ds. strategii oraz zarządzania wiedzą, grant writerka.
Forum „Razem” – organizacje społeczne dla Polski i Ukrainy
– zostało powołane w celu budowania porozumienia, współpracy oraz tworzenia wspólnych rozwiązań na rzecz osób z doświadczeniem uchodźczym i migracyjnym w Polsce oraz społeczeństwa polskiego.
Celem Forum jest stworzenie przestrzeni do wielostronnej współpracy, ze szczególnym uwzględnieniem lokalnych i międzynarodowych organizacji non-profit, odpowiadających na różne wyzwania, jakie można zaobserwować w Polsce w związku z wojną w Ukrainie.
Forum „Razem” jest inicjatywą współtworzoną przez Ogólnopolską Federację Organizacji Pozarządowych, Polską Akcję Humanitarną i Fundację Ashoka Innowatorzy dla Dobra Publicznego. W początkowym etapie koncepcji Forum było wspierane przez zespół doradczy, złożony z reprezentantek i reprezentantów Fundacji im. S. Batorego, Grupy Zagranica, Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, Klubu Inteligencji Katolickiej i Fundacji Liderzy Przemian.
Forum jest działaniem połączonym z mechanizmem koordynacyjnym organizacji międzynarodowych, które powstało pod egidą UNHCR. Dzięki Forum możemy włączyć polskie organizacje do tego mechanizmu, zapewniając im możliwość podmiotowego uczestnictwa w działaniach międzynarodowych. Forum ściśle współpracuje ze strukturami UNHCR zapewniając efekt synergii działań organizacji międzynarodowych i krajowych.
strona internetowa www.forumrazem.org.pl
Źródło: inf. własna ngo.pl
Redakcja www.ngo.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść komentarzy.
