Publicystyka - ngo.pl

RDPP obradowała 9 czerwca 2020 r. Było to 9 posiedzenie plenarne Rady VI kadencji. Wydaje się, że posiedzenie online odbyło się sprawnie - to, że członkowie Rady nie musieli zjeżdżać do Warszawy spowodowało nawet, że frekwencja na spotkaniu (przynajmniej na jego głównej części) była lepsza niż zazwyczaj.

Spotkanie rozpoczęło się od przyjęcia zmian w Regulaminie Rady, w którym zapisano możliwość obrad "przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej". Raczej nie będzie to jednak procedura możliwa do wykorzystania zawsze - zapis wskazuje na "wystąpienie okoliczności uniemożliwiających lub poważnie utrudniających" odbycie standardowego posiedzenia, wymieniając stan nadzwyczajny i epidemię. Z posiedzeń zdalnych może korzystać zarówno cała Rada jak i Zespoły problemowe.

Na czas posiedzenia zdalnego postanowiono także  wprowadzić limity czasu dla występujących oraz uproszczone zasady głosowania (z pierwszeństwem dla ustalenia czy ktoś jest przeciw).

Większość przyjętych uchwał i wniosków Rady dotyczyło sytuacji epidemii i rozwiązań prawnych, które mogą pomóc działać NGO-som w jej trakcie (lista przyjętych dokumentów poniżej). Część z nich ma charakter konkretnych propozycji legislacyjnych, inne są bardziej apelem o określone podejście do NGO-sów w trakcie kryzysu lub o dokonanie analizy przepisów.

Propozycje członków RDPP referowali Justyna Ochędzan i Maciej Kunysz. Z ważniejszych postulatów warto wymienić tu propozycję rozszerzenia zwolnienia 100% ze składek z ZUS na wszystkie organizacje  pozarządowe. To zwolnienie miałoby też zostać przedłużone o kolejne 3 miesiące. 

W przypadku form pomocy uzależnionych od spadku przychodów proponuje się zniesienie tego wymogu dla ubiegających się o wsparcie NGO. Organizacje nie osiągają  dochodów (albo nie tracą ich) w sposób tak dynamiczny jak inne podmioty, dlatego miary i wskaźniki stworzone  z myślą o przedsiębiorcach w ich przypadku nie działają. Członkowie Rady domagają się też wyodrębnienia środków dla NGO (nie tylko dla tych, które prowadzą działalność gospodarczą) z Polskiego Funduszu Rozwoju.

Dużo uwagi zwrócono też na problem realizacji zadań publicznych, rozstrzygania konkursów i dokonywania zmian w umowach. W tym zakresie potrzebne są nie tylko odpowiednie zapisy, ale też przychylność samorządowców i instytucji kontrolnych (Regionalnych Izb Obrachunkowych). Rada niepokoi się ponadto jak w przyszłych budżetach samorządowych uwzględnione zostaną potrzeby organizacji. Już dziś wiadomo, że m.in. z powodu epidemii sytuacja budżetowa samorządów w najbliższym czasie pogorszy się - jest duża obawa, że odbije się to na ilości środków kierowanych do NGO. W tej sytuacji Rada sugeruje, że potrzebne będzie rozluźnienie dyscypliny finansów publicznych na poziomie samorządów. 

Przyjęte uchwały i wnioski:

• w sprawie legislacyjnych rozwiązań dotyczących organizacji pozarządowych w obszarze wsparcia finansowego i ochrony miejsc pracy podczas trwania epidemii COVID-19
• w sprawie potrzeby współpracy i wsparcia organizacji pozarządowych oraz podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, ze strony jednostek samorządu terytorialnego oraz innych instytucji udzielających dotacji podczas trwania epidemii COVID-19 oraz po jej zakończeniu
• w sprawie wykonania ekspertyzy prawnej dotyczącej stosowania art. 387 § 1 Kodeksu Cywilnego w związku z procesem zlecania zadań publicznych dokonywanych na podstawie art. 16 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie
• w sprawie zmian przepisów oraz wytycznych dotyczących realizacji programów operacyjnych finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego na lata 2014–2020 w związku z epidemią COVID-19
• w sprawie zmian przepisów ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie przez uelastycznienie trybów poprzez wprowadzenie dodatkowego trybu - zamówienia bagatelne, przy jednoczesnym wprowadzeniu gwarancji jawności i rozliczalności tego trybu
• w sprawie zmian legislacyjnych dotyczących realizacji zadań publicznych w związku z epidemią COVID-19, w szczególności rozstrzygania konkursu ofert oraz realizacji umów
• w sprawie wykonania ekspertyzy prawnej dt. stosowania art. 387 § 1 Kodeksu Cywilnego (Dz.U.2019.1145 t.j. z dnia 2019.06.19) w związku z kontraktowaniem zadań publicznych dokonywanych na podstawie art. 16 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz.U.2019.688 t.j. z dnia 2019.04.12)
• w sprawie wystąpienia do Przewodniczącej Krajowej Rady Regionalnych Izb Obrachunkowych Pani Grażyny Wróblewskiej z wnioskiem o udzielanie wyjaśnień dt. zakresu stosowania art. 15zzzzzb ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U.2020.374 z dnia 2020.03.07)

Na czerwcowym posiedzeniu przyjęto również uchwały:

• w sprawie projektu rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie wydawania i cofania zezwoleń na prowadzenie w ramach działalności statutowej placówki zapewniającej całodobową opiekę
• w sprawie projektu rozporządzenia Ministra Zdrowia zmieniającego rozporządzenie w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych dla celów przewidzianych w Kodeksie pracy

Oba rozporządzenia Rada zaopiniowała pozytywnie i bez uwag.

Członkowie rady rozmawiali także o wystąpieniu na antenie "Trójki" Jana Krzysztofa Ardanowskiego, Ministra Rolnictwa, w którym doszło do ataku na organizacje ekologiczne. W tle był konflikt obrońców zwierząt z hodowcami czy może nawet  szerzej - rolnikami. Minister stając po stronie tych ostatnich mówił o  organizacjach pozarządowych w sposób, jak oceniło większość członków RDPP, podważający zaufanie do całego sektora. Mirosława Widurek wyjaśniała, że nie wnika w szczegóły sporu, zaniepokojona jest jednak charakterem wypowiedzi ministra. Takie słowa nigdy nie powinny paść w przestrzeni publicznej, tłumaczyła Bożena Lisowska, reprezentująca w Radzie Związek Województw RP.

Obecny na posiedzeniu przedstawiciel  Ministerstwa Rolnictwa, nowy członek RDPP,  Ryszard Kamiński zaproponował spotkanie zwaśnionych stron. Miał na myśli organizacje prozwierzęce oraz przedstawicieli rolników i producentów.  Członkowie RDPP optowali, żeby spotkanie odbyło się w ramach Rady. Podczas posiedzenia szczegóły nie zostały ustalone.

Temat nagradzania działaczy pozarządowych wprowadziła Mirosława Widurek. Jej propozycja dotyczyła seniorów działających w organizacjach społecznych (takich jak Koła Gospodyń Wiejskich) oraz seniorów wolontariuszy. Propozycja uzyskała wsparcie innych  członków RDPP. Przekonywali oni, że należy podjąć inicjatywę możliwie jak najszerzej, a wyróżnienia dla działaczy społecznych powinny być  wręczane częściej i w większej ilości niż to ma miejsce obecnie (czyli w ramach nagród przyznawanych przez prezydenta, Nagroda „Dla Dobra Wspólnego”, zobacz w serwisie prezydent.pl). Współprzewodniczący Rady ze strony pozarządowej Wojciech Jachimowicz wskazywał, że nagradzane powinno być "społecznikostwo" czyli, jak to opisał, "osoby w terenie, które w ogóle nie interesują się organizacjami pozarządowymi, ale po prostu działają".

Ten temat wywołał Piotr Drygała ze Związku Miast Polskich. Podważał on sens zajmowania się przez Radę, niektórymi tematami w kontekście podjętej uchwały nr 91 Rady Działalności Pożytku Publicznego z dnia 19 marca 2020 r. w sprawie propozycji treści programowych w nauczaniu historii dla szkół z terenu powiatu nowosolskiego. 

Argumenty Drygały nie przemówiły do większości członków. Uchwałę dot. powiatu nowosolskiego traktują oni raczej jako przejaw pozytywnego zjawiska poszerzania zakresu działań RDPP, jednocześnie nie mając wątpliwości, że  z formalnego punktu widzenia Rada mogła zająć się tą sprawą. Taka otwarta interpretacja  kompetencji Ogólnopolskiej Rady Pożytku daje jej możliwość  zajmowania się bardzo wieloma sprawami. Z uwagą należy obserwować, czy organizacje skorzystają z tej okazji i dostarczą pozarządowym członkom materiału do pracy nad podobnymi sprawami, czy też uchwały, jak powyższa, będą tylko epizodem.

Podczas posiedzenia rozmawiano również o raporcie "Organizacje pozarządowe wobec pandemii", przygotowanym przez Stowarzyszenie Klon/Jawor. Badanie przeprowadzono online w kwietniu 2020 r. Wzięło w nim udział 700 organizacji, które podzieliły się swoimi doświadczeniami w mierzeniu się z konsekwencjami pandemii i prawnych obostrzeń wprowadzonych w jej wyniku.

Członkowie  RDPP docenili wagę badania, dyskutowali jednak z tezami przedstawionymi przez ekspertów. Raport zawiera nie tylko wyniki badań - jest również opatrzony komentarzami i to one wydają się przyciągać najwięcej uwagi czytelników. 

Niektórzy przedstawiciele organizacji w Radzie konfrontowali też wyniki przedstawione w raporcie ze swoim osobistym doświadczeniem. Mogliśmy więc usłyszeć,  że z perspektywy wybranych organizacji i środowisk pandemia nie zmieniła nic - nie wpłynęła na ich codzienne działania (taki obraz przedstawił Kamil Sieratowski, Stowarzyszenie Lokalna Grupa Rybacka Obra-Warta).

Krzysztof Balon i Wojciech Kaczmarczyk sugerowali, że kwietniowe badanie (czyli badanie z początku epidemii) dobrze byłoby powtórzyć. Marta Gumkowska, zaproszona na posiedzenie jedna z autorek raportu, potwierdziła, że takie właśnie są zamiary zespołu badawczego Stowarzyszenia Klon/Jawor.

Wybór przedstawicieli organizacji pozarządowych do Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego budzi kontrowersje. Zostały one opisane w relacji Ignacego Dudkiewicza "Bitwa o EKES. Przegrał dialog". Z obrazem przedstawionym w tym artykule polemizował na łamach ngo.pl Przemysław Jaśkiewicz "O dialogu i EKES – uwagi do komentarza Jakuba Wygnańskiego".

Podczas posiedzenia listę osób wskazanych do EKES przedstawił Wojciech Kaczmarczyk. Lista ta zawiera następujące kandydatury: Krzysztofa Balona, Justyny Ochędzan, Tymoteusza Zycha, Macieja Kunysza, Krzysztofa Patera, Małgorzaty Bogusz, Marcina Pluty. Jak się okazało było to pierwsze oficjalne "przekazanie informacji" o osobach, które mają trafić do Komitetu.

Obecni na posiedzeniu deklarowali, że będą  informować w mediach obywatelskich o swoich działaniach na niwie EKES. Krzysztof Balon proponował też, żeby osoby reprezentujące w EKES NGO-sy,  zdawali regularnie relacje z prac w Komitecie na posiedzeniach Rady.

Niestety niejasności związane z listą kandydatów do EKES nadal nie zostały rozwiane. Alicja Gawinek i Aleksander Waszkielewicz wnioskowali o ujawnienie "głosów sondażowych", które zebrane zostały w procesie wyboru. Zainteresowanie członków RDPP budzi to jak zebrane głosy mają się do ostatecznego składu reprezentacji. Wojciech Kaczmarczyk  tłumaczył, że "dane (…) są we władaniu pozarządowej części rady” oraz że Przewodniczący Komitetu ds. Pożytku Publicznego Piotr Gliński dokonując wyboru "w 100% kierował się uzgodnieniami, które zapadły między współprzewodniczącymi rady". Wnioski formalne Gawinek i Waszkielewicza pozostały  jednak bez odpowiedzi i nie wiadomo kiedy i czy w ogóle poznamy wynik sondażu,  będącego podstawą do wyłonienia przedstawicieli NGO-sów w EKES.