Jakie ważne dla NGO zmiany w prawie proponują posłowie w lipcu 2023 roku?
Nowelizacja Prawa o stowarzyszeniach oraz propozycje zmian w 28 ustawach zgłoszone przez Komisję ds. deregulacji. To projekty, na które powinny teraz zwrócić uwagę organizacje pozarządowe.
Koniec kadencji Sejmu to czas intensywnych prac i wielu zgłaszanych w ostatniej chwili pomysłów. Część z nich jest oczekiwana (taki pomysł to np. zmiana zasad opodatkowania NGO) inne zaskakują. Omówione tu projekty należą do tej drugiej kategorii. Niezależnie od ich wartości merytorycznej i słuszności propozycji są one dla środowiska organizacji pozarządowych niespodzianką. Tym bardziej warto im się przyjrzeć.
Uproszczona ewidencja do 300 tysięcy
Uproszczona Ewidencja Przychodów i Kosztów (UEPIK) to dostępny tylko dla NGO-sów sposób na prowadzenie księgowości, bez konieczności stosowania się do wszystkich, dla mniejszych NGO dość skomplikowanych, zapisów ustawy o rachunkowości. Jednym z warunków, które musi spełnić organizacja, żeby móc prowadzić UEPIK, jest poziom dochodów. Dochód z roku poprzedzającego wybór uproszczonej ewidencji nie może przekroczyć 100 tys. złotych. Ta wielkość obowiązuje od samego początku wprowadzenia UEPIK (od 2016 roku) i nigdy nie była zmieniana. Posłowie proponują właśnie zmianę tej kwoty.
Przepisy o uproszczonej ewidencji znajdują się w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. To artykuł 10a. Zmiana dotyczyłaby więc tego artykułu. Ogranicza się wyłącznie do podanej w niej kwoty. Proponowana zmiana znajduje się w dużym projekcie zmian w 28 ustawach, projekcie o ograniczeniu biurokracji i barier prawnych, wypracowanym przez sejmową Komisję Nadzwyczajną ds. deregulacji.
Art. 16. W ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2023 r. poz. 571) w art. 10a w ust. 1 w pkt 5 wyrazy „100 000” zastępuje się wyrazami „300 000”.
(artykuł 16 projektu ustawy o ograniczeniu biurokracji i barier prawnych)
Analogiczna zmiana miałaby nastąpić również w ustawie o kołach gospodyń wiejskich.
Art. 27. W ustawie z dnia 9 listopada 2018 r. o kołach gospodyń wiejskich (Dz. U. z 2023 r. poz. 1179) w art. 24 w ust. 1 w pkt 3 wyrazy „100 000” zastępuje się wyrazami „300 000”.
(artykuł 27 projektu ustawy o ograniczeniu biurokracji i barier prawnych)
Kluby sportowe w KRS
Inna zmianą w projekcie Komisji ds. deregulacji jest zmiana w ustawie o sporcie. Dotyczy ona uczniowskich klubów sportowych i innych klubów sportowych. Posłowie proponują nowy artykuł - artykuł 4a - który opisuje możliwość uzyskania wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego przez kluby.
Przypomnijmy, że kluby sportowe i uczniowskie kluby sportowe jako swoją "pierwszą" i "domyślną" ewidencję mają w ustawie zapisaną ewidencję prowadzoną przez starostów. Większość klubów tu właśnie rozpoczyna swój żywot. Zdarza się, że klub ma potrzebę uzyskać wpis do KRS (np. chce rozpocząć działalność gospodarczą). W obecnym stanie prawnym takie przejście do KRS rodzi komplikacje. Dostrzegają je projektodawcy.
W aktualnym stanie prawnym uczniowski klub sportowy i inny klub sportowy, który funkcjonuje na podstawie wpisu do ewidencji prowadzonej przez właściwego starostę, nie może skutecznie złożyć wniosku o wpis do Krajowego Rejestru Sądowego.
W celu dokonania takiego wpisu (rejestracji w KRS) konieczne jest założenie nowego stowarzyszenia. Dotychczas funkcjonujący uczniowski klub sportowy i inny klub sportowy może w tej sytuacji albo nadal prowadzić działalność (funkcjonują wtedy dwa odrębne podmioty prawa – jeden na podstawie wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego, drugi na podstawie wpisu do ewidencji prowadzonej przez właściwego starostę) albo podjąć działania zmierzające do likwidacji.
Potrzeba usunięcia tej bariery jest przedmiotem licznych postulatów społecznych.
Zmiany w Prawie o stowarzyszeniach - kolejny tryb z pominięciem ustawy o działalności pożytku
Projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo o stowarzyszeniach jest projektem poselskim. Wniesiono go do Sejmu 20 lipca 2023 roku. Wnioskodawcą jest grupa posłów PIS.
Ustawa o działalności pożytku publicznego kompleksowo reguluje zasady współpracy finansowej organizacji pozarządowych z administracją publiczną. Konkursy i inne tryby z ustawy wskazują jak państwo może przekazywać środki NGO-som. Te przepisy nie pozwalają na dowolne kierowanie środków do organizacji pozarządowych - ustalają określone rygory. W ostatnich latach wiele jest prób rozluźnienia gorsetu stworzonego przez ustawę o pożytku. Rządzący zapewniają sobie swobodę dysponowania środków w trybie bezkonkursowym (zob. Jeszcze prostsze (dla rządu) zlecanie zadań) lub ze wskazaniem na konkretne organizacje (zob. Bez konkursu dla fundacji Skarbu Państwa). Opisywany projekt to kolejna taka próba.
Posłowie wskazują na wybraną grupę organizacji i postulują, żeby otrzymywała one regularne wsparcie od rządu. Przepis ma być zawarty w nowym artykule w Prawie o stowarzyszeniach - artykule 35a. W projekcie wskazano do kogo ma być skierowana pomoc. Wyróżniona grupa to stowarzyszenia ze statusem OPP, które prowadzą "wieloletnią działalność statutową w dziedzinie kultury, upowszechniania tradycji regionalnej i wspomagania rozwoju wspólnot i społeczności lokalnych". Działalność "wieloletnia" to w zamyśle projektodawców działalność prowadzona nieprzerwanie co najmniej 40 lat.
W uzasadnieniu do projektu przeczytamy:
Działalność statutowa stowarzyszeń założonych jeszcze przed I lub II wojną światową, oparta na fundamencie wartości chrześcijańskich i patriotycznych tradycji przodków, wymaga szczególnego uhonorowania i wsparcia. Naczelnym celem takich organizacji jak np. Związek Podhalan w Polsce im Świętego Jana Pawła II założony w 1919 roku - czerpiący z tradycji Związku Górali założonego w 1904 roku, jest służba Ojczyźnie poprzez dbałość o moralny poziom mieszkańców Ziem Górskich oraz kulturalny, materialny i społeczny ich rozwój. Związek Podhalan w Polsce im. Świętego Jana Pawła II, pomimo dużego i regularnego zaangażowania się w lokalne sprawy mające na celu promocję małej Ojczyzny i budowanie więzi społecznych, pozbawiony jest regularnego wsparcia finansowego, co utrudnia możliwość większego zaangażowania na rzecz regionu.
W projekcie przewidziano, że pomoc będzie udzielana raz do roku. Stowarzyszenia będą kierować wnioski do ministra właściwego do spraw kultury. Ten sam minister wyda rozporządzenie określające warunki i tryb przyznawania środków. Projekt rozporządzenia dołączony jest do projektu ustawy. Znajdziemy w nim maksymalnie uproszczoną procedurę przyznawania dotacji, która sprowadza się do zadeklarowania przez wnioskujące stowarzyszenie, że spełnia warunki do otrzymania wsparcia i zobowiązuje się m.in. wydatkować otrzymane środki na działalność kulturalną.
Ile czasu na prace nad zaproponowanymi zmianami?
Kalendarz posiedzeń sejmowych jest w tej chwili (24 lipca) dość ubogi. Obecnie zaplanowane jest jedno posiedzenie - na 28 lipca (nie ma w nim punktów, które dotyczą omówionych tu projektów).
Kadencja Sejmu kończy się na jesieni 2023 roku. Posiedzenia z pewnością będą się jeszcze odbywać we wrześniu i październiku. Jeśli zgłoszone propozycje będą przedmiotem obrad to i tak nie będzie na nie zbyt wiele czasu i zaangażowanie III sektora w te sejmowe prace będzie trudne. Warto też zwrócić uwagę, że również przed zgłoszeniem projektów nie umożliwiono ich adresatom wyrażenia opinii. Nawet jeśli zaprezentowane zmiany oceniamy pozytywnie (czego raczej nie można powiedzieć o zmianie w ustawie - Prawo o stowarzyszeniach), przepisy nas dotyczące przygotowano, po raz kolejny, bez konsultacji z organizacjami pozarządowymi.
Źródło: inf. własna poradnik.ngo.pl
Redakcja www.ngo.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść komentarzy.
Skorzystaj ze Stołecznego Centrum Wspierania Organizacji Pozarządowych
(22) 828 91 23
