Ustawa o pożytku. Jeszcze prostsze (dla rządu) zlecanie zadań bez konkursu
Co ma wspólnego ustawa o ochronie dziedzictwa narodowego związanego z nazwami obiektów przestrzeni publicznej oraz pomnikami z ustawą o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie? W tej chwili tyle, że można w niej "schować" kolejną nowelizację ustawy pożytkowej. Co i kto planuje zmienić w ustawie o pożytku?
Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie określa zasady współpracy organizacji pozarządowych z administracją publiczną. W praktyce centralną grupą przepisów regulującą współpracę są przepisy o zlecaniu zadań - a jeszcze konkretniej - o konkursach. Ustawa ma też jednak fragmenty, o charakterze wyjątków (odstępstw od naczelnej reguły), dotyczące zlecania zadań z pomięciem trybu konkursowego. To właśnie te miejsca próbuje się teraz zmienić. Bez pytania o zdanie organizacji społecznych.
Nowelizacja znikąd
Projekt ustawy o ochronie dziedzictwa narodowego związanego z nazywaniem obiektów przestrzeni publicznej to projekt poselski. Z uzasadnienia dowiemy się, że ma on spowodować "objęcie pamięci o osobach szczególnie zasłużonych zwiększoną ochroną przez ograniczenie dopuszczalności zmian nazw obiektów przestrzeni publicznych, które upamiętniają zasługi tych osób".
Projekt trafił do Sejmu na początku stycznia i pierwotnie nie zawierał propozycji zmiany w ustawie o działalności pożytku. Ta zmiana pojawiła się na etapie pierwszego czytania. Wnieśli ją posłowie Zdzisław Sipiera (PiS) i Paweł Lisiecki (PIS) podczas posiedzenia podkomisji specjalnej stworzonej do rozpatrzenia projektu. Poprawka oceniona została przez sejmowych legislatorów jako "wykraczająca poza zakres przedłożenia" - legislatorzy wskazali więc na złamanie jednej z naczelnych zasad przygotowywania aktów prawnych. Mimo to zmiany w ustawie o pożytku zostały przegłosowane.
Dorzucenie do tej ustawy art. 8, w którym mamy rozwiązania dotyczące ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, to nijak się nie wiąże z ochroną dziedzictwa narodowego i nazywaniem obiektów przestrzeni publicznej. To jest dodatkowe rozwiązanie, które ma umożliwić premierowi wydatkowanie środków dla organizacji pozarządowych bez konkursu. Państwo po prostu wrzuciliście to w pracach podkomisji. Nie wiem, jakie to ma uzasadnienie związane z przedmiotem tej ustawy, bo wydaje mi się, że nie ma żadnego. Nie ma żadnego wytłumaczenia (…).
(Poseł Paulina Matysiak (Lewica), podczas posiedzenia Komisji Kultury i Środków Przekazu oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej, 22.02.2022)
Projekt przyjęty ostatecznie 24 lutego, trafił do Senatu. Senat zawnioskował o jego odrzucenie w całości. Projekt wróci do Sejmu - wniosek Senatu o odrzucenie będzie rozpatrywany na najbliższym posiedzeniu (6-7 kwietnia).
Zlecania bez konkursu. Katalog otwarty
Propozycja ZMIANY artykułu 11b ust 1 ustawy o pożytku
Art. 9. W ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2020 r. poz. 1057 oraz z 2021 r. poz. 1038, 1243, 1535 i 2490) w art. 11b w ust. 1 zdanie pierwsze otrzymuje brzmienie:
„Prezes Rady Ministrów może zlecać organizacjom pozarządowym oraz podmiotom wymienionym w art. 3 ust. 3 realizację zadań publicznych z pominięciem otwartego konkursu ofert, w szczególności ze względu na ważny interes społeczny lub ważny interes publiczny.”.
Obecnie brzmienie artykułu 11b ust 1 ustawy o pożytku
Prezes Rady Ministrów, jeżeli jest to niezbędne ze względu na ochronę życia lub zdrowia ludzkiego albo ze względu na ważny interes społeczny lub ważny interes publiczny, może zlecać organizacjom pozarządowym oraz podmiotom wymienionym w art. 3 ust. 3 realizację zadań publicznych z pominięciem otwartego konkursu ofert. Przepisy art. 43, art. 47 oraz art. 151 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych stosuje się odpowiednio.
Przepis zawarty w art. 11b ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie dotyczy zlecania zadań organizacjom pozarządowym z pominięciem otwartego konkursu ofert. W jakich sytuacjach można go zastosować? W obecnym kształcie artykułu 11b, w pierwszej kolejności zwraca się uwagę na sytuacje, które wymagają szybkiej reakcji ("ochrona życia lub zdrowia"). W dalszej kolejności ustawodawca posługuje się dość pojemnym określeniem "interes publiczny lub społeczny".
Obecne brzmienie ogranicza więc zastosowanie trybu bezkonkursowego do dwóch wskazanych rodzajów sytuacji (chociaż w przypadku tego drugiego rodzaju obszar, w którym może poruszać się Rada Ministrów, jest dość szeroki). Na czym polega zmiana zawarta w ustawie o ochronie dziedzictwa? Na znacznym poszerzeniu możliwości działania rządu. Określenie "w szczególności" otwiera katalog sytuacji, w których przepis będzie miała zastosowanie. Przepis stanie się przez to nieprecyzyjny, a Rada Ministrów uzyska dużą swobodę działania. Czy taki był zamiar autorów omówionej zmiany? Tego nie wiadomo, ponieważ zgłaszający nowy kształt artykułu 11b nie uzasadniali swojej propozycji.
Zlecanie zadań na celowniku MSZ
Opisana wyżej propozycja zmiany w artykule 11b ustawy o działalności pożytku to nie jedyna w ostatnim czasie próba zmiany zasad zlecania zadań - odstąpienia od ogólnych zasad zawartych w ustawie o pożytku. Od jesieni ubiegłego roku obserwujemy próbę wpisania do ustawy pożytkowej "trybu" zlecania, które pozwalałby na przekazywanie środków jednej konkretnej organizacji - oczywiście z pominięciem konkursu. Chodzi o propozycję Ministerstwa Spraw Zagranicznych dotyczącą Fundacji "Pomoc Polakom na Wschodzie" - dodajmy: Fundacji Skarbu Państwa.
Źródło: inf. własna poradnik.ngo.pl
Redakcja www.ngo.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść komentarzy.
Skorzystaj ze Stołecznego Centrum Wspierania Organizacji Pozarządowych
(22) 828 91 23
