Fundacje Skarbu Państwa lepsze od pozostałych? Tak przekonują projektodawcy nowelizacji ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. W ustawie ma znaleźć się kolejny wyjątek od zasady stosowania otwartych konkursów przy przekazywaniu środków organizacjom.
Ministerstwo Spraw Zagranicznych chce mieć w ustawie o działalności pożytku przepisy, które pozwolą temu ministerstwu na przekazywanie środków z pominięciem konkursu jednej konkretnej organizacji. Ta organizacja to Fundacja “Pomoc Polakom na Wschodzie”.
Fundacja „Pomoc Polakom na Wschodzie” została powołana w 1992 roku jako strategiczna Fundacja Skarbu Państwa, podlegająca pod nadzór Ministerstwa Spraw Zagranicznych.
Główny cel działania Fundacji określono jako „niesienie pomocy i wspieranie Polaków zamieszkałych w krajach byłego ZSRS i byłego bloku komunistycznego w Europie Środkowej i Wschodniej”.
Bez konkursu
Ministerstwo Spraw Zagranicznych chce wyłączenia trybu konkursowego w przypadku określonych działań. Ma to dotyczyć sfery pożytku opisanej w pkt. 28 ustępu 1 w art. 4 ustawy - „pomocy Polonii i Polakom za granicą”. Przepis proponuje nie tylko rezygnację z konkursu, ale również wskazuje na podmiot, który w tej sytuacji realizowałby określone zadanie.
po art. 11c dodaje się art. 11ca w brzmieniu:
Art. 11ca. Ze względu na szczególne warunki polityczne w państwie, w którym ma być realizowane zadanie, o którym mowa w art. 4 ust. 1 pkt 28, lub na charakter tego zadania związany z pozyskaniem, remontem albo utrzymaniem w należytym stanie technicznym nieruchomości służących działalności o charakterze polonijnym w zakresie poznawania i kultywowania polskiej tradycji, kultury i edukacji, a także organizacji, integracji i aktywizacji środowiska polonijnego, minister właściwy do spraw zagranicznych może zlecić Fundacji Pomoc Polakom na Wschodzie realizację tego zadania z pominięciem otwartego konkursu ofert.
Warto zwrócić uwagę, że sfera pożytku z pkt. 28 wskazywana w zaproponowanych przepisach jest już w ustawie o pożytku traktowana w sposób specjalny. Opisane jest to w art. 4d - „Opiekę nad Polonią i Polakami za granicą, w zakresie zadań, o których mowa w art. 4 ust. 1 pkt 28, sprawują Senat Rzeczypospolitej Polskiej oraz Prezes Rady Ministrów” (art. 4d. ust. 1).
Fundacje Skarbu Państwa lepszym gwarantem realizacji określonych działań?
Ministerstwo Spraw Zagranicznych w zacytowanym powyżej przepisie proponuje nie tylko wyróżnienie jednego konkretnego podmiotu. W uzasadnieniu prezentuje również szersze nastawienie do współpracy z różnego typu fundacjami. Projektodawcy wskazują, że z punktu widzenia rządu współpraca finansowa z fundacjami Skarbu Państwa jest bezpieczniejsza („lepiej zabezpiecza interesy”) niż współpraca z fundacjami tworzonymi przez samych obywateli (czyli z ogromną większością fundacji).
Projektowany przepis zakłada możliwość wyłączenia przewidzianego w ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. 2020 r., poz. 1057 z późn. zm.) trybu konkursowego na analogicznych zasadach jak w przypadku mechanizmu funkcjonującego w ustawie z dnia 16 września 2011 r. o współpracy rozwojowej (Dz. U. 2021 r., poz. 1425). Rozwiązanie to pozwoli Ministrowi Spraw Zagranicznych na udzielanie konkretnemu podmiotowi dotacji celowej na realizację zadań w obszarach o szczególnych uwarunkowaniach politycznych lub z uwagi na charakter zadania, w przypadku którego konieczne jest podjęcie szybkiego działania, nieprzewidzianego albo niezaplanowanego na etapie rozstrzygania corocznych konkursów dotacyjnych.
Projekt przewiduje, że beneficjentem dotacji celowej w ww. sytuacjach będzie Fundacja „Pomoc Polakom na Wschodzie” (dalej: FPPnW). Za powierzeniem jej realizacji określonych zadań z pominięciem trybu konkursowego przemawia fakt, że FPPnW jest fundacją Skarbu Państwa nadzorowaną przez ministra właściwego do spraw zagranicznych, który wykonuje wobec niej prawa fundatora oraz sprawuje nadzór wynikający z ustawy o fundacjach. Proponowane rozwiązanie pozwoli więc w znacznie lepszym stopniu niż przez inne uprawnione podmioty zabezpieczyć interesy Skarbu Państwa, zwłaszcza w przypadku największych inwestycji infrastrukturalnych o charakterze strategicznym.
(fragment uzasadnienia, podkreśl. red.)
Tryb specjalny w ustawie o działalności pożytku
Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie pozwala już dziś na przekazywanie przez podmioty publiczne środków z pominięciem trybu konkursowego. Na taką możliwość wskazują artykuły 11a-11d ustawy. Jednak przepisów, które nie tylko pozwalają na rezygnację z konkursu, ale też wskazują na konkretną organizację mającą otrzymać środki, jak do tej pory w ustawie nie było. Propozycja ministerstwa będzie więc pierwszym takim przypadkiem. Choćby z tego względu warto zastanowić się nad znaczeniem, jakie może mieć dla zasad współpracy zawartych w ustawie pożytkowej.
Projekt w serwisie legislacja.gov.pl
Skonsultuj projekt!
Projekt 19 listopada skierowano do konsultacji. List w sprawie konsultacji wymienia 3 podmioty, do których został zaadresowany (w tym beneficjenta nowelizacji tzn. Fundację „Pomoc Polakom na Wschodzie”). Nie ma jednak przeszkód, żeby pozostałe pominięte w liście NGO-sy, zainteresowane propozycjami resortu, zgłosiły swoje uwagi do opisanego tu rozwiązania. Dokument wskazuje, że uwagi należy przesyłać do 3 grudnia 2021 r.
Źródło: inf. własna poradnik.ngo.pl
Redakcja www.ngo.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść komentarzy.
Skorzystaj ze Stołecznego Centrum Wspierania Organizacji Pozarządowych
(22) 828 91 23
