Publicystyka - ngo.pl

Dobrymi przykładami z zeszłego roku są ustawa o sygnalistach (zobacz) oraz ustawa Kamilka (zobacz). Żadna z tych ustaw nie ma jakiejkolwiek taryfy ulgowej dla organizacji pozarządowych. Tak jak wszystkie inne podmioty, muszą wdrożyć je i robią to na tych samych zasadach co firmy.

Rok 2025 przyniesie kolejne zmiany w przepisach prawa, które będą miały wpływ na funkcjonowanie organizacji pozarządowych w Polsce. Od uproszczenia procesów ewidencyjnych, przez nowe technologie w komunikacji urzędowej, aż po zmiany w prawie pracy i dostosowania do europejskich dyrektyw. 

Niełatwo jest się w tym połapać. I dlatego przygotowaliśmy dla Ciebie podsumowanie, które pomoże Ci dobrze przygotować się na Nowy Rok.

Od 2025 roku organizacje pozarządowe, które prowadzą działalność gospodarczą (widnieją w KRS w rejestrze przedsiębiorców) będą musiały korzystać z usługi e-doręczeń, która docelowo ma zastąpić tradycyjną korespondencję urzędową i sądową. Docelowo, bo jeszcze przez jakiś czas obie formy będą obowiązywać równolegle. Dlatego w 2025 roku musisz przygotować się na odbieranie korespondencji w formie cyfrowej i tradycyjnej. 

System e-doręczeń zapewnia skuteczność doręczenia, która ma taki sam priorytet jak listy polecone. Dlatego tak ważne będzie sprawdzanie cyfrowej skrzynki. Ile może kosztować nieodebranie w terminie pisma z urzędu przekonało się już wiele organizacji. 

Organizacje muszą założyć adres e-doręczeń na stronie rządowej oraz wyznaczyć administratora skrzynki – zwykle będzie to osoba zarządzająca sekretariatem. Link do założenia: https://www.gov.pl/web/e-doreczenia (kliknij złóż wniosek i wybierz podmiot niepubliczny). Założenie jest darmowe. Możesz skorzystać też z kwalifikowanych dostawców usług, którzy oferują swoje systemy e-doręczeń spełniające wymagania ustawy. 

E-doręczenia pozwolą na szybszą wymianę dokumentów oraz mniejsze koszty w porównaniu z tradycyjną korespondencją, więc poza obowiązkiem prawnym, warto założyć skrzynkę elektroniczną, by taniej i prościej wysyłać listy.

(zobacz też: e-Doręczenia przy rejestracji w KRS już od 1 stycznia 2025 roku)

UEPIK to uproszczona forma rozliczeń dla organizacji pozarządowych, z której można, ale nie trzeba korzystać. Zastępuje księgowość prowadzoną zgodnie z przepisami o rachunkowości [zobacz].  

Zmiany w uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów (UEPIK) mają na celu zwiększenie dostępności tej formy. Od 2025 roku zmieniają się zapisy ustawy, która reguluje podstawowe zasady UEPIK, takie jak to, kto może z niej skorzystać. Rozporządzenie, które ustala sposób prowadzenia UEPIK, czyli jak robić to w praktyce, zmieni się najprawdopodobniej od początku 2026 roku. 

Zmiany od 2025 roku:

• Zmienia się limit przychodów: do tej pory wynosił on 100 000 zł. Po zmianie jest to aż 1 000 000 zł. 

Kolejne zmiany w UEPIK od 2026 roku:

• Usunięcie obowiązku działania w sferze zadań publicznych
• Usunięcie wymogu osiągania przychodu wyłącznie z 4 tytułów (po zmianie będą to dowolne źródła poza działalnością gospodarczą)
• Przedłużenie terminów na zawiadomienie urzędu skarbowego o wyborze UEPIK (z 30 na 90 dni od dnia rozpoczęcia działalności lub do 3. miesiąca roku podatkowego zamiast do 1. miesiąca) oraz na rezygnację z prowadzenie UEPIK (z 14 do 90 dni od końca roku/ostatniego miesiąca prowadzenia UEPIK)
• Wprowadzenie możliwości zrezygnowania z prowadzenia UEPIK w ciągu roku podatkowego (z konsekwencją prowadzenia księgowości zgodnie z przepisami o rachunkowości od początku roku podatkowego)
• Wprowadzenie zapisu, że do limitu przychodów nie wliczają się darowizny rzeczowe przeznaczone na prowadzenie działalności statutowej.

UEPIK nadal nie będą mogły prowadzić:

• spółki kapitałowe
• organizacje prowadzące działalność gospodarczą
• organizacje posiadające status OPP.

W 2025 roku wchodzi w życie „Polski Akt o Dostępności” - ustawa implementująca Europejską Dyrektywę o Dostępności Towarów i Usług (EAA), która ma na celu zapewnienie większej dostępności produktów i usług dla osób ze szczególnymi potrzebami. Przepisy te będą obowiązywać zarówno przedsiębiorców, jak i organizacje pozarządowe. W ustawie mowa o naprawdę szerokim zakresie usług, od e-commerce po usługi transportowe czy terminale płatnicze. 

Jeśli firma lub organizacja nie  zastosuje się do przepisów, może otrzymać karę finansową. Organizacje pozarządowe powinny przygotować się na te zmiany i dostosować swoje działania do nowych wymogów i wspierać inkluzywność w swoich usługach. 

Jest to regulacja typowo unijna – nie daje nam gotowych rozwiązań, ale każe zastanowić się nad problemem i dopasować zasady do naszej organizacji. Jeżeli masz doświadczenie np. z RODO czy ustawą Kamilka, to wiesz o czym piszę. 

Przepisy te są dość obszerne i bez praktycznej wiedzy na temat dostępności bardzo trudno będzie je wdrożyć. Na szczęście mamy wiele doświadczonych organizacji pozarządowych, które od lat działają na rzecz dostępności produktów i usług. Wśród nich są też takie, które chcą wspierać wdrażanie EAA też w organizacjach pozarządowych jak np. Fundacja Kultury Bez Barier czy Fundacja Aktywizacja, która prowadzi partnerstwo Incluvision, do którego jako członek serdecznie Was zapraszam.

Zmiany w podatku od nieruchomości – do ustawy o podatkach i opłatach lokalnych wprowadzono definicje budynku, budowli, obiektu budowlanego, robót budowlanych i trwałego związania obiektu z gruntem. Może to spowodować, że posiadany przez organizację obiekt zostanie zakwalifikowany inaczej i trzeba będzie zapłacić podatek w innej wysokości.

VAT UE i tzw. procedura SME (Small and Medium-sized Enterprises) – możliwość skorzystania ze zwolnienia z VAT w przypadku sprzedaży na terenie UE do kwoty 100 000 EUR

JPK_CIT – obowiązek składania Jednolitego Pliku Kontrolnego dla podatku dochodowego dla NGO z przychodem rocznym większym niż 50 000 000 EUR.

Planowane zwolnienie z podatku CIT
Ministerstwo Finansów zapowiedziało projekt ustawy, który zakłada zwolnienie organizacji pozarządowych z podatku dochodowego CIT. Wyjątkiem jest działalność gospodarcza. Jeśli projekt wejdzie w życie, będzie to znaczące ułatwienie dla NGO, które pozwoli stosować zwolnienie z CIT bez wątpliwości związanych z różnymi interpretacjami prawnymi jak to było do tej pory.

(o planach Ministerstwa Finansów m.in. w artykule: Rząd chce nowego zwolnienia podatkowego dla NGO-sów)

Od stycznia 2025 roku wzrośnie minimalne wynagrodzenie z 4300 zł do 4666 zł brutto, a minimalna stawka godzinowa z 28,10 zł do 30,50 zł brutto. W odróżnieniu do poprzednich lat , wzrost ten nastąpi tylko raz w ciągu roku. To zmiana, która może wpłynąć na budżety NGO.

(zobacz też: Jakie dni wolne i minimalne stawki w tym roku)

Ta zmiana jest ważna przede wszystkich dla międzynarodowych organizacji lub organizacji, które pracują z osobami z doświadczeniem migracyjnym. Planowane jest wprowadzenie nowej ustawy, która będzie regulować zasady zatrudniania cudzoziemców. Zmiany sprawią, że w końcu zezwolenia na pracę będzie można uzyskiwać w pełni za pomocą narzędzi teleinformatycznych. Sprawią też, że cudzoziemców będzie trzeba zatrudniać na podstawie umowy o pracę. Wzrosną też kary za zatrudnianie pracowników z zagranicy na czarno. Dla organizacji, które zatrudniają cudzoziemców oznacza to konieczność dostosowania się do nowych wymogów formalnych i potencjalny wzrost kosztów zatrudnienia. Ta ustawa jest jeszcze na etapie prac rządowych.

Dyrektywa CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive) dotycząca raportowania niefinansowego, czyli popularnego ESG, nie obejmuje bezpośrednio NGO. Ustawodawca wyłączył obowiązek stosowania tych przepisów wobec fundacji i stowarzyszeń, co jest dobrą wiadomością dla tych organizacji. Wyjątkiem są spółki non for profit, które za kilka lat będą musiały bardziej zainteresować się tematem. 

Wdrożenie ustawy w Polsce może jednak wpłynąć na sposób współpracy NGO z biznesem. Firmy zobowiązane do raportowania w obszarze ESG (środowisko, społeczeństwo, ład korporacyjny) mogą częściej poszukiwać partnerstw z organizacjami pozarządowymi i realizować wspólne projekty związane z odpowiedzialnością np. społeczną. NGO mogą wykorzystać tę okazję do nawiązania nowych relacji i pozyskiwania funduszy na wspólne projekty.

W ramach prac grup roboczych przy Ministrze ds. społeczeństwa obywatelskiego, w tym grupy ds. uproszczeń prawnych dla organizacji pozarządowych, przygotowywanych jest wiele propozycji uproszczeń prawnych dla organizacji pozarządowych. Wśród nich są:

• zmiana przepisów dot. zlecania zadań publicznych
• uproszczenie form porozumienia wolontariackiego
• zwiększenie kwoty stypendium dla uczniów i studentów wolnej od podatku dochodowego od osób fizycznych
• zwiększenie i ujednolicenie poziomu odpisów od darowizn na cele pożytku publicznego dokonywanych przez osoby fizyczne i prawne

Rok 2025 to nie tylko nowe przepisy. To też wiele regulacji z poprzedniego roku, których nadal wiele organizacji nie zdążyło jeszcze wdrożyć. Dlatego chcemy Ci przypomnieć najważniejsze zmiany, które weszły w życie w 2024 roku i które - mamy nadzieję - już działają w Twojej organizacji: 

• ustawa Kamilka, która w pełnym zakresie weszła w życie 15 sierpnia 2024 roku. Organizacje pozarządowe, których pracownicy lub wolontariusze mają kontakt z dziećmi, powinny wdrożyć obowiązek weryfikacji, czy dana osoba nie figuruje w Rejestrze Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym. Dodatkowo, osoby zatrudnione po 15 lutego 2024 roku, które współpracują z dziećmi, zobowiązane są dostarczyć nowemu pracodawcy zaświadczenie o niekaralności. Organizacje powinny także opracować i wdrożyć standardy ochrony małoletnich.
  (zob. m.in. Ustawa Kamilka. Zbieramy i przypominamy informacje)
• ustawa o sygnalistach, która nakłada na pracodawców, którzy zatrudniają co najmniej 50 osób, obowiązek wdrożenia procedury zgłoszeń nieprawidłowości, które mogą się zdarzyć w organizacji. 
  (zob. Ustawa o ochronie sygnalistów a organizacje pozarządowe)
• obowiązek dostosowania stanowisk pracy z laptopami do nowych wymogów – zapewnienie monitora, podstawki, myszy i klawiatury dla osób pracujących w ten sposób przez co najmniej połowę dobowego wymiaru czasu pracy.
• wzrost minimalnego wynagrodzenia.
• nowe zasady dotyczące zatrudniania obywateli Ukrainy.

Chociaż wiele z tych przepisów jest uciążliwych i nadal nie są przygotowane z myślą o realiach w jakich działają organizacje pozarządowe, to jednak w wielu przypadkach ich założenia są słuszne. Chodzi o to, żebyśmy w końcu zajęli się poukładaniem procedur w swoich organizacjach, na które często po prostu nie ma czasu.