Publicystyka - ngo.pl

Jako pierwsze duże organizacje humanitarne nauczyły się, że trzeba zadbać o zasady i bezpieczeństwo działania i wprowadzić odpowiednie polityki i procedury. Nauczyły się tego przez wiele kryzysów i skandali z udziałem ich pracowników i wolontariuszy, którzy wykorzystywali trudne położenie beneficjentów pomocy humanitarnej. Jakiego kryzysu Ty potrzebujesz, żeby przekonać się, że warto zadbać o zabezpieczenie ludzi dookoła Twojej organizacji?

Safeguarding w organizacji pozarządowej to działania i procedury, które mają zapewnić bezpieczeństwo osobom, które wspierasz. Zabezpieczyć je przed nadużyciom czy zaniedbaniem w związku z pomocą, której udzielasz.

https://legalden.pl/safeguarding-czyli-niezbednik-kazdej-organizacji-pozarzadowej/

Ale w naszych polskich realiach to też dbanie o osoby pracujące na rzecz organizacji. Dbanie o komfort ich działania – w tym o ich godziwe zarobki i komfort psychiczny w codziennej pracy. Spisane procedury to bezpieczeństwo dla Twojego zespołu, który będzie miał jasno rozpisane nie tylko zasady działania, ale też zachowania pożądane i niepożądane w organizacji.

To Twoje zabezpieczenie jako organizacji. Jeżeli dobrze przemyślisz, co może pójść nie tak, uda Ci się uniknąć wielu trudnych sytuacji, a dzięki temu skupić się na swojej misji. To jak z dobrym przygotowaniem do realizacji dużego projektu – każda minuta przygotowania zwraca się 100-krotnie w przyszłości.

Według CHS Alliance, międzynarodowej sieci organizacji zajmujących się pomocą humanitarną, safeguarding można zdefiniować jako „odpowiedzialność organizacji za zapewnienie, że ich personel, działania i programy nie wyrządzają krzywdy dzieciom i bezbronnym osobom dorosłym ani nie narażają ich na nadużycia lub wykorzystywanie, a także obejmuje ochronę personelu przed niewłaściwym zachowaniem, takim jak zastraszanie i nękanie”.

Dla mnie to po prostu dbanie, by pomagając nie szkodzić ani osobom, którym pomagamy, ani osobom, które pomagają razem z nami.

Jest wiele zadań, którymi powinny zajmować się osoby zarządzające organizacjami pozarządowymi, w tym ciągła praca nad strategią organizacji, budowanie zespołu, zabezpieczanie środków potrzebnych do działania organizacji, budowanie partnerstw pomagających w działaniu, przygotowywanie polityk i procedur, ewaluowanie działań organizacji.

Niestety większość organizacji nadal mierzy się głównie z wyzwaniem zapewnienia finansów do działania. Nie jest to jednak usprawiedliwienie dla bierności w innych obszarach w przypadku jakiejkolwiek sprawy sądowej (porada prawna od adwokata 😉).

Bo to właśnie zarząd i inne osoby na stanowiskach kierowniczych będą pierwszymi osobami, które będą pociągane do odpowiedzialności za naruszenia prawa. I to niezależnie od tego czy miały na tę sytuację bezpośredni wpływ. Dotyczy to szczególnie spraw wynikających z naruszenia prawa pracy, spraw karnych związanych z bezprawnym działaniem pracowników, ale też nadużyć finansowych czy naruszenia przepisów podatkowych.

Safeguarding zapewnia komfort i bezpieczeństwo działania najważniejszym osobom działającym w organizacji, czyli zarządowi i zespołowi organizacji. Dla pracowników to pewność, bezpieczeństwo psychiczne i przewidywalność, a dla zarządu bezpieczeństwo przed prawną odpowiedzialnością za konsekwencje bezprawnych działań pracowników i wolontariuszy.

Choć większość osób zaangażowanych w działania NGO to ludzie o wysokich wartościach, każdy z nas posiada pewne przekonania czy wartości, które mogą okazać się niewłaściwe. Jest to szczególnie widoczne w kontekście pracy z dziećmi, gdzie wpływają na nas własne doświadczenia z dzieciństwa oraz przekonania poprzednich pokoleń o „właściwych„ metodach wychowawczych. Nadal przecież słyszymy popularne powiedzenia w stylu „dzieci i ryby głosu nie mają” albo „wolność słowa nie jest dla dzieci”. Ustawa Kamilka również wzbudziła wiele emocji i niezrozumienia, co pokazuje, jak głęboko zakorzenione są te przekonania. Dlatego kluczowe znaczenie mają szkolenia i procedury, które zapewniają odpowiedni standard pracy.

Warto jednak pamiętać, że wśród osób z najlepszymi intencjami mogą znaleźć się także jednostki, które wykorzystają swoją pozycję, by wyrządzić krzywdę osobom w trudnej sytuacji. W takim przypadku safeguarding stanowi ochronę zarówno dla organizacji, jak i dla jej podopiecznych.

Jak zauważyła Kelsey Hoppe, CEO brytyjskiej firmy doradczej Safer Edge:

„Pracownicy organizacji pomocowych to tylko ludzie – ani anioły, ani demony. Wielu z nich kieruje się chęcią pomagania ludziom – ale nie wszyscy. Zdarzają się sprawcy, którzy wykorzystują swój dostęp lub władzę, aby wykorzystywać innych, tak jak zrobiliby to, gdyby byli nauczycielami, lekarzami lub politykami. Obowiązkiem organizacji jest upewnienie się, że nie mogą tego robić bezkarnie. Upewnić się również trzeba, że organizacja posiada odpowiednie mechanizmy, dzięki którym można zapobiegać nadużyciom. Należy je zgłaszać je, badać i odpowiednio się nimi zajmować”.

W praktyce, zaraz po wdrożeniu zasad chroniących osoby wrażliwe, okazuje się, jak bardzo były one potrzebne. Przykładowo, w jednej z naszych organizacji, tuż po wprowadzeniu polityki ochrony dzieci, jedno z nich zgłosiło poważne problemy w domu, co umożliwiło podjęcie działań i wsparcie tej osoby. Dziecko, które czuło się pozostawione same sobie, uzyskało pomoc tylko dlatego, że organizacja wdrożyła kilka prostych dokumentów. Czy można wyobrazić sobie lepszy powód, by wprowadzić safeguarding?

• Pokazanie biznesowi, że współpraca z organizacją nie jest ryzykiem (szczególnie dotyczy to korporacji)
• Bezpieczeństwo prawne dla kadry kierowniczej i Zarządu
• Możliwość współpracy z organizacjami międzynarodowymi
• Możliwość korzystania z grantów międzynarodowych
• Spójność między wartościami a działaniami organizacji
• Pozytywny wizerunek i zaufanie do organizacji ze strony pracowników, wolontariuszy i innych interesariuszy
• Rozwój pracowników i zainteresowanie tematem odpowiedzialnej pomocy 
• Aż w końcu najważniejsze – zapobieganie prawdziwym tragediom ludzi wokół nas

Nad safeguardingiem powinny pochylić się szczególnie organizacje, które pomagają osobom takim jak:

• Osoby starsze
• Bardzo małe dzieci
• Dzieci, które zostały przesiedlone lub osierocone
• Dzieci rozdzielone lub bez opieki
• Osoby, które już doświadczyły nadużyć lub zostały wykorzystane
• Dzieci bez opiekuna/nadzoru
• Przesiedleni dorośli
• Osoby z niepełnosprawnościami
• Osoby ze środowisk narażonych na dyskryminację czy stereotypizację – np. osoby z niezamożnych rodzin, rodzin z problemami alkoholowymi

To zależy od tego, jaką organizację chcesz budować. Im większa ma być, im większy ma być jej wpływ, im więcej lat ma przetrwać – tym bardziej potrzebuje ona solidnych fundamentów. A spisane zasady działania i zabezpieczenie ludzi dookoła organizacji to najlepsze podstawy trwałego i skutecznego działania.

Zacznij od tego, żeby zastanowić się, gdzie działania Twojej organizacji mogą spowodować najwięcej szkody. Z jakimi grupami wrażliwymi macie kontakt? Gdzie są największe ryzyka? Tu zacznij działać.

Twoim celem powinno być zapewnienie, aby Twoje działania lub działania Twoich pracowników/przedstawicieli nie naraziły dzieci i dorosłych doświadczających bezbronności na dodatkowe ryzyko lub krzywdę. I to niezależnie od tego, czy wynikają one z celowych działań, nieumyślnych działań lub zaniedbań.

Na bazie tych analiz musisz przygotować odpowiednie procedury.

Ale przygotowanie dokumentów to nie koniec. Każdy, kto jest związany z Twoją organizacją, powinien wiedzieć, jak zapewnić bezpieczeństwo dzieciom i osobom dorosłym, i zobowiązać się do tego. Powinni mieć odpowiednie możliwości uczenia się, aby rozwijać i utrzymywać niezbędne postawy, umiejętności i wiedzę, aby to zrobić. Partnerzy, dostawcy, współpracownicy i inne organizacje, które działają wokół Twojej organizacji, powinny mieć wdrożone środki bezpieczeństwa, które są zgodne z tymi standardami.

Dokumenty trzeba dostosować do potrzeb Twojej organizacji. Weź pod uwagę analizę zagrożeń, o której pisałem powyżej. Część dokumentów i procedur zapewne już masz. Teraz warto połączyć je w jeden spójny system.

Najważniejsze dokumenty, jakie powinna mieć Twoja organizacja (złoty standard):

• Polityka safeguardingu (wraz z treningiem dla personelu)
• Polityka ochrony dzieci (w tym ochrona wizerunku)
• Kodeks postępowania
• Polityka ochrony sygnalistów
• System składania skarg
• Polityka przeciwdziałania nadużyciom seksualnym
• Polityka antymobbingowa

Safeguarding – dbanie, by pomagając nie szkodzić ani osobom, którym pomagamy, ani osobom, które pomagają razem z nami.

Ustawa Kamilka – nowelizacja Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Jej celem jest wdrożenie „Standardów ochrony małoletnich” we wszystkich instytucjach, które pracują z dziećmi (na przykład: organizacjach pozarządowych, klubach sportowych, szkołach).

Polityka ochrony sygnalistów – wewnętrzna procedura dokonywania zgłoszeń naruszeń prawa i podejmowania działań następczych (wprowadzana na podstawie przepisów ustawy z dnia 14 czerwca 2024 r. o ochronie sygnalistów)