Publicystyka - ngo.pl

Marzec to czas sprawozdań finansowych. Większość organizacji musi je sporządzić właśnie w marcu. W 2019 r. robi to (i nie tylko to) w formie elektronicznej. Już na początku roku wiadomo było, że będzie problem. Członkowie RDPP sygnalizowali go na posiedzeniu styczniowym, potem w tej sprawie spotykały się zespoły. Do spotkania z udziałem przedstawicieli Ministerstwa Finansów doszło również podczas trzeciego posiedzenia Rady Działalności Pożytku Publicznego VI kadencji, które odbyło się 12 marca 2019 r.

Postulat likwidacji obowiązku sporządzania sprawozdań przez część organizacji zgłosił Waldemar Weihs. Zwolnienie z konieczności sporządzania sprawozdań (tak naprawdę szerzej: ze stosowania ustawy o rachunkowości) miałoby dotyczyć tych NGO, które mają dochody w granicach 2 mln zł. Taka zmiana byłaby bardzo radykalna i dziś wydaje się mało realna. Jednak dobrą ilustrację dla tezy, że warto myśleć o takim z pozory fantastycznym rozwiązaniu, dał Krzysztof Balon. Opowiedział jak do księgowości i sprawozdawczości w swoich organizacjach pozarządowych podchodzą Niemcy. Gdyby ich system przenieść dziś do Polski, organizacji pozarządowych, które zobowiązane byłyby do złożenia sprawozdania, zebrałoby się pewnie kilkadziesiąt, może kilkaset…

Obecni na posiedzeniu przedstawiciele Ministerstwa Finansów musieli wyjaśnili dość precyzyjnie jak wygląda składanie sprawozdań finansowych w 2019 r. Trochę mniej dowiedzieliśmy się o CIT-8 – w tym temacie najważniejszą informacją jest zapowiedź przesunięcia terminu składania deklaracji (pisaliśmy o tym w informacji: Czy termin na złożenie CIT-8 zostanie przesunięty o 7 miesięcy?). Projekt rozporządzenia przekładającego termin na koniec października nie był jest jeszcze podpisany (nie był podpisany w dniu, w którym odbywało się posiedzenie czyli 12 marca), jednak sprawa wydaje się przesądzona.

Przesądzona jest też sprawa sprawozdań finansowych. Jednak tu nie będzie odroczenia terminu - nic też nie wskazuje na to, że planowana jest zmiana kontrowersyjnych przepisów. Joanna Dadacz, Dyrektor Departamentu Rachunkowości i Rewizji Finansowej Ministerstwa Finansów tłumaczyła jak organizacje mają składać elektroniczne sprawozdania i jak je podpisywać. Informowała o stronie z zebranymi pytaniami i odpowiedziami oraz o usłudze, którą udostępniło Ministerstwo Cyfryzacji (usłudze pozwalającej podpisywać sprawozdania profilem zaufanym). Zapowiedziała też udostępnienie przez resort narzędzia do sporządzania sprawozdań w strukturze logicznej (w tej formie składają sprawozdania NGO-sy prowadzące działalność gospodarczą). Niestety w tej ostatniej sprawie nie usłyszeliśmy o konkretnej dacie udostępnienia narzędzia.

Dyrektor Departamentu Rachunkowości sugerowała, że zwolnienia, które postulują organizacje, nie leżą w gestii jej resortu. W ustawie o pożytku znajduje się artykuł o uproszczonej ewidencji. To w rozszerzeniu kręgu podmiotów, które mogą korzystać z tzw. UEPiK, należy szukać szansy na ulżenie NGO-som. Jednak nawet gdyby udało się to zrobić, przepisy zwalniające organizacje z prowadzenia księgowości i sporządzania elektronicznych sprawozdań nie zadziałałyby w 2019 roku.

Informacje przekazane przez przedstawicieli Ministerstwa Finansów są w tej chwili bezcenne dla mocno pogubionych organizacji pozarządowych. Rada zaapelowała o jak najszersze udostępnienie tych informacji – m.in. zebranie i przekazanie do NIW podanych na posiedzeniu stron internetowych (np. strony umożliwiającej podpisywanie sprawozdań profilami zaufanymi). Pojawiła się również prośba, żeby informacja dotarła również do urzędów skarbowych. Nie są one najlepiej przygotowane do przyjmowania sprawozdań i rozwiewania wątpliwości NGO-sów: potrafią np. tłumaczyć, że dla części z nich nadal dopuszczalne jest składanie sprawozdań… papierowych.

Ten wątek pojawił się przy omawiania uchwały „w sprawie poparcia stanowiska negocjacyjnego rządu RP dotyczącego roli ekonomii społecznej w projekcie Rozporządzenia parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego Plus (EFS+)”. Rada wspiera stanowisko rządu postulujące, żeby kwestie związane z ekonomią społeczną ujęte zostały w ramach nowego, odrębnego celu szczegółowego EFS. Co do tego jest w RDPP zgoda. Kontrowersje budziły zapisy pierwotnego projektu uchwały, dotyczące definicji przedsiębiorstwa społecznego.

Poruszono dwie kwestie. Pierwsza - jakie znaczenie ma (powinna mieć) definicja określona w dokumentach europejskich. Jaki będzie miała wpływ na polskie rozumienie przedsiębiorstwa społecznego? Na posiedzeniu dominował raczej osąd, że mamy prawo do własnego ujmowania tego zagadnienia, podobnie zresztą jak inne państwa wspólnoty, które w tym względzie wyróżnia wielość i różnorodność lokalnych rozwiązań.

Druga kwestia dotyczyła samej definicji przedsiębiorstwa społecznego. W środowisku NGO-sów nie od dziś obserwujemy napięcie w podejściu do tego tematu (relacjonowała je m.in. debata w portalu: Dla kogo ustawa o ekonomii społecznej?).

Jak szeroki krąg organizacji pozarządowych ma zostać niejako „z automatu” przedsiębiorstwami społecznymi? Wśród członków RDPP pojawia się tendencja do zrównywania NGO-sów z przedsiębiorstwami społecznymi. Na drugim biegunie jest podejście stawiające określone wymagania (np. dotyczące zatrudnienia określonych grup wykluczonych). Przypadek skrajny (bliska temu przypadkowi jest obecna polska definicja przedsiębiorstwa społecznego z Krajowego Programu Rozwoju Ekonomii Społecznej) pozwala na uznanie za takie przedsiębiorstwo głównie spółdzielni socjalnych. Między skrajnymi podejściami znajdują się postulaty szerszego otwarcia w ramach definicji – czyli ujęcie w niej szerszego kręgu podmiotów – jednak bez zrównywania trzeciego sektora z przedsiębiorcami społecznymi.

Tego typu dyskusja, w jakimś momencie sprowadza się do konkretów i coraz większych szczegółów – na posiedzeniu mieliśmy tylko jej przedsmak. Czy członkowie Rady wrócą do dyskusji o przedsiębiorstwie społecznym? To możliwe, ponieważ na marcowym posiedzeniu postulowano, żeby społeczną debatę na ten temat przenieść z Ministerstwa Rodziny właśnie do Rady Pożytku.

Ostatecznie zapisy dotyczące przedsiębiorstwa społecznego (paragraf 3 i 4) zostały wykreślone. Uchwałę przyjęto bez nich. Przy głosowaniu pojawiły się wątpliwości co do jego prawidłowości. Maciej Kunysz zarzucił prowadzącemu, że nie głosował w pierwszej kolejności jego wniosku o zakończenie dyskusji i przegłosowaniu uchwały w całości w kształcie zaproponowanym przez  zespół. Ostatecznie przeważył pogląd, że w pierwszej kolejności powinny być głosowane poprawki, ale kontrowersja pozostała i stała się mocnym argumentem za koniecznością szybkiego przepracowania regulaminu RDPP.

Na marcowym posiedzeniu powstał też kolejny zespół: Zespół problemowy do spraw Partycypacji Społecznej Osób Starszych. Jak wyjaśnił Krzysztof Balon jego głównym zadaniem będzie wspieranie prac nad powołaniem ogólnopolskiego porozumienia organizacji senioralnych.

Rada przyjęła również uchwałę w sprawie projektu ustawy o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych. Tak jak sygnalizowano na poprzednim posiedzeniu (kiedy to projekt przedstawiany był przez Marka Rymszę), członkowie RDPP sugerują większe zaakcentowanie w projekcie roli organizacji pozarządowych jako realizatorów usług, w tym także umożliwienie organizacji prowadzenia samego CUS. Uchwała zawiera ponadto załącznik z szeregiem szczegółowych propozycji zmian.

Kolejne posiedzenie Rady Działalności Pożytku Publicznego zaplanowane jest na 18 maja 2019 r.