Publicystyka - ngo.pl

Pierwsze posiedzenie Rady Działalności Pożytku Publicznego w 2019 roku podzieliło się na dwie części. W pierwszej pochylono się nad projektem ustawy o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych. W drugiej domykano organizację prac Rady.

Prezydencki projekt ustawy o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych szczegółowo i przystępnie omówił na posiedzeniu Marek Rymsza. Projekt jest już w Sejmie. Trafił tam w listopadzie 2018 r. W tej chwili trwa jego pierwsze czytanie. Projekt jest plonem prac Narodowej Rady Rozwoju. Dlaczego NGO-sy mają interesować się projektem? Ponieważ wsparcie społeczne jest jedną z tradycyjnych domen trzeciego sektora, a projekt zakłada, że realizacja usług odbywać się będzie z udziałem organizacji pozarządowych.

Autorzy projektu dostrzegli potrzebę przeformułowania usług społecznych w Polsce. Dotychczasowa formuła, koncentrująca się na pomocy społecznej i ośrodkach pomocy, nie spełnia zadania. Usługi kierowane są do osób najbiedniejszych, a powinny być – zgodnie choćby z europejskim trendem – kierowane do mieszkańców. Projekt definiuje więc usługi społeczne jako zbiór usług szerszy od usług pomocy społecznej, ale węższy od usług publicznych (do usług społecznych należałyby np. „działania z zakresu kultury”).

Projekt proponuje gminom tworzenie centrów usług społecznych (CUS), w różnych wariantach (np. na bazie istniejącego OPS-u, we współpracy dwóch lub więcej gmin). CUS byłby pierwszym miejscem gdzie trafiałby mieszkaniec gminy, nie byłby jednak miejscem, w którym koncentruje się świadczenie usług. Centrum współpracowałoby z różnymi podmiotami (w tym – może przede wszystkim – z organizacjami), miałoby integrować informacje o ofercie usługodawców – działać na zasadzie „jednego okienka”. Dostęp do usług centrum ma być powszechny. Projekt dopuszcza możliwość współpłacenia za usługi społeczne.

Projekt prezydencki podoba się Radzie. Do tego stopnia, że jej członkowie (m.in. Krzysztof Balon i Cezary Miżejewski) woleliby, aby proponowane w ustawie rozwiązania były obowiązkowe, a nie fakultatywne. Pomoc społeczna nie zmieniła się zasadniczo od początku lat 90-tych (kiedy powstała). Najwyższy czas dokonać tej zmiany.

Z drugiej strony wadą projektu, dostrzeganą przez przedstawicieli organizacji, jest zrównanie w ustawie wszystkich podmiotów (czyli podmiotów komercyjnych z działającymi nie dla zysku NGO-sami). Rada skłaniałaby się raczej do rozwiązań, które promują NGO-sy przy realizacji usług społecznych. Takie rozwiązania nie są niczym niezwykłym w Europie, choć ich wdrożenie nie jest prawdopodobnie zadaniem (wyłącznie) tej ustawy.

Mirosława Widurek próbowała uświadomić uczestnikom posiedzenia, że dla małych gmin prezydenckie pomysły zawarte w projekcie to „kosmos”. Tym samym wprowadziła do dyskusji temat finansów. Projektodawcy celowo i systemowo unikali tego tematu, ponieważ jak tłumaczył Marek Rymsza, prezydent nie ma wpływu na budżet państwa. Czy rząd będzie wspierał, również finansowo, powstawanie CUS-ów? Czy ruszą sugerowane programy? Na tym etapie, kiedy w ogóle nie wiadomo czy ustawa zostanie uchwalona, nie uzyskamy wartościowych odpowiedzi na pytania o potrzebne środki i ich pochodzenie.

Powołany na pierwszym posiedzeniu Rady Zespół ds. rozwoju dialogu obywatelskiego miał dwa zadania: przygotowanie planu prac rady oraz przygotowanie propozycji dotyczącej zespołów problemowych.

Przedstawiony harmonogram koncentruje się wokół posiedzeń Rady. Zaplanowano, że będą one odbywać się co drugi miesiąc. Podanie orientacyjnych dat posiedzeń to nowość. W poprzednich kadencjach daty ustalano z posiedzenia na posiedzenie. RDPP będzie konsekwentnie spotykać się na posiedzeniach we wtorki.

W planie znajdziemy też zapowiedź dotyczącą spotkań pozarządowych członków Rady z przedstawicielami NGO niereprezentowanymi w RDPP. Takie spotkania organizowano już w poprzednich latach, jednak ostatnio Rada nie pielęgnowała tego zwyczaju. Harmonogram zapowiada również posiedzenia dwudniowe i wyjazdowe.

Plan rozpisany jest na całą kadencję – do września 2021 r. Z oczywistych względów nie podaje tematów wszystkich posiedzeń. Pewne przewidywania poczyniono w perspektywie półrocznej. Rada pracuje nad sprawami, które do niej wpływają i nie jest w stanie przewidzieć (w perspektywie całek kadencji), kiedy i jakie tematy będą istotne. Projekt harmonogramu ma być więc regularnie (na każdym posiedzeniu) aktualizowany.

Na styczniowym posiedzeniu Rady utworzono zespoły problemowe. Do działającego już Zespołu ds. rozwoju dialogu dołączyły:

• Zespół ds. Administracji Publicznej i Bezpieczeństwa Obywateli
• Zespół ds. Gospodarki i Rozwoju
• Zespół ds. Interwencji
• Zespół ds. Społecznych, Rodziny i Dziedzictwa Narodowego
• Zespół ds. Realizacji Zadań Publicznych i Ekonomii Społecznej
• Zespół ds. Komunikacji Społecznej
• Zespół ds. Funduszy

Przyjęta przez RDPP uchwała określiła zadania zespołów (zakres spraw). W uchwale zapisano też ich skład. Członkowie Rady wyjątkowo licznie zgłaszali się do zespołów – w połowie z nich ma pracować nawet po kilkanaście osób. Skład poszczególnych zespołów, ze wskazaniem przewodniczącego powinien wkrótce pojawić się na stronie pozytek.gov.pl – organizacje mogą traktować to jako wskazówkę komu sygnalizować różne problemy w działaniu NGO-sów.

Powołany został też jeden zespół doraźny: Zespół do spraw mateczników patriotyzmu i kultury ludowej.

Stanowiska Rady Pożytku wypracowywane są w trakcie prac zespołów. Ich skład, zasoby i sposób pracy mają więc niebagatelne znaczenie, dla tego co ostatecznie w konkretnej sprawie zadecyduje Rada.

Do zespołów już teraz trafią co najmniej dwie trudne sprawy. Pierwsza dotyczy Kół Gospodyń Wiejskich – nowej ustawy, która nie tylko stworzyła większe możliwość dla KGW, ale też… pozbawiła niektóre Koła tego miana (sprawa szerzej omawiana już podczas pierwszego posiedzenia).

Druga sprawa, zasygnalizowana już podczas tego posiedzenia, to problem jaki mogą mieć mniejsze organizacje pozarządowe, w związku z wymogami jakie nakłada na NGO zmiana formy kontaktów z urzędem skarbowym. Coraz więcej obowiązków (składanie PIT-ów, CIT-ów, sprawozdań) organizacje muszą realizować drogą elektroniczną z wykorzystaniem płatnego podpisu kwalifikowanego. Dla tych, które wcześniej rozliczały i sprawozdawały się na papierze jest to nie tylko wyzwanie, ale też zupełnie niespodziewany i niezrozumiały koszt.

Na kanwie rozpoczynającej posiedzenie dyskusji o prezydenckim projekcie ustawy, pojawił się postulat umożliwienia członkom RDPP uczestnictwa w pracach nad projektem w Sejmie. Pomysł został wsparty przez Dyrektora Narodowego Instytutu Wolności Wojciecha Kaczmarczyka. Strona rządowa będzie więc zgłaszać do Sejmu zainteresowanych pracami przedstawicieli Rady, co stwarza szansę na ich większą obecność na komisjach i podkomisjach.

Podczas posiedzenia przyjęto też poprawki w regulaminie Rady, wynikające z konieczności dostosowania go do zmian, jakie zaszły w aktach wyższego rzędu (w ustawie o pożytku i w rozporządzeniu regulującym prace RDPP). Kolejne korekty regulaminu będą dyskutowane na najbliższych posiedzeniach, jednak nie powinny być to duże zmiany. Poważniejsze prace nad regulaminem zaplanowano po roku funkcjonowania obecnego składu Rady.

Kolejne posiedzenie Rady Działalności Pożytku Publicznego zaplanowane jest na 12 marca 2019 r.