Rada Działalności Pożytku Publicznego – test energii sektora obywatelskiego [komentarz]
Rada Działalności Pożytku Publicznego (RDPP) została powołana na mocy ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie jako organ opiniodawczo-doradczy, wspierający dialog między administracją publiczną a organizacjami pozarządowymi. Jej głównym zadaniem jest wyrażanie opinii na temat aktów prawnych i programów rządowych mających wpływ na funkcjonowanie sektora NGO, a także rozwiązywanie sporów i budowanie standardów współpracy. Pomimo trudności w pełnej realizacji swoich zadań, RDPP pozostaje ważnym forum dla współpracy trzeciego sektora z administracją publiczną.
Rafał Załęski, Instytut Spraw Publicznych
Na początku obecnej kadencji RDPP na stanowiska członków Rady powołano nowe osoby, które zostały postawione przed wyzwaniem wprowadzenia świeżego spojrzenia oraz znaczącego ożywienia w działalności Rady. Obecnie działa ona w warunkach, które przynajmniej na poziomie deklaracji sprzyjają większej otwartości na potrzeby sektora obywatelskiego, dając nadzieję na bardziej konstruktywny dialog. W serii rozmów Jędrzeja Dudkiewicza "Głosy z Rady: Nowa kadencja, nowe wyzwania" możemy dowiedzieć się więcej o wizjach przyszłości Rady obecnych jej członków reprezentujących stronę pozarządową. Co wynika z analizy tych wypowiedzi?
Nowe podejście RDPP? Priorytety i różnorodność wizji członków
Nowi członkowie Rady zgadzają się, co do konieczności reform, jednak ich wizje różnią się w szczegółach. Wśród wspólnych priorytetów wymieniają:
- Znaczenie dialogu i współpracy – RDPP powinna być efektywną platformą dialogu między administracją publiczną a sektorem NGO, co wymaga poprawy komunikacji na poziomie krajowym i lokalnym.
- Wzmocnienie sektora – Kluczowe wyzwania obejmują stabilne finansowanie, upraszczanie procedur administracyjnych oraz wsparcie dla inicjatyw oddolnych, zwłaszcza w mniejszych miejscowościach.
- Reforma strukturalna RDPP – Postulaty obejmują zwiększenie kompetencji decyzyjnych Rady, lepszą integrację z innymi ciałami dialogu obywatelskiego oraz mapowanie problemów sektora.
Rozbieżności dotyczą natomiast szczegółowych mechanizmów realizacji tych celów, co wynika z odmiennych priorytetów i wizji członków Rady. Niektórzy widzą RDPP jako ciało strategiczne, które powinno koncentrować się na wypracowywaniu długoterminowych rozwiązań strukturalnych dla sektora NGO, podczas gdy inni postrzegają Radę przede wszystkim jako platformę rzecznictwa, mającą na celu bieżące reprezentowanie interesów organizacji pozarządowych wobec administracji publicznej. Dodatkowo pojawiają się głosy o konieczności intensywniejszego angażowania lokalnych społeczności w działania Rady, co mogłoby wzmocnić jej reprezentatywność i efektywność. Różnorodność ta podkreśla potrzebę kompromisu i integracji perspektyw.
Aby w pełni wykorzystać swój potencjał, Rada musi stać się pomostem między społecznościami a strukturami rządowymi, mapując potrzeby sektora i realizując długofalowe strategie rozwoju.
Przekształcenie RDPP w rzeczywisty filar współpracy między organizacjami pozarządowymi a administracją publiczną wymaga połączenia różnorodnych perspektyw członków Rady oraz głębokiego zrozumienia wyzwań, przed którymi stoi sektor obywatelski w Polsce.
Wyzwania społeczeństwa obywatelskiego i RDPP
Sektor obywatelski w Polsce, choć dynamiczny, zmaga się z istotnymi wyzwaniami. Pomimo zmiany władzy widać stagnację w kluczowych obszarach, między innymi takich jak otoczenie prawne czy rzecznictwo organizacji pozarządowych.
Organizacje są nadal poddawane presji administracyjnej, mają problem z dostępem do finansowania publicznego i są marginalizowane w procesach decyzyjnych.
Struktury wspierające organizacje społeczne w Polsce są niewystarczająco rozwinięte, co ogranicza zdolność do skutecznego rzecznictwa i świadczenia usług. Chociaż kryzys wywołany wojną w Ukrainie pokazał elastyczność, siłę i zaangażowanie sektora NGO, równocześnie uwidocznił jego ograniczone zasoby i brak systemowego wsparcia.
Choć liczba organizacji pozarządowych w Polsce rośnie, to ich aktywność maleje, głównie z powodu problemów z zasobami ludzkimi i stabilnym finansowaniem. Z drugiej strony sektor przechodzi proces profesjonalizacji, a RDPP może odegrać kluczową rolę w eliminowaniu barier i wspieraniu lokalnych oraz oddolnych inicjatyw poprzez lepsze rzecznictwo i uproszczenie biurokracji. Jeśli obecne warunki oferują potencjalnie większe możliwości zmian na korzyść sektora obywatelskiego, tym bardziej kluczowe staje się dynamiczne i spójne działanie Rady.
Nowa perspektywa: różnorodność wizji w nowym środowisku RDPP
Rada Działalności Pożytku Publicznego stoi przed kluczowym wyzwaniem: zbudowania konsensusu wśród członków o różnorodnych perspektywach. Choć wszyscy zgadzają się co do konieczności reform i wzmocnienia sektora NGO, to różnice w szczegółowych priorytetach mogą utrudniać osiągnięcie wspólnych celów. Zdolność do znalezienia wspólnego języka i wypracowania spójnej strategii będzie kluczowa dla skuteczności Rady.
Z jednej strony, RDPP ma potencjał stać się silnym głosem sektora obywatelskiego, reprezentującym różnorodne interesy organizacji pozarządowych. Z drugiej strony, różnice w poglądach mogą ograniczać zdolność Rady do skutecznego działania.
Kluczowym wyzwaniem jest zatem znalezienie równowagi między różnorodnością poglądów a potrzebą spójnej wizji. Tylko wówczas Rada będzie mogła skutecznie reprezentować interesy sektora NGO i wpływać na kształtowanie polityki publicznej.
RDPP działa obecnie w zupełnie nowej rzeczywistości politycznej, która wpływa na jej funkcjonowanie i otoczenie prawne organizacji pozarządowych. Zmiana władzy oraz nowe priorytety administracji publicznej wymagają od Rady elastyczności i umiejętności dostosowania się do zmieniających się warunków, co stanowi zarówno wyzwanie, jak i szansę na umocnienie jej roli. RDPP ma szansę stać się rzeczywistą odpowiedzią na potrzeby i wyzwania sektora obywatelskiego, ale osiągnięcie tego celu wymaga od członków umiejętności współpracy i wypracowania wspólnych rozwiązań, które połączą różnorodne perspektywy i priorytety.
Kluczowym warunkiem sukcesu jest przyjęcie podejścia, które uwzględni potrzeby zarówno dużych organizacji, jak i małych, lokalnych inicjatyw. Jednocześnie, sukces Rady będzie zależał od jej zdolności do budowania trwałego zaufania pomiędzy sektorem organizacji a administracją publiczną.
Rafał Załęski – kierownik Działu Publikacji w Instytucie Spraw Publicznych. Absolwent Wydziału Psychologii UW. Od ponad 15 lat związany z branżą wydawniczą i nowymi mediami, jako ekspert od marketingu i komunikacji. Pracował w wiodących wydawnictwach edukacyjnych, współtworząc i wdrażając strategie rozwoju produktów. W latach 2006 - 2017 członek redakcji kwartalnika Trzeci Sektor. Autor artykułów o problematyce społeczeństwa obywatelskiego.
