Publicystyka - ngo.pl

Czwarte posiedzenie Rady Działalności Pożytku Publicznego VII kadencji odbyło się 14 lipca 2022 roku. Tym razem – po dłuższej przerwie – członkowie Rady spotkali się w trybie stacjonarnym w siedzibie Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w Warszawie.

To już kolejne posiedzenie, które otworzył temat wsparcia udzielanego osobom w związku z wojną w Ukrainie. Temat ten w tym roku jest jednym z motywów przewodnich działań RDPP – Rada powołała m.in. doraźny Zespół do spraw Pomocy Ukrainie. 

Podczas lipcowego spotkania o świadczonej pomocy opowiadała głównie Andżelika Wardęga z Ministerstwa Rodziny i Polityki Społeczne – uzupełniali przedstawiciele Ministerstwa Zdrowia oraz Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji. Andżelika Wardęga mówiła m.in. o konkursie, w ramach którego rozdysponowano ponad 100 mln zł na ponad sto projektów (w większości środki te trafiły do NGO-sów). Resort uruchomił też specjalistyczne infolinie dla uchodźców i uchodźczyń we współpracy z dużymi organizacjami sieciowymi (m.in. Polskim Związkiem Niewidomych i Polskim Związkiem Głuchych).

Od przedstawicieli resortu zdrowia dowiedzieliśmy się o zasadach na jakich uchodźcy korzystają ze świadczeń zdrowotnych. W odpowiedzi na pytania członków Rady, Kamila Jezierska-Chojecka z MSWIA przybliżyła liczbę uchodźców: ocenia się, że do Polski trafiło ponad 4 mln osób, z czego około połowy wyjechało. Przedstawicielka ministerstwa spraw wewnętrznych tłumaczyła też do kogo obecnie skierowane jest tzw. świadczenie na zakwaterowanie – nie przestano go wypłacać, jednak zmniejszył się krąg osób, które mogą z niego pośrednio korzystać (teraz dotyczy zakwaterowania wyróżnionych grup jak np. samotnych matek, osób niepełnosprawnych, seniorów czy kobiet w ciąży).

Maciej Kunysz zaapelował do rządu o utrzymanie stałego nadzoru nad wojewodami w zakresie współpracy administracji rządowej w terenie z NGO-sami. 

Wątek ukraiński dopełnił Wojciech Kaczmarczyk, przypominając o konkursach dla organizacji pozarządowych, w ramach których środki rozdysponowała Kancelaria Premiera oraz Narodowy Instytut Wolności (zob. m.in. KPRM opublikowało listę organizacji…).

Co nas czeka i co powinniśmy zrobić w kolejnej fazie działań pomocowych? Członkowie dzielili się refleksjami dotyczącymi czekających zarówno III sektor jak i rząd wyzwań. Maciej Kunysz zwracał uwagę na potrzebę intensywnych działań na rzecz zachodnich terenów Ukrainy. To tam powinniśmy kierować najwięcej pomocy, ponieważ jest to działania skuteczne i najrozsądniejsze z ekonomicznego punktu widzenia (bo przyjmowanie coraz to nowych grup uchodźców będzie zbytnim obciążeniem dla budżetu). Maciej Kunysz tłumaczył też jak ważna jest w tej chwili kampania informacyjna: wojna spowszedniała, głównie na zachodzie, a w kraju wsparcie dla Ukrainy będzie rodzić coraz więcej konfliktów i niezrozumienia. 

Marzena Pieńkosz-Sapieha przypomniała o powołaniu Agnieszki Ścigaj do rządu i jej zadaniach w zakresie organizowania pomocy dla uchodźców i uchodźczyń - argumentowała, że należałoby wysłuchać co planuje nowa minister. Chociaż podczas posiedzeń RDPP uwaga koncentrowana jest głównie na działaniach administracji rządowej, Bożena Lisowska mówiła o roli samorządów i znaczeniu, jaki we współpracy NGO-JST ma teraz tryb z art. 19a ustawy o działalności pożytku (tzw. małe granty). Dyrektor NIW zwracał z kolei uwagę na konieczność wykorzystania wszelkich możliwych pozarządowych sieci międzynarodowych, zarówno do przypominania o temacie, jak i do pozyskiwania kolejnych potrzebnych na świadczenie pomocy środków.

Podczas posiedzenia dyrektor Narodowego Instytutu Wolności zapowiedział powrót projektu ustawy o sprawozdawczości organizacji pozarządowych. Od momentu upublicznienia pierwszej wersji projektu minął już rok i przez ten czas projekt doczekał się wielu opinii i uwag (zarówno od samych organizacji pozarządowych jak i wewnątrz rządu). Na jakim etapie projekt znajduje się dziś? Wojciech Kaczmarczyk mówił o Stałym Komitecie Rady Ministrów (co oznacza finał prac rządowych). Projekt w pierwszej połowie 2022 roku przeszedł "dość gruntowną redakcyjną obróbkę" (dopracowanie, uporządkowanie terminologii), ale jak twierdzi dyrektor NIW, podstawowe założenia projektu (podział na grupy z różnymi obowiązkami sprawozdawczymi, jedno miejsce składania sprawozdań, większy próg UEPIK, kształt załącznika ze źródłami przychodów) nie zmieniły się. Może to oznaczać, że rząd nie zamierza przedstawić projektu ponownie do konsultacji. Ze słów Wojciecha Kaczmarczyka wynikało, że kolejny ruch czy etap (przyjęcie przez Radę Ministrów?) powinno nastąpić właśnie w tym tygodniu (tygodniu rozpoczynającym się 18 lipca).

Jedną z omówionych podczas posiedzenia uchwał (przegłosowaną następnie w trybie obiegowym) była uchwała przygotowana przez Zespół do spraw Sprawozdawczości w Organizacjach Pozarządowych i Uproszczeń w sprawie petycji Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych dotyczącej propozycji legislacyjnych w zakresie szybkiej rejestracji stowarzyszeń rejestrowych. Petycja OFOP trafiła do Przewodniczącego Komitetu do spraw Pożytku Publicznego w czerwcu 2021 roku (o petycji przeczytasz m.in. w artykule Petycja OFOP w sprawie WZORCA statutu stowarzyszenia. Zależna od woli resortu sprawiedliwości?). Rada pozytywnie wypowiedziała się w sprawie petycji jeszcze w poprzedniej kadencji – również aktualna uchwała pozytywnie ocenia petycję.

Podczas posiedzenia pozytywnie o petycji OFOP wypowiadał się również Wojciech Kaczmarczyk, co jest o tyle istotne, że dyrektor NIW pełni też funkcję Sekretarza Komitetu do spraw Pożytku Publicznego, a w uchwale apeluje się o "przedstawienie sprawy" na posiedzeniu KPP.

Posiedzenie w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów pokazało problem z jakim zaczyna borykać się Rada VII kadencji. Jej skład w 2021 roku został bardzo odświeżony. Wydaje się jednak, że niekoniecznie wpłynęło to na jakość pracy RDPP. Maciej Kunysz zawnioskował o przedstawienie zestawienia dotyczącego obecności poszczególnych członków na spotkaniach zespołów i posiedzeniach Rady. Przypomniał, że obecność (czy raczej nieobecność – brak zaangażowania) jest bezpośrednim i jasno opisanym w regulacjach dotyczących RDPP powodem do wygaśnięcia mandatu członka. W poprzednich kadencjach problem z obecnością dotyczył głównie przedstawicieli strony rządowej, ale mimo to przepisy były twardo egzekwowane. Nadszedł już chyba czas, żeby podobnej weryfikacji (tym razem dotyczącej niekoniecznie przedstawicieli strony rządowej) dokonać w obecnej kadencji. 

– Nie jesteśmy w Radzie po to, żeby to sobie wpisać w CV – tłumaczył Maciej Kunysz i jako przykład słabego zaangażowania podawał sytuację w Zespole do spraw Funduszy i Realizacji Zasady Partnerstwa. Chociaż w ostatnim okresie Zespół miał bardzo dużo pracy (m.in. zajmował się wyłanianiem kandydatów NGO do Komitetów Monitorujących) to - jak relacjonował Maciej Kunysz – z ponad 20 osób formalnie zasiadających w zespole, realnie pracowały trzy.

Rada VII kadencji powołała do tej pory 16 zespołów (w tym jeden doraźny – do spraw Pomocy Ukrainie). To dużo, problem jednak w tym, że ilość zespołów nie przekłada się na ilość pracy. Podczas posiedzenia dowiedzieliśmy się co robi 5 z 16 powołanych zespołów. Problemem jest też zaangażowanie członków w prace poszczególnych zespołów (o czym powyżej). 

Na lipcowym posiedzeniu zrelacjonowano działania: Zespołu do spraw Funduszy i Realizacji Zasady Partnerstwa, Zespołu do spraw Sprawozdawczości w Organizacjach Pozarządowych i Uproszczeń, Zespołu do spraw Wolontariatu i Społecznikostwa, Zespołu do spraw Dostępności oraz Zespołu do spraw Gospodarki, Rozwoju i Samorządu Terytorialnego.

Podobnie jak w przypadku marcowego posiedzenia RDPP, również podczas spotkania w lipcu nie głosowano żadnych uchwał. Obecnie, jeśli Rada chce przyjąć uchwałę, odbywa się to zazwyczaj w trybie obiegowym. Od ostatniego posiedzenia było ich kilkanaście (można je znaleźć pod adresem https://www.gov.pl/web/pozytek/uchwaly-rdpp3). Już po zakończeniu opisywanego posiedzenia lipcowego – ponownie obiegowo – Rada przyjęła uchwałę w sprawie petycji OFOP (opisaną powyżej). 

Tryb obiegowy jest legalnym i stosowanym wcześniej trybem pracy Rady, nigdy jednak nie było sytuacji, żeby tak bardzo zdominował on głosowania RDPP i wyparł w praktyce standardowe głosowania podczas posiedzeń.