Publicystyka - ngo.pl

Drugie posiedzenie Rady Działalności Pożytku Publicznego VII kadencji odbyło się 25 stycznia 2022 roku. Posiedzenia plenarne Rady wróciły w 2022 roku do formuły online.

Na pierwszej części posiedzenia prezentowano wyniki badań dotyczących sytuacji organizacji pozarządowych w okresie pandemii. 

Jako pierwszy wystąpił Piotr Stec. Zaprezentowane badanie dotyczyło finansowania organizacji przez samorządy w latach 2020 i 2021.  Zakres badania obejmował całą samorządową Polskę, tj. wszystkie gminy/miasta, powiaty i województwa. 

Z zebranych danych można wyciągnąć wniosek, że współpraca finansowa się nie rozwija – nastąpiła stagnacja. Powodem jest pandemia, ale również inflacja (i nie chodzi tu o inflację z końca 2021 roku, ale również o wcześniejszą, nie tak dużą, ale również odczuwalną).

Dalej o wpływie pandemii na sytuację i działania organizacji mówiła Marta Gumkowska ze Stowarzyszenia Klon/Jawor. Zaprezentował wnioski z dwóch badań (wiosna 2020 i zima 2020/2021) uzupełnione wstępnymi danymi z najnowszego badania „Kondycja organizacji pozarządowych”. Ponad 60% organizacji twierdzi, że pandemia pogorszyła warunki ich działania. Ponad połowa organizacji musiała nawet zawiesić wszystkie lub większość swoich działań (z taką sytuacją mieliśmy do czynienia szczególnie w pierwszym okresie pandemii) – tu najczęściej decydował charakter działań (prawie 80% działań wymagało kontaktu bezpośredniego z ich odbiorcami). Więcej niż połowa NGO-sów dysponuje w pandemii niższymi środki niż w poprzednich okresach. 

Organizacje podejmowały też w pandemii nowe działania – tak deklaruje ponad 30% zbadanych NGO-sów. Połowa widzi też pozytywne aspekty pandemii – wymienia się tu m.in. rozwój działań online i „naukę”, jaką była praca w kryzysowych warunkach.

Dane o organizacjach w pandemii przedstawiła też Karolina Goś-Wójcicka z Głównego Urzędu Statystycznego. Badanie dotyczyło 2020 roku i objęło szeroki krąg podmiotów (w tym organizacje wyznaniowe, ale również samorząd gospodarczy i zawodowy). 75% badanych organizacji twierdzi, że pandemia miała wpływ na ich działania – najczęściej oznaczało to konieczność okresowego zawieszenia działalności. Ok. 20% badanych wykorzystywało wsparcie osłonowe (w ramach tzw. Tarcz) –  najczęściej były to organizacje samorządu gospodarczego i działające na rynku pracy. GUS ustalił też, że ok. 5 mln osób fizycznych zostało w tym okresie wspartych przez NGO-sy, w ramach różnych form pomocy związanej z covid (usługi społeczne, działania informacyjne).

Nową wersję projektu poznaliśmy 20 stycznia 2022 roku. Nie została ona poddana szerszym konsultacjom, ale trafiła do Rady. Pracował nad nią Zespół do spraw Sprawozdawczości Organizacji Pozarządowych i Uproszczeń, któremu przewodniczy Alicja Gawinek. 

Przewodnicząca omówiła przygotowaną uchwałę w sprawie projektu. Wyraża ona na wstępie pozytywną opinię o przedstawionym projekcie, ale wskazuje nadal na konieczność wprowadzenia zmian do jego treści. Część zmian jest nawiązaniem do propozycji, które zaprezentowała Rada poprzedniej kadencji w uchwale nr 200 z 18 sierpnia 2021 r. (na etapie konsultacji przedstawionej 1 lipca pierwszej propozycji ustawy).

Uchwała odnotowuje pozytywne zmiany, które nastąpiły w najnowszej wersji projektu: np. rezygnację z obowiązku ujawniania danych darczyńców indywidualnych –  osób fizycznych czy rozszerzenie katalogu przychodów w ramach progu wyłączającego NGO z obowiązków sprawozdawczych – progu 10 tys. zł.

Dalej w uchwale wskazano siedem obszarów w projekcie, w których nadal trzeba wprowadzić zmiany. Wśród nich znalazł się obszar związany z uproszczoną ewidencją przychodów i kosztów – uchwała postuluje, żeby prostsza księgowość z ustawy o pożytku była domyślną, a nie zgłaszaną, formą prowadzenia księgowości w organizacjach. RDPP sygnalizuje też, że kształt projektu i zamiar upowszechnienia UEPIK wskazuje na potrzebę zmian w rozporządzeniu dotyczącym uproszczonej ewidencji. Innym obszarem do zmiany wyróżnionym w uchwale są przepisy związane z uprawnieniami kontrolnymi Przewodniczącego Komitetu.    

Zmiany postulowane w siedmiu obszarach wylicza załącznik do uchwały. Zaproponowanych zmian jest 23.

Na posiedzeniu przyjęto też uchwałę w sprawie powołania nowego Zespołu. To zespół do spraw włączenia społecznego i przeciwdziałania ubóstwu. Inicjatorem jego powstania była Marzena Pieńkosz-Sapieha. Do zadań zespołu należeć będą m.in. „Wzmocnienie działań na rzecz włączenia społecznego oraz przeciwdziałania ubóstwu, w tym efektywnego wykorzystania żywności” czy „Działanie na rzecz deinstytucjonalizacji usług publicznych”. pełne wyliczenia zadań zespołu oraz jego skład w momencie powołania wskazuje uchwał nr 19 (zobacz uchwałę).  

Wszystkie Zespoły ze wskazaniem składu osobowego można znaleźć pod adresem: https://www.gov.pl/web/pozytek/zespoly-problemowe-rdpp4.