Publicystyka - ngo.pl

Projekt „Strategii rozwoju usług społecznych”, którą Ministerstwo Rodziny i Polityki społecznej prekonsultowało (chowając do szuflady wersję strategii wypracowanej przez zespół z udziałem strony społecznej) zakłada, że okres ich programowania miałby trwać przez najbliższych 19 lat! Co oznacza, że wdrażanie wypracowywanych przez najbliższe dwie dekady rozwiązań miałoby rozpocząć się w 2040 roku! Chcemy czekać na to tyle kolejnych lat?

Przede wszystkim warto zatrzymać się nad sama kwestią deinstytucjonalizacji. „De… co? Jaka deinstytucjonalizacja? Co to jest ta deinstytucjonalizacja?” – pytają niektórzy o to, co oznacza to trudne słowo. 

To nic innego jak alternatywa dla domów pomocy społecznej i innych ośrodków długoterminowej opieki całodobowej. A jak alternatywa, to co? W tym wypadku chodzi o odwrócenie tendencji do „koszarowania ludzi” w instytucjach stacjonarnych (całodobowych), w których trudno toczyć życie tak, jak u siebie w domu.

O jakie grupy osób chodzi, gdy mówimy o deinstytucjonalizacji? Seniorzy, osoby z niepełnosprawnościami, osoby z problemami zdrowia psychicznego, które wpływają na ich codzienne funkcjonowanie i które powodują, że osoby te potrzebują więcej wsparcia, osoby w kryzysie bezdomności czy dzieci pozbawione opieki rodziców biologicznych – dzieci w tzw. domach dziecka.

Więc jeżeli to dotyczy tak wielu osób, dlaczego wciąż każe nam się czekać kolejne długie lata na publiczne usługi wsparcia dostępne blisko nas – w domu (w naszym mieszkaniu, ale też np. w małych wspólnotowych mieszkaniach), albo oferowane w dziennych ośrodkach czy choćby w otwierających się na społeczność lokalną domach pomocy społecznej?

Niebagatelną rolę w dostarczaniu usług blisko ludzi mogą odegrać podmioty ekonomii społecznej, w tym przede wszystkim organizacje pozarządowe i przedsiębiorstwa społeczne. Już dziś powstają małe domy wspólnotowe prowadzone przez organizacje pozarządowe zakładane przez zatroskanych rodziców dorosłych osób z niepełnosprawnościami. To już dziś przedsiębiorstwa społeczne testują i wdrażają wiązki usług w swoich społecznościach dla osób wymagających wsparcia. Działają i powstają spółdzielnie socjalne, oferujące usługi opiekuńcze.

Zbliżamy się do końca kolejnej perspektywy finansowej UE i realizacji ze środków EFS usług społecznych – od tych określanych jako innowacyjne, przez planowanie i testowe wdrażanie rozwiązań systemowych (jak choćby pilotażowe tworzenie Centrów Usług Społecznych), czy mniej lub bardziej udane próby deinstytucjonalizacji, albo rozmrażania systemu instytucji, w których wciąż koszarujemy po kilkadziesiąt, sto osób, a czasami nawet więcej. Chcemy kolejną perspektywę finansową planować, programować, kombinować jak zmieniać niewiele zmieniając? Czy zależy nam na wdrażaniu usług blisko ludzi, dostępnych w ich domach, mieszkaniach i pozwalających im pozostać w nich tak długo jak tego pragną? Zmiany potrzebne są na już, a nawet „na wczoraj”, bo liczba osób potrzebujących wsparcia, zwłaszcza seniorów, systematycznie i znacznie rośnie.

A teraz policz ilu osób, z Twojego najbliższego otoczenia, dotyczy sprawa usług wsparcia dostępnych w domu/mieszkaniu, blisko człowieka… albo będzie dotyczyć za 15-20 lat.

Agnieszka Deja - socjolożka, w sektorze pozarządowym sercem od 2002 roku. Od 2015 roku zawodowo związana z Ogólnopolskim Związkiem Rewizyjnym Spółdzielni Socjalnych, gdzie obecnie organizuje wsparcie doradcze dla ROPS i innych publicznych instytucji regionalnych działających m.in. na rzecz rozwoju ekonomii społecznej. Ma za sobą doświadczenie pracy na rzecz środowiska osób z autyzmem i ich rodzin. Wiceprezeska Fundacji Bank Żywności SOS w Warszawie.