Z jednej strony ludzie narzekają, że lokalni włodarze nie informują o działaniach, a jeśli już to zrobią, to bardziej dla odhaczenia niż z autentycznej potrzeby. Z drugiej, gdy władze organizują konsultacje, mieszkańcy niekoniecznie przychodzą. A gdyby w cały proces wciągnąć ludzi młodych, tak jak zrobiła to wójcina gminy Jabłonna? Historia z "Atlasu dobrych praktyk” akcji Masz Głos Fundacji Batorego.
W Jabłonnie – w samym centrum wsi, tuż przy Urzędzie Gminy – znajduje się wielki kwartał z dorodnymi kilkudziesięcioletnimi drzewami i rzeką Czerniejówką. Niełatwo tam się dostać – część terenu jest podmokła, porosła gęstą roślinnością. Przypuszczalnie była to część majątku Jabłonna, bo nieco dalej znajdują się stawy kiedyś należące do zespołu pałacowego z początku XX wieku i sam pałac, którego jednym z właścicieli był słynny lubelski przemysłowiec Julian Rudolf Vetter.
Głosy o potrzebie uporządkowania tego terenu słychać było w gminie już od dawna, zwłaszcza że latem miejsce jest pięknie zazielenione i zacienione. Gminie zależało na tym, aby do sprawy zagospodarowania terenu włączyć Młodzieżową Radę, bo na wspólnych spotkaniach młodzież wielokrotnie zgłaszała potrzebę miejsca dla siebie i mieszkańców.
Różne punkty widzenia
Wójcina z Radą Gminy chciała oddać młodzieży jak najwięcej inwencji, a kierować jedynie tym, co jest obowiązkiem gminy, m.in. zatrudnić specjalistów i ekspertów do konsultowania różnych wątków. Spotkanie inicjujące odbyło się zaraz po powstaniu Młodzieżowej Rady i zbiegło z jej przystąpieniem do akcji Masz Głos, w ramach której młodzi pogłębili swoją wiedzę o angażowaniu się w życie gminy. Miejscowa świetlica i biblioteka zorganizowały zajęcia ornitologiczne ze specjalistą z Zespołu Lubelskich Parków Krajobrazowych Michałem Zielińskim, a także na temat zagospodarowania terenów zielonych – z architektką krajobrazu Agatą Kozak. Do udziału w warsztatach zostali zaproszeni wszyscy mieszkańcy, ale przyszła przede wszystkim młodzież. I to z dużą chęcią.
„Pamiętam moment, gdy na jedne z zajęć młodzi przynieśli kalosze i poszli w sam środek zielonego gąszczu. Z każdą chwilą tak nietypowego spaceru badawczego byli coraz bardziej zachwyceni tym miejscem. A że już na poprzednich warsztatach dowiedzieli się, jakie ptactwo ma tu swoje siedziby, ćwiczyli się w rozpoznawaniu wróbli, dzięciołów, kaczek. Uświadomili też sobie, że zmiana funkcji tego terenu nie może być gwałtowna ze względu na ochronę ptaków” – mówi Izabela Giza, opiekunka Młodzieżowej Rady.
Konsultacje z mieszkańcami na temat zagospodarowania terenu odbyły się w Dzień Dziecka w trakcie festynu. Młodzi ustawili plansze z pytaniami oraz mapy, aby łatwiej było sobie wyobrazić możliwości urządzenia miejsca. Mieszkańcy na post-itach zgłaszali pomysły, np. żeby w obrębie terenu zielonego powstało kino letnie, żeby postawić leżaki. Na mapie rysowali, gdzie i co by widzieli. Toczyły się ożywione dyskusje, zwłaszcza że festyn odbywał się tuż obok terenu zielonego.
Młodzież poznała opinie sąsiadów reprezentujących niekoniecznie ich grupę wiekową. Nie wszystko, co usłyszała, było zgodne z jej oczekiwaniami wobec miejsca, „ale właśnie to był ważny element w całym procesie, kiedy zdali sobie sprawę, jak różne potrzeby mają ludzie, jak różnie patrzą na ten teren, i że projektowanie rozwiązań jest trudne, bo łatwo przeoczyć czyjeś potrzeby” – mówi Izabela Giza.
Wspólna wizja
Na podstawie pomysłów zebranych podczas konsultacji powstały wizualizacje architektoniczne zagospodarowania terenu – profesjonalne materiały w wersji online i papierowej. Koncepcje zostały zaprezentowane mieszkańcom i przedyskutowane pod kątem poprawek. Finalna wersja koncepcji posłużyła do wyłonienia projektanta terenu. Obecnie trwają tam prace projektowe, a następnie zostanie złożony wniosek o dofinansowanie ze środków unijnych. Jeśli wniosek zostanie pozytywnie rozpatrzony, powstanie park z licznymi podestami nad rzeką, miejscami do swobodnej rekreacji i wypoczynku wśród drzew.
Przełomowe momenty
Pierwszy wydarzył się podczas rozmów mieszkańców w trakcie konsultacji, gdy mogli podyskutować i poznać wzajemnie swoje opinie. Drugim była chwila, gdy zobaczyli plan zagospodarowania terenu wraz ze zdjęciami i wizualizacją. Nic bardziej przekonującego niż to, że plany mogą nabrać mocy fizycznej, a wkrótce zostać odzwierciedlone w rzeczywistości. Bardzo budujące było dla mieszkańców to, że opinie, które wyrazili podczas konsultacji, zostały faktycznie wzięte pod uwagę, a nie tylko odnotowane.
Teraz wszyscy niecierpliwie czekają na realizację planu.
„Pani wójcina wraz ze swoim zespołem pokazała, że tak głębokie włączenie członków ciała doradczego, jakim jest Młodzieżowa Rada Gminy, ma ogromny sens społeczny, wzmacnia relacje i pomaga wypracować lepsze rozwiązania. To dobra lekcja codziennej demokracji” – mówi Anna Dąbrowska.
Młodzieżowa Rada Gminy Jabłonna i wójcina gminy Jabłonna Magdalena Sałek-Lewczyk zostały docenione nagrodą Super Samorząd 2022 Fundacji Batorego za konsultacje społeczne na temat zagospodarowania terenu zielonego w Jabłonnie. Było to działanie wielopokoleniowe – młodzież zadbała o to, aby w konsultacjach wzięły udział różne grupy wiekowe, które zadbały o wspólną przestrzeń dla mieszkańców.
Więcej w „Atlasie dobrych praktyk”
W „Atlasie dobrych praktyk. Historie lokalne 2022” jest 25 historii o zaangażowaniu ludzi w lokalne zmiany. Wydarzyły się one w różnych miejscach w całej Polsce, przy wsparciu akcji Masz Głos Fundacji Batorego i jej lokalnych koordynatorów. Historie dotyczą tworzenia miejsc wspólnych dla mieszkańców, dialogu w społeczności lokalnej, załatwiania potrzeb różnych grup wiekowych, ochrony środowiska i zostały zrealizowane dzięki sprawnej współpracy władz z mieszkańcami.
Przeczytaj historie o ludziach, którzy wzięli sprawy w swoje ręce.
Młodzieżowa Rada Gminy Jabłonna to szesnaście osób, które chętnie angażują się w różne akcje na terenie całej gminy, np. sprzątania świata. Współpracują przy tym z różnymi organizacjami. Proponują też własne działania ekologiczne, takie jak konkurs fotograficzny w ramach projektu ekologiczno-ornitologicznego „Młodzi w akcji – śladami Taczana” czy projekt „Młodzi przyjaciele pszczół”. Rada funkcjonuje od października 2021 roku i to jej pierwsza kadencja. Opiekunką Rady jest Izabela Giza, kierowniczka świetlicy.
Akcja Masz Głos to prowadzony od 2006 roku ogólnopolski projekt Fundacji im. Stefana Batorego, który ma na celu budowanie dialogu i współpracy pomiędzy społecznościami lokalnymi a władzami samorządowymi. W 2023 roku akcja jest realizowana z partnerami regionalnymi: Stowarzyszeniem Aktywności Obywatelskiej Bona Fides, Fundacją Laboratorium Badań i Działań Społecznych SocLab, Stowarzyszeniem Rozwoju „Inspiracje”, Pracownią Zrównoważonego Rozwoju, Fundacją Twórczości, Edukacji i Animacji Młodzieży – „Teatrikon”. W latach 2022-2023 projekt jest współfinansowany przez Open Society Foundations. Patroni medialni: Onet.pl, Ngo.pl.
Źródło: akcja Masz Głos
