– Dzieci i młodzież nie biorą udziału w podejmowaniu decyzji w sprawach wsi, które też ich dotyczą. Uchwalając wniosek do funduszu sołeckiego, wiele osób chciało zrobić coś dla najmłodszych, jednak nikomu nie przyszło do głowy, żeby właśnie ich zapytać o zdanie i włączyć w proponowanie działań do ujęcia we wniosku na fundusz – mówi sołtyska Janoch. Historia jej inicjatywy znalazła się w „Atlasie dobrych praktyk” akcji Masz Głos Fundacji Batorego.
– Niestety fundusz sołecki nie przewiduje udziału osób niepełnoletnich wprost, ale kto powiedział, że pomysły nie mogą wypłynąć od samych dzieci. Przecież one również są mieszkańcami, mają swoje potrzeby i korzystają z tego, co oferuje ich miejscowość – wyjaśnia dalej Anna Tyszka, sołtyska Janoch, działająca w Stowarzyszeniu Społeczne Inicjatywy Łączą Aktywnych.
Na początek Młodzieżowa Rada
Aby zmienić tę sytuację, sołtyska najpierw powołała Młodzieżową Radę Janoch. Uczestnictwo w niej zaproponowała wolontariuszom Stowarzyszenia Społeczne Inicjatywy Łączą Aktywnych. Chciała mieć głos doradczy we wszystkich sprawach dotyczących dzieci i młodzieży w sołectwie oraz grupę, z którą będzie mogła realizować różnorodne działania na rzecz najmłodszych mieszkańców.
Wśród zasad funkcjonowania Rady znalazło się, po wspólnym uzgodnieniu, zbieranie przez nią propozycji działań dla dzieci pod kątem wniosku do funduszu sołeckiego. To wyodrębniana w budżecie sołectwa na podstawie uchwały Rady Gminy pula pieniędzy, o której przeznaczeniu decydują sami mieszkańcy.
Konsultacje z udziałem dzieci
Młodzieżowa Rada Janoch razem z sołtyską zorganizowała spotkanie konsultacyjne z udziałem dzieci i ich rodziców. Najmłodsi zgłaszali pomysły na projekty do funduszu sołeckiego za pomocą rysunków – malowali ulubione zabawy i miejsca rozrywki w Janochach, odpowiadali na pytania o najlepsze zajęcia na placu przy świetlicy wiejskiej, o to, co im się podobało podczas ostatniego pikniku wioskowego. Dzieci, które nie mogły uczestniczyć w spotkaniu, wysyłały swoje prace członkom Młodzieżowej Rady za pomocą aplikacji Messenger. Zainteresowanie tematem było duże – na 120 mieszkańców Janoch 25 to młode osoby, a w konsultacjach uczestniczyło aż 15.
Wśród wypowiedzi konsultacyjnych najczęściej wskazywano potrzeby: uzupełnienia zabawek na placu wiejskim (dużych klocków, piłki), zorganizowania wakacyjnych zajęć dla dzieci i dorosłych z instruktorem (np. ruchowych, sportowych, artystycznych) i zakupu trampoliny na placyk wiejski. O wyborze finalnego projektu – warsztatów – zadecydowało głosowanie w ankiecie internetowej, w którym mogły uczestniczyć tylko osoby niepełnoletnie. Potem wniosek o organizację warsztatów trafił pod obrady Rady Sołeckiej, która przeznaczyła na nie 1200 zł.
Zmiana na stałe?
Młodzieżowa Rada i Dziecięcy Fundusz Sołecki działają w Janochach na zasadzie ustnego zobowiązania sołtyski. Anna Tyszka zastanawia się, czy nie warto byłoby uregulować tego w prawie lokalnym, np. poprzez odpowiednie zapisy w statucie sołectwa. Dostrzega wiele argumentów za, ale wskazuje również argumenty przeciw. Z jednej strony wpisanie takiego rozwiązania do statutu sprawia, że jest ono trwałe i transparentne, z drugiej jednak strony – to nałożenie pewnego obowiązku, np. na sołtysa, który wykonuje wszystkie swoje działania społecznie, a obsługa MRJ to z pewnością zadanie czasochłonne.
– Jako sołtyska staram się wskazywać korzystne kierunki rozwoju i działań swoim mieszkańcom, w tym dzieciom i młodzieży, jednak priorytetem jest dla mnie podążanie za społecznością Janoch (czasami wbrew moim pomysłom). Sądzę, że zakres MRJ i DFS nie jest w dostatecznym stopniu przetestowany i wypracowany, wymaga dalszych działań pilotażowych. Od ostatniego roku obserwuję ewoluowanie przyjętych rozwiązań. Nie chcę tego zepsuć sztywnymi zapisami statutu – mówi Anna Tyszka.
– Dziecięcy Fundusz Sołecki w Janochach jest innowacją zarówno w społeczności Janoch, jak i w skali kraju, bo rzadkie są przypadki, gdy to właśnie młodzież dostaje możliwość wpływania na działania dla siebie samej, a w dodatku może decydować o przeznaczeniu części pieniędzy publicznych. Janochy mogą służyć jako wzór – mówi Agnieszka Maszkowska, koordynatorka akcji Masz Głos.
Więcej w „Atlasie dobrych praktyk”
W „Atlasie dobrych praktyk. Historie lokalne 2022” jest 25 historii o zaangażowaniu ludzi w lokalne zmiany. Wydarzyły się one w różnych miejscach w całej Polsce, przy wsparciu akcji Masz Głos Fundacji Batorego i jej lokalnych koordynatorów. Historie dotyczą tworzenia miejsc wspólnych dla mieszkańców, dialogu w społeczności lokalnej, załatwiania potrzeb różnych grup wiekowych, ochrony środowiska i zostały zrealizowane dzięki sprawnej współpracy władz z mieszkańcami.
Przeczytaj historie o ludziach, którzy wzięli sprawy w swoje ręce.
Stowarzyszenie Społeczne Inicjatywy Łączą Aktywnych zostało zarejestrowane w 2019 roku. Powstało na gruncie działań janochowskiej grupy nieformalnej, która miała potrzebę zaangażowania mieszkańców w dbanie o wspólne sprawy. Stowarzyszenie koncentruje się na rozwoju wspólnot lokalnych powiatu ostrołęckiego, szczególnie miejscowości Janochy i gminy Troszyn.
Akcja Masz Głos to prowadzony od 2006 roku ogólnopolski projekt Fundacji im. Stefana Batorego, który ma na celu budowanie dialogu i współpracy pomiędzy społecznościami lokalnymi a władzami samorządowymi. W 2023 roku akcja jest realizowana z partnerami regionalnymi: Stowarzyszeniem Aktywności Obywatelskiej Bona Fides, Fundacją Laboratorium Badań i Działań Społecznych SocLab, Stowarzyszeniem Rozwoju „Inspiracje”, Pracownią Zrównoważonego Rozwoju, Fundacją Twórczości, Edukacji i Animacji Młodzieży – „Teatrikon”. W latach 2022-2023 projekt był współfinansowany przez Open Society Foundations. Patroni medialni: Onet.pl, Ngo.pl.
Źródło: akcja Masz Głos
