Publicystyka - ngo.pl

Jesteśmy reprezentantami ZHP, które pozyskuje środki w otwartych konkursach ofert ogłaszanych przez jednostki finansów publicznych w tym m.in. MEN, MNiSW, MON, MSiT czy NIW oraz w prywatnych programach dotacyjnych. 

Tylko w 2025 roku ZHP pozyskało i rozliczyło ok. 13 milionów złotych na działania poziomu ogólnopolskiego. W ramach tego realizowana jest bieżąca działalność: zintegrowany program edukacyjny i szkolenie kadr, obejmujący ponad 5 000 drużyn i gromad, w której zrzeszony jest ponad 115 tysięcy osób niemal w każdym powiecie w Polsce. 

Nasz ruch wspiera rozwój młodych ludzi w duchu odpowiedzialności i służby (harcerskiego wolontariatu długoterminowego), a rdzeniem jego działania są dziesiątki tysięcy wolontariuszy. Aż 14 tysięcy z nich regularnie poświęca przynajmniej 20 godzin miesięcznie na prowadzenie drużyn, obozów i inicjatyw społecznych w każdym zakątku kraju. Skautowy model uczenia się poprzez działanie pozwala dzieciom i młodzieży rozwijać kompetencje społeczne, przywódcze i obywatelskie, a także wspiera ich rozwój duchowy i emocjonalny. W skali roku odbywają się tysiące biwaków, obozów, akcji wolontariackich i kampanii edukacyjnych w zakresie ochrony środowiska, zdrowia psychicznego czy działań humanitarnych. Nasze programy obejmują zarówno aktywności lokalne, jak i duże projekty ogólnopolskie i międzynarodowe. 

Z tej perspektywy nasz głos w dyskusji nad rolą NIW-CRSO jako operatora konkursów dotacyjnych ministerstw wydaje się istotny i potrzebny.

Obecnie organizacje muszą zmagać się z wieloma platformami i systemami (Witkac, EBOI, SOP, Rogrant, Amodit, OSF, SL2014, eGranty, ECAS, SOD NIW itd.), które różnią się nie tylko funkcjonalnościami, ale i jakością. 

SOD NIW jest jednym z najlepiej przygotowanych, ale wciąż wymaga rozwoju (np. brak eksportu budżetów do Excela czy brak centralnej listy konkursów tak jak np. w Witkacu). Inne systemy utrudniają pracę organizacjom przez błędy, nieintuicyjny interfejs, awarie lub konieczność wielokrotnego wprowadzania tych samych danych.

ZHP postuluje zatem dalszą konsolidację procesów grantowych i wprowadzenie ujednoliconych wymagań formalnych, takich jak:

• rezygnacja z wymagania oryginałów KRS i statutów przy każdym naborze;
• odstąpienie od papierowych potwierdzeń ofert i sprawozdań;
• likwidacja konieczności przesyłania podpisanych oświadczeń, które już wynikają z danych systemowych;
• uproszczenie sprawozdawczości finansowej (np. brak wymogu załączania skanów faktur, jeśli rezultaty projektu są udokumentowane).

Doceniamy klarowność zasad w programach NIW-CRSO i podejście instytucji do racjonalnej kontroli. Nasze sprawozdania są rzeczowo oceniane, a kontrole mają charakter wspierający. 

Jednocześnie zwracamy uwagę na konieczność wsparcia NIW-CRSO w kontekście rosnącej liczby programów, a co za tym idzie obciążenia pracowników. Konieczne jest zwiększenie zespołu o kolejnych ekspertów, rozszerzenie zatrudnienia na stałych opiekunów programów i rozłożenie zarówno terminów sprawozdawczości, jak i ogłaszanych naborów na cały rok, zamiast kumulowania ich w okresie jesienno-zimowym. 

Niestety wciąż zdarzają się w NIW-CRSO opóźnienia w terminach wypłaty środków dotacyjnych, co znacznie utrudnia działania organizacją pozarządowym – jest to coś, nad czy na pewno trzeba pilnie popracować i trwale rozwiązać ten problem.

Wspieramy również postulaty wzmocnienia jakości ocen eksperckich w programach takich jak FIO czy PROO – przez specjalizację ekspertów w konkretnych obszarach pożytku publicznego, większą szczegółowość ocen i zapewnienie im dłuższego czasu na ocenę projektów.

Na osobną uwagę zasługuje temat cyfryzacji. Jeśli wszystkie dotacje rządowe znajdą się pod opieką NIW-CRSO, łatwiej będzie wdrożyć automatyczne narzędzia AI do weryfikacji wniosków, analizy budżetów, kontroli sprawozdań, a w przyszłości również integracji z Krajowym Systemem e-Faktur. Będzie to oszczędnością zarówno dla organizacji pozarządowych, jak i Skarbu Państwa.

Na koniec chcemy podkreślić, że otwartość i profesjonalizm zespołu NIW-CRSO to jeden z największych atutów tej instytucji. Zespół ten rozumie specyfikę trzeciego sektora i potrafi elastycznie oraz z szacunkiem reagować na potrzeby organizacji. To właśnie ten “czynnik ludzki” sprawia, że ZHP popiera przekazanie jak największej liczby ogólnopolskich konkursów do obsługi NIW-CRSO, oby tylko z jednoczesnym zwiększeniem liczby pracowników Instytutu.

Jesteśmy przekonani, że przy odpowiednim wsparciu zasobowym i zachowaniu wysokich standardów, zmiana ta będzie korzystna dla całego społeczeństwa obywatelskiego w Polsce.

Martyna Kowacka – wieloletnia instruktorka Związku Harcerstwa Polskiego w stopniu harcmistrzyni. Od 2022 roku Naczelniczka Związku Harcerstwa Polskiego. Od lat aktywna w sektorze pozarządowym. Jest członkinią Rady Działalności Pożytku Publicznego, Rady ds. Młodzieży Narodowej Rady Rozwoju powołanej przez Prezydenta RP Andrzeja Dudę, rady Polsko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży oraz zespołu do spraw współpracy z organizacjami pozarządowymi Ministerstwa Edukacji Narodowej. Na co dzień z ramienia ZHP współpracuje z wieloma organizacjami pozarządowymi, nie tylko tymi harcerskimi.

Jakub Lasek – magister finansów i rachunkowości, działacz społeczny, wolontariusz, aktywista, lider i trener. Kierownik Wydziału Finansowania Organizacji Głównej Kwatery Związku Harcerstwa Polskiego – największej polskiej organizacji wspierającej dzieci i młodzież w samorozwoju. Od 15 lat jest czynnie zaangażowanym instruktorem harcerskim, pracującym wolontariacko z młodzieżą, jej liderami oraz trenerami. Członek Rady Fundacji Geko im. Moniki Mnich wspierającej w działaniu NGO oraz wolontariuszy. Współzałożyciel Opolskiego Centrum Wolontariatu „Iskra”, e-learningu o wolontariacie impakt.org.pl oraz narzędzia do diagnozy kultury organizacyjnej DrogowskazyKultury.org. Członek grupy roboczej ds. wolontariatu i aktywizmu przy Minister ds. Społeczeństwa Obywatelskiego.

Śródtytuły i wyróżnienia pochodzą od redakcji.