Publicystyka - ngo.pl

W 2026 roku wydłuży się czas na decyzję o wyborze uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów. Będzie też można zrezygnować z UEPIK w ciągu roku. Ponadto zmieni się kształt rozporządzenia wskazującego nam jak prowadzimy uproszczoną ewidencję.

Przepisy o uproszczonej ewidencji znajdujące się w art. 10a ustawy o pożytku rozpoczynają się od wyliczenia warunków, które musi spełniać organizacja, żeby mogła wybrać UEPIK. Pierwszym warunkiem jest działanie w sferze zadań publicznych. Dalej wyliczane są przychody - choć są one dość typowe dla większości NGO-sów to formalnie organizacja nie może wybrać uproszczonej ewidencji, jeśli ma inne przychody niż wskazane w wyliczeniu. 

Ta konstrukcja 1 stycznia 2026 roku ulegnie zmianie. Po pierwsze zniknie warunek dotyczący działań w sferze zadań publicznych. Po drugie usunięte zostanie wyliczenie przychodów. W tym miejscu pozostanie wskazanie, że organizacja nie może prowadzić działalności gospodarczej oraz posiadać status pożytku.

Dodatkowo we fragmencie wskazującym na limit przychodów pojawi się wyłączenie z limitu "wartości darowizn rzeczowych przeznaczonych na prowadzenie działalności statutowej".  

To wszystko spowoduje, że podejmując decyzję o wyborze uproszczonej ewidencji, organizacja będzie miała znacznie większą pewność, że formalnie będzie to decyzją prawidłowa i nie zostanie ona zakwestionowana. Zmiana dotycząca wyłączenia z limitu przychodów darowizn rzeczowych umożliwi z kolei wybór UEPIK organizacjom niewielkim, ale uczestniczącym w dystrybucji darów (np. żywności).

Obecnie wybór UEPIK musi nastąpić w ciągu miesiąca (w pierwszym miesiącu nowego roku podatkowego lub 30 dni od zarejestrowania organizacji). Jeszcze mniej czasu mamy na rezygnację - to 14 dni od zakończenia roku. Terminy wyboru i rezygnacji są więc bardzo niekomfortowe i w wielu przypadkach mogą utrudniać podjęcie dobrej i przemyślanej decyzji. Nowelizacja terminy te rozciąga. Od 1 stycznia 2026 roku, zarówno w przypadku wyboru, jak i w przypadku rezygnacji, będziemy mieli 3 miesiące lub 90 dni (po rejestracji NGO) na podjęcie decyzji i powiadomienie urzędu skarbowego.

Organizacje otrzymają również możliwość rezygnacji z UEPIK w ciągu roku (nie tylko na jego początku). Będą to mogły zrobić "z konsekwencją prowadzenia księgowości zgodnie z przepisami o rachunkowości od początku roku podatkowego".

Rozporządzenie jest istotnym elementem przepisów u uproszczonej ewidencji. Sama ustawa (art. 10a) jest dość zdawkowa jeśli chodzi o opis UEPIK - wskazuje kto może ją prowadzić i jak dokonać wyboru/rezygnacji. Rozporządzenie opisuje sposób prowadzenia uproszczonej ewidencji: jakie dane należy zbierać, jak je porządkujemy, jakich zasad przestrzegamy (zobacz obowiązujące do końca 2025 roku rozporządzenie). 

Ponieważ zrealizowany w nowelizacji postulat znacznego poszerzenia kręgu organizacji mogących prowadzić UEPIK spowoduje, że otrzymają do niej dostęp podmioty o większych, ale też znacznie bardziej skomplikowanym przychodach i wydatkach, prawdopodobnie w praktyce zmieni się zakres danych i operacji, z którym przyjdzie sobie radzić uproszczonej ewidencji. Warto przy tym zaznaczyć, że już dziś UEPIK nie radzi sobie z częścią standardowych finansów organizacji (sztandarowym przykładem są tu dotacje). 

Już na etapie powstawania nowych przepisów organizacje sygnalizowały, że zmiana rozporządzenia będzie kluczowym elementem, bez którego trudno sobie wyobrazić dobre działanie UEPIK. Czas potrzebny na przygotowanie nowego aktu wykonawczego zadecydował też o odwleczeniu o rok większości przepisów nowelizacji. 

Prace nad rozporządzeniem będą ważnym procesem, który zadecyduje o powodzeniu wdrożonej w tym roku zmiany. Będziemy je bacznie śledzić i informować o ich efekcie. Zachęcamy też organizacje do udziału w tym procesie.

Opisane powyżej zmiany dotyczą uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów dedykowanej organizacjom pozarządowym i opisanej w artykule 10a ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Ale swoje przepisy o UEPIK mają również koła gospodyń wiejskich. Te przepisy zawiera ustawa o kołach gospodyń wiejskich (artykuł 24). W nich również nastąpią w 2026 roku zmiany - będą one analogiczne do tych dotyczących organizacji pozarządowych. Wyjątek stanowi możliwość rezygnacji z UEPIK w ciągu roku - dla KGW nieprzewidziany. Zmiany w ustawie o kołach gospodyń wiejskich zawiera artykuł 2 nowelizacji.