Przypominamy o zasadach i terminach wyboru (lub rezygnacji) z uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów (UEPIK). Mamy teraz więcej czasu na podjęcie decyzji, ale koniec roku jest z pewnością okresem, kiedy należy zacząć się zastanawiać nad formą prowadzenia księgowości.
Z uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów mogą korzystać organizacje nieprowadzące działalności gospodarczej, niemające statusu organizacji pożytku publicznego, których przychody z poprzedniego roku nie przekroczyły określonej kwoty. Decydując się na UEPIK w styczniu 2026 roku, będziemy badać przychody z 2025 roku. Żeby móc skorzystać z UEPIK będziemy musieli się zmieścić w milionie złotych.
Uproszczona ewidencja to sposób na uniknięcie części obowiązków, które narzuca ustawa o rachunkowości, a które trudne są do spełnienia w przypadku części organizacji pozarządowych. Na taką „prostszą” księgowość mogą się zdecydować organizacje pozarządowe, ale nie wszystkie: wskazanie, które organizacje uprawnione są do stosowania UEPIK, znajduje się w ustawie o działalności pożytku.
UEPIK w skrócie
UEPIK mogą wybierać NGO-sy, których roczne przychody nie przekraczają miliona zł (ta zasada będzie obowiązywać już drugi rok).
Uproszczona ewidencja nie jest dla organizacji pożytku publicznego, ani dla organizacji z zarejestrowaną działalnością gospodarczą.
1 stycznia 2026 r. zmienia się rozporządzenie zbierające szczegółowe zasady prowadzenia uproszczonej ewidencji.
Mamy więcej czasu na decyzję - nie miesiąc, ale aż trzy miesiące. Z UEPIK będzie też można zrezygnować w trakcie trwania roku podatkowego.
Uproszczoną ewidencję przychodów i kosztów od 2025 roku może prowadzić znaczna część (więcej niż połowa) organizacji. Powodem jest zwiększenie limitu rocznych przychodów, które nie może przekroczyć NGO.
Kiedy wybieramy lub rezygnujemy z UEPIK?
Od 2026 roku wybór lub rezygnacja z uproszczonej ewidencji przebiega pod mniejszą presją. Mamy po prostu więcej czasu na podjęcie decyzji. Jeszcze w 2025 roku trzeba było zadecydować i dokonać odpowiedniego zgłoszenia w pierwszym miesiącu roku (w przypadku rezygnacji nawet w pierwszej połowie tego miesiąca). Od 1 stycznia 2026 roku musimy zmieścić się w pierwszym kwartale. Mamy więc trzy razy więcej czasu.
WYBÓR
Zgodnie z art. 10a ust. 3 ustawy o pożytku organizacja musi poinformować urząd skarbowy o wyborze uproszczonej ewidencji "w terminie do końca trzeciego miesiąca roku podatkowego, w którym rozpoczyna prowadzenie ewidencji". W przypadku organizacji, których rok obrotowy zgadza się z rokiem kalendarzowym (a jest ich większość), termin zgłoszenia upływa z końcem marca.
REZYGNACJA
Ustawa o działalności pożytku wskazuje, że należy zawiadomić naczelnika urzędu skarbowego
- w przypadku rezygnacji "w terminie 90 dni od końca ostatniego miesiąca, w którym prowadzi tę ewidencję",
- w przypadku niespełniania warunków "w terminie 90 dni od końca ostatniego miesiąca roku podatkowego, w którym prowadzi uproszczoną ewidencję przychodów i kosztów".
Warto przy tym zaznaczyć, że od 1 stycznia 2026 roku rezygnacja z prowadzenia UEPIK może nastąpić nie tylko na początku roku podatkowego (tak było dotychczas), ale również w jego trakcie. Na taką możliwość wskazuje ustęp 4a artykułu 10a: "Jednostka może zrezygnować z prowadzenia uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów w ciągu roku podatkowego z konsekwencją prowadzenia księgowości zgodnie z przepisami o rachunkowości od początku roku podatkowego, jeżeli decyzję w sprawie rezygnacji z prowadzenia tej ewidencji podejmie organ zatwierdzający w rozumieniu przepisów o rachunkowości".
O zmianach w art. 10a, które wchodzą w życie 1 stycznia 2026 uprzedzaliśmy wcześniej w artykule: Uproszczona ewidencja. Jakie zmiany od 2026 roku?
Ustawowe warunki prowadzenia uproszczonej ewidencji
Zasady dotyczące uproszczonej ewidencji opisane są w ustawie o działalności pożytku publicznego w artykule 10a. Ustawa wskazuje kto może prowadzić uproszczoną ewidencję (jakie warunki trzeba spełnić), kiedy musimy z niej zrezygnować. Przeczytaj uważnie w PORADNIK 👉Które organizacje mogą prowadzić uproszczoną ewidencję przychodów i kosztów
Na co zwrócić szczególną uwagę wybierając lub rezygnując z uproszczonej ewidencji
Obowiązujący od 2025 roku zwiększony do MILIONA limit przychodów spowodował, że uproszczoną ewidencję przychodów i kosztów może prowadzić znaczna większość NGO-sów w Polsce. Z UEPIK wyłączone są organizacje które mają status OPP oraz organizacje prowadzące działalność gospodarczą. Tych pierwszych jest w tej chwili mniej niż 10 tys. - z kolei działalność gospodarczą prowadzi ok. 14% organizacji. Biorąc to pod uwagę UEPIK nadal będzie dostępny dla (szacując ostrożnie) znacznie więcej niż połowy trzeciego sektora w Polsce.
To, że formalnie spełniamy warunki do prowadzenia uproszczonej ewidencji nie oznacza jednak jeszcze, że będzie to forma księgowości idealna dla naszej organizacji. Co roku przypominamy, żeby rozważyć przy wyborze lub rezygnacji nie tylko naszą aktualną sytuację (to czy dziś spełniamy określone ustawą warunki), ale również przewidzieć co może wydarzyć się w zbliżającym się okresie. Co należy wziąć pod uwagę zastanawiając się nad formą prowadzenia księgowości?
Rozważmy czy będziemy:
1. Ubiegać się o status OPP. Status pożytku daje nam różne możliwości – np. możemy ubiegać się o 1,5%. Jeśli nasza organizacja zdecyduje się na rejestrację statusu OPP, a będzie prowadzić UEPIK, to z rejestracją musimy poczekać do kolejnego roku obrotowego (lub zrezygnować z UEPIK w trakcie roku, co jest formalnie możliwe, ale może okazać się skomplikowane). Posiadanie statusu OPP przez organizację eliminuje ją z grona podmiotów, które mogą prowadzić UEPIK. Poważnie myślicie o statusie OPP? Nie decydujcie się na prowadzenie uproszczonej ewidencji.
2. Prowadzić działalność gospodarczą. Prowadzenia działalności gospodarczej nie można łączyć z UEPIK. Jeśli nic nie sprzedajecie, nie pobieracie i nie planujecie pobierać opłat za żadną z waszych usług (w ramach działalności gospodarczej), sytuacja jest bezpieczna. Przy UEPIK można prowadzić odpłatną działalność pożytku, trzeba jednak robić to bardzo uważnie i pilnować, żeby nie przemieniła się ona w działalność gospodarczą. Dobrze rozważcie więc ten aspekt zdobywania środków na działania NGO, zastanawiając się nad uproszczoną ewidencją. Zapomnijcie o UEPIK, kiedy w perspektywie roku planujecie rejestrować działalność gospodarczą!
3. Ubiegać się o wysokie dotacje / często startować w konkursach. UEPIK można łączyć z korzystaniem z dotacji, ale nie zawsze będzie to proste. Z pewnością większa liczba projektów (dotacji) i prowadzenie UEPIK może rodzić komplikacje. Niekiedy można się też spotkać z sytuacją, że jakiś konkurs będzie wprost zamknięty dla organizacji prowadzących uproszczoną ewidencję. Przemyślmy więc, gdzie i o jakie środki planujemy ubiegać się w kolejnym roku. Jeśli przewidujemy dużą aktywność na tym polu, to UEPIK nie jest dla nas.
Rozporządzenie w sprawie prowadzenia uproszczonej ewidencji
Dla organizacji pozarządowych, które prowadzą uproszczoną ewidencję istotne znaczenia ma kształt rozporządzenia w sprawie prowadzenia uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów przez niektóre organizacje pozarządowe oraz stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego. Rozporządzenie te zmieni się 1 stycznia 2026 roku. Będziemy mieli nowe rozporządzenie. Ostateczny jego kształt poznamy do końca roku - być może już za kilka dni. O rozporządzeniu pisaliśmy m.in. w artykule: Nowe rozporządzenie do uproszczonej ewidencji. Rozpoczęto krótkie konsultacje.
Źródło: inf. własna poradnik.ngo.pl
Redakcja www.ngo.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść komentarzy.
Skorzystaj ze Stołecznego Centrum Wspierania Organizacji Pozarządowych
(22) 828 91 23
