Publicystyka - ngo.pl

Czy organizacje pozarządowe mogą – podobnie jak inne podmioty – korzystać ze zwolnienia z ZUS? To jedno z częściej formułowanych pytań, które pojawiają się w czasie epidemii. Ponieważ przepisy wskazują, że do zwolnień uprawnieni są „płatnicy” nie jest tak naprawdę ważne czy mamy do czynienia z NGO-sem, firmą czy innym podmiotem.

Organizacje pozarządowe korzystają więc ze zwolnienia z opłacania składek na takich samych zasadach ogólnych jak wszyscy. A jakie są to zasady? Poniżej porządkujemy podstawowe informacje - przytaczamy je w większości za komunikatem, który znajduje się na stronie Zakładu. Bardziej specyficzne sytuacje, na które możemy się zetknąć w przypadku organizacji pozarządowych, nie są tu opisane. Chodzi nam jednak o podanie najważniejszych informacji i w wskazanie ogólnych zasady.

[aktualizacja 24 kwietnia]

Warto pamiętać, że przepisy antykryzysowe ciągle się zmieniają. Komunikat ze strony ZUS-u, który jest podstawą dla tej informacji, miał datę 7 kwietnia - komunikat ten zmieniono 20 kwietnia, dodając kolejne zwolnienia. Tekst dotyczy przepisów o zwolnieniu z płacenia 100% składek, z którego można było korzystać już od początku kwietnia. W połowie kwietnia pojawiła się też możliwość zwolnienia 50% (opisujemy ją w oddzielnym tekście).

To podstawowa zasada, którą warto tu powtórzyć i zapamiętać. Organizacje pozarządowe, nie powinny zastanawiać się czy forma prawna, w ramach której prowadzą działalność, jest odpowiednia do zwolnień. Nie ma znaczenia czy są stowarzyszeniem, fundacją, stowarzyszeniem zwykłym czy nawet klubem sportowym. Ma znaczenie czy są „płatnikiem” czyli zatrudniają pracowników i zgłaszają ich do ubezpieczenia.

Zgłoszeni do ubezpieczeń społecznych mogą być zarówno pracownicy (zatrudnienie na umowę o pracę) jak i współpracownicy – np. zatrudniani w ramach umowy zlecenia. Zwolnienie będzie dotyczyć obu kategorii (form zatrudnienia). Obie kategorie będą się też oczywiście liczyły przy ustalaniu ile osób organizacja pozarządowa zgłosiła do ubezpieczenia (ze szczegółowym zastrzeżeniem - zobacz poniżej)). Pamiętajmy, że zwolnienie dotyczy płatników, który zgłosili mniej niż 10 osób!

Ulga dotyczy zwolnienia płatnika - w tym NGO - z obowiązku płacenia składek za okres marzec-maj 2020 r., o ile spełnia przesłanki i złoży wniosek najpóźniej do 30 czerwca 2020 roku. 

ZUS informuje, że „przepisy nie przewidują minimalnej i maksymalnej kwoty należności z tytułu składek, którą może objąć zwolnienie, za wyjątkiem osób prowadzących pozarolniczą działalność i osób z nimi współpracujących oraz duchownych, dla których obejmuje wyłącznie składki od najniższej podstawy ich wymiaru” (wyjątek nie będzie więc dotyczył NGO-sów). 

Zwolnienie dotyczy składek, które nie zostały opłacone. ZUS robi jednak wyjątek dla składek marcowych.

Zwracamy też uwagę, że ważnym dla zwolnienia jest wypłacenie wynagrodzenia z tytułu umów, od których mielibyśmy składki odprowadzać. Ciężko oczekiwać zwolnienia ze składek, które były nienależne, a należne są jedynie za miesiąc, w którym „pozostawiliśmy wynagrodzenie do dyspozycji” naszego pracownika lub współpracownika.

Które rodzaje składek są objęte zwolnieniem? Wszystkie. Składki na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych lub Fundusz Emerytur Pomostowych.

Przepis w obecnym brzmieniu de facto sugeruje, że zwolnienie może dotyczyć również składek zdrowotnych od umów, które tylko takim składkom podlegają (tzw. „uzdrowotnione” zlecenia), a które to umowy - a właściwie osoby - nie liczą się do limitu zgłoszonych do ubezpieczeń społecznych, wskazanego w warunkach uzyskania zwolnienia.

Nie ma takiego wymogu. Organizacja pozarządowa wnioskuje o zwolnienie i nie musi się tłumaczyć, że znalazła się w trudnej sytuacji i nie ma skąd wziąć środków na opłacenie składek. Przepisy nie wskazują takiego wymogu – można się z nim spotkać przy innych formach pomocy opisanych w regulacjach antykryzysowych – nie dotyczy to jednak opisanego tu zwolnienia z ZUS!

Jak składamy wniosek? Na stronie ZUS znajdziemy zarówno sam formularz, jak i wyliczone sposoby na jego złożenie. Poniżej przytaczamy w całości ten fragment z instrukcji ZUS.

Aby otrzymać zwolnienie z obowiązku opłacenia należności z tytułu składek musisz złożyć do ZUS wniosek o zwolnienie z obowiązku opłacenia należności z tytułu składek (wniosek RDZ, plik pdf 1,2mb), plik do wypełnienia i wydruku, pobierz na dysk zanim wypełnisz

Wniosek o zwolnienie możesz przekazać:

• drogą elektroniczną przez PUE ZUS (skorzystaj z instrukcji plik docx 635kb) – wniosek na PUE ZUS zostanie wkrótce zaktualizowany. Jeżeli chcesz przekazać wniosek elektronicznie skorzystaj z wniosku, który jest aktualnie dostępny. Jeśli zgłosiłeś do ubezpieczeń do 50 ubezpieczonych lub jesteś płatnikiem - spółdzielnią socjalną, w części II wniosku wypełniasz pkt. 1.
• drogą elektroniczną przez PUE ZUS, za pośrednictwem strony gov.pl (link do strony zewnętrznej) – wniosek na PUE ZUS zostanie wkrótce zaktualizowany. Jeżeli chcesz przekazać wniosek elektronicznie skorzystaj z wniosku, który jest aktualnie dostępny. Jeśli zgłosiłeś do ubezpieczeń do 50 ubezpieczonych lub jesteś płatnikiem - spółdzielnią socjalną, w części II wniosku wypełniasz pkt. 1.
• za pośrednictwem poczty,
• osobiście w placówce ZUS – do skrzynki na dokumenty (bez kontaktu z pracownikiem ZUS).

Dalej ZUS tłumaczy, że w przypadku wątpliwości skontaktuje się z wnioskodawcą.

Pamiętajmy - na razie zwolnienie można otrzymać tylko za okres marzec, kwiecień i maj! 

Jednak istnieje możliwość przedłużenia tego okresu przez Radę Ministrów (zobacz art. 31zy). Czy z RM z tej możliwości skorzysta? Będziemy o tym informować.

Wniosek można złożyć już teraz. Graniczny termin na złożenie wniosku to 30 czerwca 2020 r.

Ulga dotyczy zwolnienia płatnika i polega na zwolnieniu z konieczności zapłaty składek za wypłacone wynagrodzenie, tzn. organizacja nie przekazuje całości albo połowy należnych składek za miesiące objęte zwolnieniem. 

Naliczanie i rozliczanie wynagrodzeń pozostaje takie samo jak za czas nie objęty zwolnieniem. Organizacja tak samo nalicza, rozlicza na deklaracjach i ustala wysokość wypłaty netto wynagrodzenia. 

Za zatrudnioną osobę zostają naliczone wszystkie dotyczące jej wynagrodzenia składki – są one rozliczane na miesięcznych deklaracjach przekazywanych do ZUS. Zwolnienie nie wpływa na wysokość przypisanych do osoby składek i nie przerywa okresu składkowego żadnej zatrudnianej osoby.

Zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 2 ustawy o PIT, naliczenie zaliczki na podatek dochodowy osób fizycznych nadal odbywa się z uwzględnieniem odliczenia od podstawy opodatkowania potrąconych składek na ubezpieczenia społeczne. Zgodnie z art. 27b ust. 1 pkt 1b i ust, 2 ustawy o PIT, zaliczka jest też pomniejszona o pobraną cześć kwoty ubezpieczenia zdrowotnego.

Jeśli więc składki ZUS zostaną naliczone, odliczone od wynagrodzenia i rozliczone na deklaracjach składanych do ZUS, to zaliczka na podatek PIT i kwota netto wynagrodzenia, wyliczane są w taki sam sposób jak w czasie przed obowiązywania zwolnienia.

Zwolnienie w księgowości

Księgowanie kosztów wynagrodzeń w organizacji musi odzwierciedlać źródła finansowania kosztów - część kosztów wynagrodzeń podlegającą zwolnieniu trzeba więc księgować jako koszty finansowane w ramach zwolnienia ZUS.

Składki ZUS w części zwolnionej z zapłaty, nie mogą być ujęte w kosztach dotychczasowych projektów. Muszą pomniejszyć koszy projektu i zostać ujęte w kosztach finansowanych w ramach zwolnienia składek, ze środków budżetu państwa.