Publicystyka - ngo.pl

Ustawa o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (dalej: ustawa COVID-19), została ponownie znowelizowana. Tzw. Tarcza, niezależnie od numeracji, wprowadziła instrument dofinansowania wynagrodzeń dedykowany organizacjom pozarządowym  w art. 15zze.

Wsparcie obejmuje okres nie dłuższy niż 3 miesiące - uwaga - przypadające od miesiąca złożenia wniosku (włącznie). Nie ma wskazania minimalnego % wsparcia. Są za to 3 górne limity wsparcia zależne od stopnia spadku przychodów. Maksymalnie 50% dla min. 30% spadku, 70% dla min. 50%, i 90% dla min. 80% spadku. 

Okres 3 miesięcy może (nie musi) być przedłużony przez Radę Ministrów rozporządzeniem.

Dofinansowanie obejmie zarówno pracowników sensu stricte jak i współpracowników na zleceniach.

Organizacja może otrzymać dofinansowanie przy spełnieniu kilku przesłanek, o których poniżej. Należy jednak już na wstępie zaznaczyć, że NGO nie może zalegać w regulowaniu zobowiązań podatkowych i wszelkich składek do trzeciego kwartału 2019.

Osobno pamiętajmy, że organizacje, które mają działalność gospodarczą, jak też te, które jej nie mają, lecz prowadzą działalność odpłatną pożytku, mogą po 18.04 korzystać również z pomocy opisanej w art. 15g (tu przesłanką jest spadek obrotów, czyli sprzedaży towarów lub usług, jakościowy lub ilościowy). 

Ponadto organizacje, które są przedsiębiorcami (czyli jeszcze węższa grupa) mogą korzystać ze wsparcia jakie proponuje art. 15zzb (bliźniaczego do omawianego tu art. 15zze). Wskazane Instrumenty oferują nam konkurencyjne względem siebie instrumenty wsparcia finansowego kosztów wynagrodzeń. 

Podkreślamy - ze wsparcia wynikającego z art. 15zzb, mogą skorzystać tylko organizacje-przedsiębiorcy. Organizacje prowadzące samą odpłatną działalności pożytku, choć ich działania mają wymiar ekonomiczny, nie są objęte tym ani innymi instrumentami dedykowanymi przedsiębiorcom.

Jak wykażemy poniżej, jest zasadnym wniosek, iż można spróbować sfinansowania różnych części tego samego wynagrodzenia z 15zzb i 15zze, o ile organizacja ma działalność gospodarczą. 

Art. 15zze ust. 11 jest trochę niejasno zredagowany. Oficjalne czynniki wskazują, że na tego samego pracownika nie można “wziąć” więcej niż z jednego instrumentu wsparcia. Jednak przepis nie na to wskazuje. Formuła “nie może otrzymać dofinansowania w części, w której te same koszty zostały lub zostaną sfinansowane z innych środków publicznych” sugeruje jedynie, że nie może być zjawiska podwójnego finansowania. Trudno jednak racjonalną wykładnią językową wnioskować z tego, że samo wynagrodzenie nie może w jednej części być sfinansowane z jednego instrumentu, a w drugiej części z innego, jeśli tylko nie ma podwójnego finansowania. Analogiczne ograniczenie jest w art. 15zzb ust.12.

Za to art. 15g w ust. 18 zawiera ograniczenie, które faktycznie nie pozwala obejmować wsparciem pracowników już objętych pomocą z innych instrumentów.

Nie, nie tylko. Otóż przepisy nie zawierają takiego wymagania. Nie ma o tym słowa. Warto wspomnieć, że bliźniaczy art. 15zzb (bliźniaczy do 15zze) również nie zawiera ograniczenia objęcia wsparciem jedynie wynagrodzeń osób zatrudnionych wyłącznie do działalności gospodarczej. Takie wnioski wynikają z braku przepisów ograniczających, przy jednoczesnym założeniu, że nie wolno mylić spełnienia przesłanek do uzyskania wsparcia, od tego jakie są ograniczenia i dyrektywy sposobu wykorzystania i celu wykorzystania wsparcia, a tym jest po prostu dofinansowanie wynagrodzeń w jednostce.

Wniosek? Na podstawie obu instrumentów można przy spełnieniu wskazanych w nich wymagań, uzyskać wsparcie na wynagrodzenia współpracowników zarówno zatrudnionych przy działalności statutowej jak i przy gospodarczej.

Choć wnioski możemy składać elektronicznie (TUTAJ), to należy sprawdzić szczegóły, w tym termin na konkretne instrumenty wsparcia na stronach właściwego dla naszej organizacji powiatowego urzędu pracy. Na przykład w Krakowie (TUTAJ) termin na składanie wniosków to 28.04.2020 r., zaś w Warszawie do 12.05.2020 r. (TUTAJ). Zasadniczo bowiem, zgodnie z art. 15zze ust. 9, wnioski należy składać w terminie 14 dni od dnia ogłoszenia naboru przez dyrektora powiatowego urzędu pracy. Tu dochodzimy do pewnego paradoksu i zagrożenia o jeszcze czym poniżej.

To kluczowy wymóg, wynikający z celu całego systemu wsparcia. W wielu publicznie dostępnych omówieniach, można odnieść wrażenie, że jest zapominany. Tymczasem już w art. 15zze ust. 1 wskazane jest, że przesłanka spadku przychodów (lub odpowiednio w art. 15zzb ust. 1 spadku obrotów), musi wynikać (być następstwem) wystąpienia COVID-19. Przez to ostatnie rozumie się w ustawie po prostu zakażenia i chorobę zakaźną wywoływaną wirusem (Art. 2 ust. 1).

To ważne. Powinniśmy bowiem ustalając spadek przychodów, pamiętać, by być w stanie wskazać w jaki sposób zakażenia / choroba COVID-19, miała wpływ (wywołała) na spadek. Niestety należy sobie wyobrazić sytuację późniejszych kontroli, które w przypadku podważenia naszej oceny, mogą żądać zwrotów dofinansowań.

Pamiętajmy, że we wniosku składamy oświadczenie, że wykazywany spadek był efektem pojawienia się choroby (zakażeń), oraz że składamy go pod rygorem odpowiedzialności karnej, a więc ryzykują nie tylko same organizacje, ale również - personalnie - członkowie zarządów, składający wnioski (art. 15zze ust. 10 w zw. z ust. 9 pkt 1).

Spadek przychodów zgodnie z ust. 3 ma być wynikiem porównania 2 okresów tożsamych datami względem siebie. 2 miesięcy z 2020 r po 1 stycznia (czyli najwcześniej liczymy od 2 stycznia) i takiego samego okresu z 2019 r. Uwaga - 60 dni liczymy jedynie wtedy, gdy pierwszy dzień wybranego przez nas okresu nie jest pierwszym dniem kalendarzowego miesiąca.

Przychody mają być “z działalności statutowej”. Rozwiałbym wątpliwość czy wliczamy działalność gospodarczą - wskazując, że nie wliczamy. Kierujmy się tu ustawą o rachunkowości, która w załącznikach zawiera wzory sprawozdań finansowych, a w nich rozróżnia działalność statutową od przychodów z działalności gospodarczej organizacji pozarządowej. 

Pewną niejasnością jest, co zrobić z dotacjami publicznymi. W chwili obecnej zależy to od tego, jak ujmowane to jest w Waszych księgach.

Trudnością na razie, nie dającą się obejść bez interwencji ustawodawcy, jest dla wielu organizacji pomocowych - zawyżanie aktualnych przychodów przez wartość darowizn rzeczowych (np. żywności, ubrań lub innych, które są rozdysponowywane potrzebującym).

Paradoks, o którym wspominaliśmy wcześniej, polega na połączeniu sposobu wyliczania spadku przychodów - okresów branych pod uwagę przy wyliczaniu - z terminem składania wniosków. 

Skoro przychody mamy zliczyć za 2 miesiące (60 dni) najdalej kończące się na dzień przed dniem złożenia wniosku, a jednocześnie spadek w ich okresie zaistniały ma być efektem COVID-19, i wniosek ma być złożony do np. 28 kwietnia, to z prostych wyliczeń wynika, że okres w najlepszym razie będzie zaczynał się z końcem lutego, jeśli ktoś zostawi wniosek na ostatni moment.

Ile organizacji może poszczycić się takim rodzajem działalności, na którego spadki w przychodach (15zze) lub obrotach (15zzb) COVID-19 miał wpływ już w lutym lub nawet wcześniej? Lub inaczej - czy wliczanie wcześniejszych miesięcy nie ma tu charakteru sztucznie obniżającego realny wymiar spadków przychodów zaistniałych po pierwszych dniach marca z powodu COVID-19? Jeszcze inny aspekt problemu - to wyłączanie organizacji młodych, które w zależności od terminów wyznaczonych na nabór, mogą czasem nie łapać się na możliwość uzyskania pomocy akurat w swoim powiecie (podczas gdy w innym byłyby uprawnione, ponieważ - przypomnijmy - terminy naboru są różne w różnych powiatach).

Otrzymując dofinansowanie do zatrudnienia musimy zapewnić, że zostanie ono utrzymane. Tarcza 1.1 lub jak kto woli 2.0 wprowadziła w tym wymogu znaczącą zmianę. W art. 15zze ust. 7 skrócono okres, na który wymagane jest utrzymanie zatrudnienia. De facto przepis wymaga teraz, dość logicznie, jedynie tego, by w okresie pobierania wsparcia - utrzymać zatrudnienie objętych wsparciem pracowników. Przy czym ważne jest to, że chodzi o okres wynikający z zawartej umowy o udzielenie tego wsparcia.

Naruszenie tego wymogu objęte jest sankcją z ust. 8 czyli. koniecznością zwrotu dofinansowania. Jednak i tu znów jest to oczywista konstrukcja - zwracamy dofinansowanie proporcjonalnie do okresu przez który nie utrzymaliśmy umówionego zatrudnienia danego pracownika. I to bez odsetek.

Prócz wniosku i umowy - konieczne będzie również składanie oświadczeń o zatrudnianiu pracowników w kolejnych miesiącach dofinansowania (ust. 6). Oświadczenie będzie musiało zawierać też składowe kosztów. Jest to niejako wymóg bieżącej notyfikacji dla potwierdzenia aktualności potrzeb zadeklarowanych w umowie o dofinansowanie. 

Jest to ściśle połączone z systemem comiesięcznych wypłat.

Zasadniczo nie ma wątpliwości, że mimo korzystania ze zwolnienia ze składek ZUS - można skorzystać z instrumentów powyżej omawianych. Kluczowym i dość oczywistym jest, że dofinansowanie nie obejmie wtenczas kosztów składek pracodawcy ani pracownika, skoro zostały już objęte zwolnieniem.

O ile nie widać na ten moment przeciwwskazań, by objąć zwolnieniem z ZUS (słynny już art. 31zo) wynagrodzeń, na których pokrycie mamy środki z dotacji na zadania / projekty, to nie jest to oczywiste, lub budzi wręcz wątpliwości, w przypadku omawianych instrumentów dofinansowania wynagrodzeń z art. 15zzb lub 15zze. Spróbowanie swoistego “uwolnienia” środków w projekcie instrumentami dofinansowania wynagrodzeń, niestety nie może nam wyjść. Problemem jest omawiany już powyżej przepis art. 15zze ust. 11 (uwaga dotyczy tak samo art. 15zzb ust. 12) i wynikającego z niego ograniczenia możliwości uzyskania pomocy jedynie do tej części wynagrodzenia, w którym nie jest lub nie ma być ono już finansowane z innych środków publicznych. Takimi “innymi” z pewnością są przekazane na podstawie “naszej” ustawy o pożytku