Publicystyka - ngo.pl

To NGO-sy skupiały emocję społeczną, budowały świadomość osób głosujących po raz pierwszy (i bynajmniej nie tylko tych najmłodszych!), były (być może po raz pierwszy od wielu lat) realnym, mocnym głosem w przestrzeni publicznej. By nie być gołosłowną przypomnę tylko, że to właśnie Amnesty International Polska opublikowało w imieniu organizacji pozarządowych stanowisko co do fasadowego charakteru referendum, tym samym przyczyniając się znacząco do sromotnej klęski pełnej pogardy narracji o m. in. migracjach. Kampania referendalna, jakby na nią nie spojrzeć, była inherentną częścią kampanii wyborczej do polskiego parlamentu.

Działania organizacji nie ograniczały się jednak tylko do referendum, bo skala akcji profrekwencyjnych była powalająca: spoty, kampanie i koordynacja różnych ruchów oddolnych przy równoczesnej, wywalczonej, widoczności w mediach – przyczyniły się do historycznej frekwencji.

Teraz, gdy emocje wyborcze nieco opadły, najwyższa pora na refleksję i określenie najpilniejszych spraw, jakie rząd powinien podjąć względem organizacji pozarządowych. 

Przede wszystkim niezbędna jest  kontynuacja i intensyfikacja działań edukacyjnych.  Wiedza na temat praw obywatelskich, mechanizmów demokratycznych i zagrożeń dla wolności osobistej powinna być stale aktualizowana i rozpowszechniana.

Koalicja, która określała się mianem demokratycznej, o tym aspekcie musi pamiętać i instytucjonalnie wzmacniać organizacje, które z zasady działają nie dla zysku, ale w określonych celach statutowych, nierzadko także i edukacyjnie.

Kolejnym ważnym kierunkiem jest budowanie i utrzymywanie dialogu międzysektorowego. Współpraca NGO-sów z kluczowymi interesariuszami: sektorem publicznym, biznesem, a także (a może i przede wszystkim) społeczeństwem obywatelskim, musi być kontynuowana i rozwijana. Tylko w ten sposób można efektywnie odpowiadać na społeczne problemy i wspólnie budować zrównoważoną przyszłość. Nowe rozdanie nie może cementować obecnego układu sił. I, choć dla strony rządowej będzie to problematyczne, lata zaniedbań zbudowały silną potrzebę dialogu, często na tu i teraz. Tej frustracji nie można zaniedbać i odłożyć na półkę: podobnie jak jej istnienie doprowadziło do zmian przy urnach, tak dziś wymaga ona zaopiekowania w formie szerokich konsultacji eksperckich.

Po stronie organizacji pozarządowych pozostaje monitorowanie działań rządu i innych instytucji publicznych. Transparentność, rozliczalność i poszanowanie praw człowieka to wartości, które muszą być nieustannie strzeżone przez czujne i aktywne organizacje pozarządowe. W tym kontekście należy zwiększyć nacisk na działania rzecznicze, odejść od naszych wrodzonych obaw co do słowa “lobbing” i działać na rzecz zmian prawnych oraz instytucjonalnych, które wspierają rozwój społeczeństwa obywatelskiego i ochronę praw człowieka. Żeby to się jednak stało, potrzebujemy więcej samorzeczników i samorzeczniczek w różnych zakątkach Polski, w różnym wieku. To istotna rola organizacji, by nadal przeprowadzać treningi i odgrywać istotną rolę w budowaniu instytucji strażniczych.

Ich aktywny udział i wsparcie są kluczowe dla efektywności i legitymizacji działań organizacji pozarządowych. Tylko w ten sposób można skutecznie budować społeczeństwo obywatelskie i chronić demokratyczne wartości. Rząd musi mieć jednak świadomość, że bez jego wsparcia, ten wóz nie pojedzie daleko: racjonalne gospodarowanie to także inwestycja w społeczeństwo obywatelskie.

Zuza Karcz – aktywistka na rzecz edukacji obywatelskiej, antydyskryminacyjnej i klimatycznej. Działa na rzecz wzmacniania podmiotowości i widoczności młodych osób i innych grup dyskryminowanych w procesach decyzyjnych. Liderka Domu Spokojnej Młodości w Fundacji OFF School. Członkini Rady Programowej Open Eyes Economy Summit. Studentka SGH i WPiA UW. Kuratorka Forum Przyszłości Kultury Teatru Powszechnego w Warszawie. Entuzjastka pedagogiki emancypacyjnej.