Publicystyka - ngo.pl

Spotkanie rozpoczęło się od informacji Ministerstwa Finansów. Rada już wcześniej sygnalizowała ministerstwu problemy, które mogą mieć organizacje pozarządowe po wejściu w życie przepisów o Krajowym Systemie e-Faktur. Resort prowadzi szeroko zakrojoną akcję informacyjną o systemie, niestety nie jest ona odpowiedzią na wątpliwości NGO-sów. KSeF będzie wchodził w życie etapami w pierwszym i drugim kwartale 2026 roku.

Dowiedzieliśmy się, że dostępny jest podręcznik, który pomaga oswoić się z KSeF. Tu też jednak nie mam informacji pomagających organizacjom i rozwiewających ich wątpliwości. Podczas posiedzenia chyba najczęściej pytano o opisywanie faktur, które znajdą się w systemie (z czasem będzie to każda faktura, ponieważ KSeF ma wyeliminować faktury papierowe). Opisywanie faktur przez organizacje pozarządowe to standardowa, stosowana od lat procedura, pozwalająca na klarowne i nie budzące wątpliwości dotujących rozliczanie projektów.  Jak teraz będą wyglądały takie rozliczenia? Czy wymagana będzie zmiana procedur konkursowych? 

Wątpliwości organizacji pozarządowych podtrzymywał Michał Braun, dyrektor Narodowego Instytutu Wolności. NIW nie wie jak podejść do problemu i dołącza do apeli o dostarczenie NGO-som oraz podmiotom dotującym informacji. Trudno będzie wdrożyć KSeF i jednocześnie pozostawić wszystkie obecne procedury rozliczania, sprawozdawania i kontrolowania realizacji zadań publicznych i innych konkursów, w których udziela się dotacji. 

Uczestnicy spotkania domagali się od wdrażających KSeF specjalnych szkoleń sprofilowanych dla organizacji pozarządowych. Dziś na takich szkoleniach (prowadzonych dla innych podmiotów - firm i administracji publicznej) trzeba często wyjaśniać ekspertom od KSeF czym w ogóle są NGO-sy. Wracając do wspomnianego na początku podręcznika - resort obiecuje, że zostanie do niego stworzony "suplement", w którym znajdą się zagadnienia, o które pytają organizacje pozarządowe.

Dyskusja o Radzie do spraw Budowania Odporności Społecznej poprzedzona została informacją Ministerstwa Obrony Narodowej. Było to niejako powtórzenie sytuacji z dyskusji o KSeF. Przedstawiciele resortu opowiadali o działaniach, które w niewielkim stopniu profilowane są z myślą o organizacjach (np. o powszechnym szkoleniu obronnym). Dowiedzieliśmy się również o tym jak ministerstwo współpracuje z organizacjami pozarządowymi. Roczny budżet na tę współpracę to ok. 13 mln. Są to działania i konkursy prowadzone przez MON od lat, kierowane do stale współpracującej z MON grupy organizacji, nie odpowiadające na dzisiejsze potrzeby sygnalizowane przez szeroko rozumiane środowisko NGO-sów, które od czasów pandemii oraz wybuchu wojny współtworzą społeczną odporność. 

Rada do spraw Budowania Odporności Społecznej to tworzone właśnie ciało, które będzie "organem pomocniczym Rady Ministrów".

Do Rady mają trafić przedstawiciele wybranych ministerstw, a także m.in. przedstawiciele wskazani przez Dyrektora NIW,    Przewodniczącego Komitetu do spraw Pożytku Publicznego, Radę Dialogu z Młodym Pokoleniem i Radę Działalności Pożytku Publicznego. 

Na posiedzeniu zastanawiano się czy projektowane ciało nie będzie w jakimś stopniu powielało dyskusji prowadzonych w RDPP. Pytano o przewidziany budżet - wiceprzewodnicząca KPP Adriana Porowska odpowiedziała, że jest on zerowy (w projekcie zarządzenia zapisano, że "Wydatki związane z działalnością Rady są pokrywane z budżetu państwa z części 16, której dysponentem jest Kancelaria Prezesa Rady Ministrów.").

W drugiej części spotkania najważniejszym punktem była informacja o planach dotyczących nowelizacji ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.  Ten temat był już szczegółowo omawiany podczas poprzednich posiedzeń, szczególnie podczas wrześniowego spotkania (zobacz: Zmieniamy ustawę o działalności pożytku publicznego. RDPP o możliwych i niemożliwych nowelizacjach).  

Przedstawiciele Departamentu Społeczeństwa Obywatelskiego poinformowali, że nie dojdzie do połączenia dwóch nowelizacji - projektu, który poznaliśmy na wiosnę (tzw. małej nowelizacji) i projektu zgłoszonego przez organizacje pozarządowe przeszło rok temu (projektu z nowymi trybami zlecania zadań publicznych). Pojawił się argument, że połączenie oznaczałoby stratę kolejnych sześciu miesięcy. 

Przedstawiono zarys harmonogramu dalszych prac nad nowelizacjami. Dziś jesteśmy na etapie zakończenia prac nad uwagami zgłoszonymi przez organizacje do małej nowelizacji. Jednocześnie jeszcze w grudniu ma ruszyć praca nad kolejną nowelizacją (trybami) - wydaje się, że chodzi o uruchomienie procesu, który ma doprowadzić do wpisania tej zmiany do wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów. Z tak przedstawionego harmonogramu może wynikać, że w kolejnych etapach oba projekty mogą iść niemal równolegle, jednak stopień komplikacji projektu z nowymi trybami i wyraźne faworyzowanie nowelizacji małej wskazuje raczej na mniejsze szanse szybkiego przeprocedowania trybów.  

Rada przymierza się do kolejnej opinii w sprawie małej nowelizacji - prawdopodobnie z wykorzystaniem uwag zgłoszonych w konsultacjach. 

Przedstawiciele departamentu pytanie o powody decyzji o niepołączeniu nowelizacji wskazywali na powody legislacyjne.

Podczas listopadowego posiedzenia omawiano również materiał, który powstał w Ministerstwie Infrastruktury. Resort w oparciu o doświadczenia z kontaktów z nadzorowanymi przez siebie fundacjami opracowało materiał, który ma na celu poprawę współpracy administracji rządowej z fundacjami.

Jedną z postulowanych zmian jest wprowadzenie obowiązku publikowania na stronach internetowych ministerstw sprawozdań fundacji. Ministerstw miałyby również upubliczniać listę nadzorowanych fundacji i informować o tym czy wywiązują się one z obowiązku sprawozdawczego. 

Na same fundacje również proponuje się nałożenie obowiązku "upubliczniania, poza sprawozdaniami z działalności również sprawozdań finansowych, oraz wskazanie miejsca upubliczniania przez fundacje ww. sprawozdań (np. na stronie podmiotowej Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego – wówczas informacje te w zakresie wszystkich fundacji byłyby dostępne w jednym miejscu)". 

Materiał proponuje też wzmocnienie narzędzi nadzoru np. wskazanie terminu na złożenie sprawozdania, "patrzenie sprawozdania z działalności fundacji, klauzulą o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań", oznaczanie w KRS fundacji, które nie składają sprawozdań. 

Ministerstwo chce też, żeby wszystkie fundacje miały obowiązek posiadania adresu do e-Doręczeń. Proponuje również dodatkowe regulacje w ustawie o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy (resort wskazuje, że trudno ministerstwom weryfikować czy fundacje są czy nie są instytucjami zobowiązanymi) oraz w zakresie likwidacji fundacji (możliwość rozpoczęcia przez KRS likwidacji fundacji, które nie składają sprawozdań).