Publicystyka - ngo.pl

Wiele osób ma swoje ulubione zakątki internetu. Krainę słodkich kotków, wyjątkowo trafnych memów czy listę dyskusyjną dotyczącą niszowego hobby. W zalewie hejtu (pisałam o tym w poprzednim felietonie) dobrze jest znaleźć środowisko, które skupia się na tym, co nas łączy, a nie dzieli. Które daje również możliwość wyjścia poza obszar wirtualny i ekran zamienia na realny spacer czy spotkanie.

Od kilku lat moim rajem była zamknięta grupa na Facebooku o wdzięcznym tytule Stary Mokotów Gang. Część warszawskiej dzielnicy jest dość charakterystyczna: niektórzy nazywają ją królestwem hipsterstwa. Nie potwierdzam, nie zaprzeczam, ale przede wszystkim nie widzę w tym nic zdrożnego. Bo nie o towarzystwo wzajemnej adoracji chodziło, a osznyt dawno zapomnianej wspólnoty sąsiedzkiej. I tego, co w Ameryce nazywa się local community.

Lubiłam posty na temat najlepszego jedzenia w okolicy i problemów ze źle zaparkowanymi samochodami (ostrzeżenia przed strażą miejską zawsze wywoływały awantury). Korzystałam z porad i poczty pantoflowej w sprawach codziennych: najlepsza krawcowa, smaczne pomidory czy zepsuta pralka.

Wokół grupy zawiązały się oddzielne „pokoiki”: handlowy (głównie za specjalną walutę: awokado lub wina), dzieciowy (wymiana ubranek, wspólne wypady na plac zabaw) i psia (spacery). Najbardziej wartościową inicjatywą było urządzenie dwóch Wigilii dla seniorów na dzielnicy. Skala tych wydarzeń (ponad sto osób, jedzenie jak na weselicho, wypasione prezenty, a przede wszystkim wspólne bycie) pokazała, że Gang to nie tylko facebookowe klikanie, ale realna siła. Działanie społeczne oddolne, spontaniczne, lokalne i międzypokoleniowe. Bez wsparcia finansowego, projektów i grantów. Ot, z potrzeby serca. Za to przede wszystkim lubiłam grupę – że wykraczała poza typowe dla mediów społecznościowych robienie „rewolucji” przez napisanie o niej.

Skala reakcji grupy była ogromna – od szoku z niedowierzaniem przez wkurzenie, rozczarowanie i popłoch. Nic dziwnego, ponad trzy i pół tysiąca członków i członkiń zostało zaskoczonych decyzją. To, co myślę zabolało najbardziej, to forma jej przekazania: nie zostawiająca możliwości nie tyle negocjacji, co dowiedzenia się, co się właściwie stało. Z kolejnych komentarzy i wcześniejszych wypowiedzi administratora można było wnioskować, że grupa przestała spełniać jego oczekiwania (społecznej bandy działającej na rzecz dzielnicy), a stała się bazą pytań i odpowiedzi o czynną aptekę i możliwość zakupienia śrubki o 8 rano w sobotę. I że poziom zmęczenia moderowaniem setki postów osiągnął stan ostateczny. Tyle że zamykanie grupy niemal z dnia na dzień stanowi zagadnienie co najmniej kontrowersyjne.

Dlatego też piszę o tym tekst, ponieważ często zdarza się, że koordynator, pomysłodawca/liderka w pewnym momencie zabiera zabawki z piaskownicy i z różnych przyczyn idzie swoją drogą. Co z dotychczasowym działaniem, nazwą i ideą? Kto ma do niej prawa?

Najłatwiej (i pewnie najbliżej kwestii prawnych) powiedzieć, że jak się coś stworzyło, to jest się tego właścicielem czy właścicielką: nazwy, zasobów, pomysłu. Ma się również prawo do zakończenia działalności. Prawo niepisane, ale uznaniowe. Ale! Osoby zaangażowane w nasz projekt/kampanię/grupę mają prawo wiedzieć, czym podyktowana jest decyzja o zakończeniu działań. Komunikat na ten temat – w formie listu otwartego, ogłoszenia, zebrania itp. – powinien być możliwie klarowny i przedstawiony językiem wolnym od agresji.

W wypadku grupy, o której piszę, stali się jej współtwórcami, wypełniając ją treścią (nie używam słowa content, bo jest straszne), animując i przekazując informacje, również o samej grupie. Wszystkie osoby robiły to za darmo, w imię wspólnotowej potrzeby działania i wspierania się na poziomie najmilszym: sąsiedzkim. Tak po prostu, bo to fajne uśmiechnąć się do innej osoby mijanej w sklepie lub umówić się na spacer z dziećmi czy psami. Na tym polega osadnicza energia miejska – a raczej tak byśmy ją chcieli widzieć.

Tymczasem zlikwidowanie grupy (a nie na przykład przekazanie jej innym osobom do administrowania) wysadza w powietrze dotychczasową „encyklopedię dzielnicową” i osieraca tysiące osób. Potrzeba integracji jest nadal: powstały dwie inne grupy, które mają kontynuować dotychczasowe działania. Już pod inną nazwą, bo poprzedni administrator zabiera również ją. Ktoś zapytał: „czy ma ją zastrzeżoną?”. Pewnie nie, ale przecież nie chodzi tu o machanie papierami, a ludzkie zrozumienie, że pewna epoka się skończyła.

Uczestniczyłam również w grupie Dziewuchy Dziewuchom (ogólnopolskie protesty i Czarne Marsze) – tam inicjatorki rzeczywiście zastrzegły nazwę i zaczęły wykorzystywać ja komercyjnie. Idea grupy jest kontynuowana w innym miejscu, ale niesmak pozostał.

A tak pozostały domysły (w tym branie winy na siebie) lub niewybredne komentarze (no, niestety). Jego zmęczenie i wkurzenie jest jasne, ma do tego prawo i pewnie znalazłoby się kilka osób, które z chęcią by mu pomogły. Ale nie został wysłany sygnał, a wszystko pozostaje domysłem i poczuciem winy. Frustracja tak działa: ludzie obrywają nią rykoszetem.

Wierzę, że nasza sąsiedzka energia jeszcze się reaktywuje – powstała nawet grupa o tej właśnie nazwie. I że coś, co udało się stworzyć, nie zniknie pod jednym przyciskiem „usuń grupę”.

Sylwia Chutnik – kulturoznawczyni, absolwentka Gender Studies na UW. Działaczka społeczna. Przewodniczka miejska po Warszawie. Pisarka i felietonistka. Nominowana do Nagrody Nike w 2009, 2012 i 2014 roku. W 2010 roku dostała Społecznego Nobla Fundacji Ashoka za działalność społeczną. W 2011 roku została laureatką nagrody Fundacji Polcul za działalność społeczną. W 2018 dostała Nagrodę m. st. Warszawy za działalność literacką i społeczną. Inicjatorka Fundacja MaMa i jej prezeska do 2016 roku.