Publicystyka - ngo.pl

Kilkanaście organizacji pozarządowych wspólnie przygotowało akcje obywatelską „Pytamy o zielone”. Zachęcają mieszkańców i mieszkanki wszystkich miejscowości w Polsce (szczególnie małych i średnich) do zadawania pytań i podejmowania działań na rzecz środowiska – by stało się ono priorytetem i znalazło się w programach wyborczych kandydatów i kandydatek do samorządów.

• Na czym polega akcja "Pytamy o zielone" i kto może w niej wziąć udział? 
• Jakie "zielone" pytania zadawać kandydatom i kandydatkom?
• Gdzie szukać wiedzy i wsparcia, aby nie dać się zbyć podczas rozmowy z kandydatem lub kandydatką?
• Na jakie wsparcie można liczyć w monitorowaniu tematów środowiskowych po wyborach?

00:00:00 -- 00:00:30 Przedstawienie gościń

00:00:32 -- 00:03:30 Jaki jest cel akcji obywatelskiej "Pytamy o zielone"? Na czym ona polega? Kto może w niej wziąć udział? 

00:03:33 -- 00:05:33 Jakie pytania można zadawać kandydatom i kandydatkom do samorządów? 

00:05:34 -- 00:08:14 Czy o zielone można pytać podczas zakupów? 

00:08:18 -- 00:11:39 Gdzie szukać wiedzy i wsparcia, aby nie dać się zbyć podczas rozmowy z kandydatem lub kandydatką? 

00:11:39 -- 00:12:41 Partnerzy akcji

00:12:41 -- 00:13:34 Nie mogę się zaangażować w akcję, ale chciałbym pytać o zielone. Czy i gdzie mogę skorzystać z przygotowanych materiałów? 

00:13:34 -- 00:15:39 Czy mogę liczyć na pomoc i wsparcie w monitorowaniu tematów środowiskowych po wyborach? 

00:15:41 -- 00:16:17 Zakończenie i pożegnanie

„Pytamy o zielone” to szczególny projekt w szczególnym czasie. Wkraczamy w kampanię przed wyborami samorządowymi i właśnie ten projekt się w nią wpisuje. A dotyczy bardzo konkretnego tematu. Kierowany jest do mieszkanek i mieszkańców różnych miejscowości, którzy chcieliby pytać kandydatów i kandydatki do samorządów o sprawy środowiskowe. Dlaczego zdecydowaliście się na taką akcję?

Agnieszka Mazur, Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności: – „Pytamy o zielone” to ogólnopolska akcja obywatelska, dzięki której chcemy wzmocnić obecność "zielonych" tematów podczas wyborów samorządowych. Kierujemy ją do mieszkańców i mieszkanek z całej Polski, ale zwłaszcza chcielibyśmy wesprzeć osoby, które mieszkają w mniejszych miejscowościach, na terenach wiejskich, w małych miastach, po to, aby odważyły się zadawać pytania osobom kandydującym do samorządów. Chcemy, żeby osoby te pytały kandydatów i kandydatki o sprawy im bliskie, takie jak czyste powietrze, czyste jeziora, rzeki, o zieleń, o walkę z betonozą.

Czy trudno się „odważyć”? I dlaczego to jest tak ważne, aby pytać o sprawy środowiskowe w samorządach?

A.M.: – Myślę, że to ważne, aby zachęcać do odwagi, bo nie kierujemy tej akcji jedynie do aktywistów. Oczywiście, bardzo serdecznie zapraszamy osoby aktywne, ale dzięki tej akcji chcemy pokazać, że rzeczy związane ze środowiskiem, z adaptacją, łagodzeniem skutków zmiany klimatu dotyczą nas wszystkich. Potrzebujemy zieleni w lecie, żeby się schronić przed upałem, a nie potrzebujemy zabetonowanych placów. Chcemy, żeby kolejna kadencja samorządów była bardziej zielona. Stąd nasza akcja. Nie trzeba być ekspertem, żeby się do nas zgłosić. Zapraszamy zarówno osoby pojedynczo, jak i w grupach. Wszystkich, którzy chcieliby pytać osoby kandydujące do samorządów.

O co na przykład można pytać?

Elżbieta Dydak, Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego: – To są takie pytania, które każdy może sam sformułować, bo widzi te problemy na własne oczy albo czuje je własnym nosem, jeśli mówimy o powietrzu pełnym pyłów.

Mamy parę obszarów, o które można pytać: zieleń i woda, powietrze, odpady, ale można także pytać bardziej szczegółowo, np. o zieloną szkołę.

Tylko pytam, co pan, pani planuje zrobić, żeby było więcej terenów zielonych. Co planują zrobić, żeby tereny w naszej miejscowości były bardziej odporne na susze? Albo jak planują zaangażować mieszkańców w dbanie o tereny zielone? To są proste pytania, nie wchodzimy w skomplikowane terminy, z których potem musimy się tłumaczyć.

Zakładacie więc, że to się ma odbywać nie tylko podczas oficjalnych spotkań z kandydatami, ale że to będą bardziej bezpośrednie relacje, na ulicy chociażby?

E.D.: – Tak, nawet na ulicy i nawet komentarz pod postem kandydata czy kandydatki w mediach społecznościowych. Albo umieszczenie postu czy krótkiego artykułu na grupie mieszkańców. Wiemy, że każdy jest zajęty, mamy różne obowiązki i działamy na miarę naszych możliwości, ale także na miarę naszej wiedzy i aktywizmu. Są osoby, którym łatwiej będzie pójść na spotkanie czy nawet takie spotkanie zorganizować na temat wyzwań środowiskowych w naszej gminie. Ktoś może chcieć zorganizować debatę z kandydatami, co wymaga pewnego przygotowania, ale też sali. A ktoś może po prostu tylko zadać pytanie na już zorganizowanym spotkaniu z kandydatami albo po prostu podczas zakupów. Kandydaci i kandydatki są zazwyczaj znani, zwłaszcza w mniejszych miejscowościach, więc myślę, że kontakt bezpośredni będzie częstszy.

A.M.: – Chodzi nam o tematy bliskie ludziom.

Celem tej kampanii jest, aby to jeszcze mocniej uświadomić ludziom. Wielu z nas już rozumie, że susza czy nagłe zjawiska pogodowe są znakiem zmian w klimacie i że człowiek ma na to wpływ. Ale trzeba jeszcze zaktywizować mieszkańców i mieszkanki. Ważnym aspektem jest także to, że jako gminy i jako Polska stajemy przed sporą szansą zielonej transformacji, ponieważ do Polski napływają duże środki z Unii Europejskiej, które gminy mogą wykorzystywać właśnie na ten cel.

Weź udział i zgłoś się do akcji "Pytamy o zielone" >

No, tak, ale żeby pytać na przykład o te fundusze unijne, nawet w mniej formalnej rozmowie, przydaje się jednak jakaś wiedza. Może nie ekspercka, ale jakaś orientacja w danym temacie będzie potrzebna po to chociażby, aby nie dać się zbyć, tylko podjąć dyskusję i uzyskać być może jakąś deklarację. Czy przewidujecie wsparcie eksperckie dla uczestników i uczestniczek projektu? Czy osoby, które będą chciały się włączyć w tę akcję mogą liczyć na jakąś pomoc w sformułowaniu pytań albo w prowadzeniu takiej rozmowy?

E.D.: – Oczywiście. Nie wyobrażałabym sobie, aby zostawić uczestników akcji samych. Jest bardzo prosty formularz zgłoszeniowy do akcji, dosłownie dwa kliknięcia. A potem dla tych, którzy się zgłoszą zaczynamy serię spotkań i webinariów z partnerami naszej akcji, podczas których dokładnie omówimy główne trzy obszary, które nas interesują, czyli woda i zieleń, powietrze oraz odpady.

Mamy też przewodnik, przygotowany przez jednego z partnerów akcji, czyli Fundację Sendzimira, w którym będą opisane te obszary i będzie też wyjaśnione, dlaczego są one ważne i jakie kompetencje ma samorząd w tym zakresie. Tam też będą sformułowane pytania, których przykład dałam, mniej więcej po kilkanaście pytań na obszar. Znajdziemy tam także krótkie opisy dobrych praktyk z gmin, np. zielonego budżetu partycypacyjnego z Lublina. Co roku wyznaczany jest tam inny rodzaj powierzchni, o którą mieszkańcy mogą dbać. Raz to jest skwer, innym razem parki. Tego typu przykłady mamy pozbierane.

Będziemy mieć też scenariusze debat, spotkań. Krok po kroku, jak taką debatę, czy też spotkanie zorganizować.

Mamy też dedykowaną grupę na Facebooku. Tam uczestnicy i uczestniczki będą się spotykać się w ramach webinariów, ale także będą mogli się dzielić doświadczeniami i motywować.

Inny nasz partner, Rodzice dla Klimatu, są w trakcie przygotowania rekomendacji, jaka mogłaby być szkoła i inne placówki edukacyjne w gminie, żeby dzieci były w nich zdrowe i bezpieczne, ale także, aby były to miejsca przyjazne klimatowi.

Akcja jest tworzona przez wielu partnerów. Może ich wymienimy.

E.D.: – Tak, to są wspomniane już Fundacja Sendzimira i  Rodzice dla Klimatu. Webinaria będą prowadzone też przez przedstawicieli Fundacji Stocznia i przez Polską Zieloną Sieć. Naszym partnerem jest także Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych, która z kolei prowadzi projekt Fundusze dla klimatu – Sieć Doradców NGO. Do tych doradców organizacje pozarządowe mogą kierować się z pytaniami o przyszłe fundusze unijne, co gmina mogłaby sfinansować. Mamy także wśród partnerów Koalicję Klimatyczną, Fundację Wspomagania Wsi i Światowy Ruch Katolików na rzecz Środowiska.

A jeżeli ktoś nie zdąży lub też nie chce się angażować w Waszą akcję, ale jednak chciałby tematy środowiskowe podejmować i pytać kandydatów i kandydatki o zielone, czy będzie miał dostęp do tych materiałów, które przygotowaliście?

E.D.: – Przewodnik albo rekomendacje będą ogólnie dostępne na stronie akcji https://pytamyozielone.org/. Nie trzeba być uczestnikiem, żeby móc je pobrać. Natomiast tylko dla uczestników akcji będą webinaria i spotkania. Także tym bardziej zachęcamy do zgłoszenia się.

Akcja będzie trwała w czasie kampanii wyborczej do samorządów, ale czy i co się będzie działo potem? Czy na tym zakończy się Wasza działalność? Przewidujecie może jakieś wsparcie dla uczestników w monitoringu obietnic wyborczych, które uzyskali, pytając o zielone?

A.M.: – Po wyborach samorządowych aktywnych samorządowców, ale też przedstawicieli organizacji pozarządowych, aktywistów zapraszamy do programu Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności "Zielony Lider". To jest program, realizowany przez Fundację Sendzimira, który ma pomóc zmieniać nasze otoczenie, gminy na bardziej zielone. To program szkoleniowo-doradczy, dzięki któremu władze gmin czy organizacje pozarządowe mogą otrzymać pomoc w pozyskaniu środków zewnętrznych (w tym unijnych) na przeprowadzenie zielonych zmian.

Ponadto będziemy zachęcać do korzystania z pracy, z usług sieci doradców Fundusze dla klimatu. W każdym z województw są co najmniej dwie takie osoby. To jest projekt, który koordynuje Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych. Doradcy z Funduszy dla klimatu pomagają przede wszystkim organizacjom pozarządowym, ale też koalicjom organizacji z samorządami.

Co do samych obietnic wyborczych, tutaj pozostawiamy decyzje wyborcom, którzy będą w przyszłości rozliczać samorządowców z ich obietnic. Na pewno powstanie pewien kapitał ludzki i będziemy się dzielić dalej wiedzą i informacjami, które zbierzemy podczas tej akcji.

Agnieszka Mazur – od 1997 r. związana zawodowo z sektorem organizacji pozarządowych, łącząc doświadczenia organizacji grantobiorczych i grantodawczych. Realizowała projekty dla takich organizacji pozarządowych jak Stowarzyszenie KLON/JAWOR, Sieć SPLOT, Stowarzyszenie na rzecz Forum Inicjatyw Pozarządowych czy Fundacja Batorego. Przez 7 lat związana z Fundacją Fundusz Współpracy, realizując zadania w ramach Programu Leonardo da Vinci ze środków UE oraz w ramach Funduszu dla Organizacji Pozarządowych, współfinansowanego ze środków Norweskiego Mechanizmu Finansowego i Mechanizmu Finansowego EOG. Uczestniczyła jako ekspert w szeregu ewaluacji projektów typu non-profit finansowanych ze środków Unii Europejskiej, m.in. dla: Delegacji Komisji Europejskiej w Polsce, Funduszu Współpracy, Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości. Od stycznia 2011 r. pracuje w Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności. W Fundacji zajmuje się m.in. Programem „Zielony Lider” oraz programami międzynarodowymi.

Elżbieta Dydak – od ponad 20 lat koordynatorka projektów i specjalistka ds. wniosków grantowych w organizacjach pozarządowych, pracowniczka Fundacji Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego (FRSI), a wcześniej (do 2008) Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej. Specjalizuje się w pozyskiwaniu środków (w tym z Unii Europejskiej) na projekty szkoleniowe w zakresie rozwoju kompetencji osób dorosłych (bibliotekarzy, nauczycieli, trenerów itp.), w szczególności kompetencji cyfrowych. Członkini Komitetu Monitorującego Fundusze Europejskie na Rozwój Cyfrowy 2021-2027, jako przedstawicielka Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych.