Publicystyka - ngo.pl

Piąte posiedzenie nowej RDPP VIII kadencji odbyło się w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów 13 maja 2025 roku.

W maju mija kolejna rocznica wejścia w życie w Polsce europejskich przepisów o ochronie danych osobowych znanych jako RODO. Z tej okazji postanowiono zorganizować podczas posiedzenia Rady panel dyskusyjny „RODO w organizacjach pozarządowych? Może czas na uproszczenia?”. Panel prowadził Andrzej Rybus-Tołłoczko, który rozpoczął dyskusję od wyliczenia kilkunastu dokumentów i procedur, które niemal każda organizacja pozarządowa musi przygotować i wdrożyć, żeby móc powiedzieć, że chroni dane osobowe. 

Prowadzący porównał RODO do księgowości. Przez długi czas przekonywano nas, że nie jest możliwa prostsza księgowość w organizacjach pozarządowych – jednak dziś mamy uproszczoną ewidencję przychodów i kosztów. Czy podobny proces nie mógłby się powtórzyć z RODO?

W panelu wzięli udział: Monika Krasińska – Dyrektor Departamentu Prawa i Nowych Technologii, Beata Konieczna-Drzewiecka – Inspektor Ochrony Danych MSWiA oraz Aleksander Pawłowski i Emilia Ziemak z Fundacji Alivia. Przedstawiciele fundacji opowiadali o próbie wypracowania Kodeksu RODO dla organizacji. Prace nad tym dokumentem prowadzone są we współpracy z Prezesem Urzędu Ochrony Danych Osobowych (zob. Kodeks RODO dla organizacji – krok w kierunku jasnych zasad). Przyjęcie kodeksu ułatwiłoby organizacjom pozarządowym stosowanie tych trudnych przepisów. 

Monika Krasińska tłumaczyła, że RODO nie jest „czynnością konkurencyjną” w stosunku do standardowych działań organizacji pozarządowych, a ochrona danych to nie formalizm. – To my wypaczyliśmy RODO, wypaczyliśmy ideę. Da się RODO tak stosować, żeby nie wzbudzić w sobie wymiotnego odruchu – przekonywała.

Często powtarzającym się wątkiem w wypowiedziach panelistów było też nadużywanie zgody jako podstawy prawnej do przetwarzania danych osobowych. 

Z kolei z wypowiedzi członków RDPP ze strony pozarządowej wyłaniał się obraz przepisów, których nie da się zastosować bez „przyjaciół lub pieniędzy”. Oznacza to, że organizacje społeczne radzą sobie z ochroną danych tylko dzięki wsparciu z zewnątrz – kupując usługę lub korzystając z pomocy życzliwych osób.

Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie wyraźnie wskazuje, że na Radzie Ministrów spoczywa obowiązek sprawozdawania się z realizacji ustawy.

Co może się wydarzyć jeśli organizacja pożytku publicznego nie złoży co roku swojego sprawozdania? Zostanie pozbawiona statusu. Na organizacje, które nie wysyłają do właściwych urzędów sprawozdań finansowych czekają kary – podobnie jeśli w terminie nie rozliczą się z urzędem skarbowym wysyłając CIT-8. A co się dzieje jeśli z obowiązków sprawozdawczych zapisanych w ustawie nie wywiązuje się Rada Ministrów? Nic. Można najwyżej podyskutować o tym podczas posiedzenia Rady Pożytku, co właśnie miało miejsce.

Ostatnie przedstawione parlamentowi sprawozdanie z realizacji ustawy o pożytku sporządzono za lata 2014-2015. Przez kolejne lata nie wywiązywano się z tego obowiązku. Departament Społeczeństwa Obywatelskiego starał się pozbierać informacje, czy podejmowane były jakieś próby w tym zakresie i co spowodowało ich porażkę. Temat zreferował dyrektor Łukasz Jachimowicz. Jako jeden z powodów braku sprawozdań wskazał braki kadrowe i zasobowe po przeniesieniu departamentu z Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Kiedy pożytek znajdował się w resorcie pracy, sprawozdania powstawały, ponieważ funkcjonował zespół ludzi, który się tym zajmował, przez lata wypracowano też właściwe narzędzia i procedury. I tego właśnie zabrakło w nowym departamencie w KPRM.

Obecny rząd pierwsze „swoje” sprawozdanie będzie musiał przedstawić w 2026 roku – ma więc jeszcze trochę czasu. Za zaniechania poprzednich władz nie czuje się w pełni odpowiedzialny, choć z wypowiedzi dyrektora Jachimowicza wynikało, że będzie podjęta próba uzupełnienia zaległości.

Ważnym punktem programu majowego posiedzenia była też „Informacja na temat Wieloletnich Ram Finansowych oraz dyskusja o roli organizacji pozarządowych w kształtowaniu przyszłego budżetu UE”. Praca nad kolejnymi ramami właśnie się rozpoczyna i Rada postanowiła wypracować uchwałę na ich temat. Uchwałę przyjęto już wcześniej – przed posiedzeniem RDPP – a podczas spotkania została ona zaprezentowana i odbyła się dyskusja. 

Temat prezentowała Justyna Ochędzan, Przewodnicząca Zespołu do spraw Unii Europejskiej, Funduszy i Zasady Partnerstwa. Rada w uchwale zwraca uwagę „na szczególne znaczenie Polityki Spójności, Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz Europejskiego Funduszu Społecznego dla rozwoju dobrobytu europejskich społeczeństw, wyrównywania szans i niwelowania nierówności społecznych”. Uchwała opisuje w 12 punktach, na co należy zwrócić szczególną uwagę.

Rada pracuję również i głosuje między posiedzeniami – tak naprawdę większość uchwał przyjmuje właśnie w trybie obiegowym. I tak od poprzedniego, marcowego posiedzenia przegłosowano m.in. następujące uchwały:

• w sprawie opinii Rady Działalności Pożytku Publicznego nt. projektu rozporządzenia w sprawie obowiązku badania sprawozdań finansowych OPP (nr 950 w Wykazie prac legislacyjnych Ministra Finansów) – uchwała podtrzymuje większość wątpliwości z poprzedniej uchwały w tej sprawie (uchwała nr 29), przede wszystkim wskazując na nierówność pomiędzy sytuacją organizacji pożytku publicznego a pozostałymi podmiotami objętymi obowiązkiem badania sprawozdań finansowych na gruncie ustawy o rachunkowości, a także negatywnie opiniując zmianę polegającą na zwiększeniu wskaźników z rozporządzenia o proste 100%.
• w sprawie projektu rządowego Programu wsparcia organizacji pozarządowych Moc Małych Społeczności – opinia pozytywna, ale z uwagami – np. dotyczącymi nadmiernego obciążenia Narodowego Instytutu Wolności.
• w sprawie opinii Rady Działalności Pożytku Publicznego dotyczącej projektu ustawy o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich oraz niektórych innych ustaw – chodzi o nowelizację tzw. ustawy Kamilka – Rada zgłosiła liczne i obszerne uwagi do projektu zmiany ustawy.