Pod lupą ngo.pl. Zamiast grantozy. Trzy alternatywne modele finansowania organizacji społecznych [podsumowanie]
Cykl „Pod lupą ngo.pl. Zamiast grantozy. Trzy alternatywne modele finansowania organizacji społecznych” to nasza propozycja przyjrzenia się sposobom finansowania organizacji pozarządowych, które wychodzą poza dominujący model oparty na grantach. Opierając się na danych z najnowszego raportu „Kondycja organizacji pozarządowych 2024” Stowarzyszenia Klon/Jawor, przeanalizowaliśmy trzy kluczowe alternatywy: model filantropijny, usługowy i zbilansowany. Poniżej przedstawiamy podsumowanie pięciu artykułów, które złożyły się na ten cykl.
Artykuł wprowadzający: Zamiast grantozy. Trzy alternatywne modele finansowania organizacji społecznych
Cykl rozpoczęliśmy od zdefiniowania trzech alternatywnych modeli finansowania. Beata Charycka ze Stowarzyszenia Klon/Jawor wskazała, że kluczem do stabilności finansowej organizacji społecznych jest świadome odejście od nadmiernej zależności od dotacji publicznych (grantozy) i strategiczne łączenie różnych źródeł przychodów. Tekst stanowi ogólne wprowadzenie do modeli: filantropijnego (opartego na darowiznach), usługowego (świadczenie odpłatnych usług) oraz zbilansowanego (dywersyfikacja).
Opinia ekspertki: Zdrowy budżet organizacji społecznej: mniej grantów, więcej stabilności [wywiad]
Temat dywersyfikacji wielokrotnie pojawiał się w rozmowie Magdy Dobranowskiej-Wittels z Dorotą Pieńkowską z Polsko-Amerykańskiego Funduszu Pożyczkowego Inicjatyw Obywatelskich (PAFPIO). Ekspertka potwierdziła, że udział środków publicznych w finansowaniu NGO maleje, a organizacje coraz częściej korzystają ze zwiększonej dywersyfikacji – przeciętnie z czterech różnych źródeł przychodów. Stwierdziła również, że dywersyfikacja jest kluczem do zbudowania „zdrowego budżetu”, który pozwala na stabilność, niezależność i długofalowe planowanie, będąc najskuteczniejszym lekarstwem na zjawisko „grantozy”.
Analiza modelu: Model usługowy – szansa czy pułapka?
Karolina Cyran-Juraszek wzięła pod lupę model usługowy, w którym organizacja świadczy odpłatne usługi, często na rzecz samorządu (np. usługi opiekuńcze) lub na rynku komercyjnym. Choć model ten dotyczy jedynie 9 procent organizacji, te, które go stosują, osiągają większe przychody i stabilność. Autorka zwróciła jednak uwagę, że sukces wymaga kompetentnego zespołu, kapitału początkowego oraz dobrych relacji z samorządem, ostrzegając, że bez dywersyfikacji i dbałości o misję, poleganie wyłącznie na usługach może stać się pułapką.
Analiza modelu: Model zbilansowany – jak uniezależnić się od grantów?
Julia Kaffka opisała model zbilansowany, polegający na strategicznym łączeniu różnych źródeł przychodów – od darowizn i 1,5% podatku po przychody z działalności odpłatnej lub gospodarczej. Na przykładzie konkretnych organizacji pokazała, jak wymuszona kryzysem trudna sytuacja finansowa doprowadziła do podjęcia działań komercyjnych (np. usługi techniczne, stolarstwo). Działania te, z czasem, zapewniły organizacjom stabilność i niezależność, pozwalając na realizację misji społecznej bez ciągłego gaszenia „pożarów budżetowych”.
Panel dyskusyjny: Dlaczego darowizny nie są fundamentem lokalnych organizacji społecznych? [film]
Na zakończenie cyklu Magda Dobranowska-Wittels zaprosiła do rozmowy Iwonę Olkowicz, Marcina Rechulicza (obydwoje z zarządu Federacji Funduszy Lokalnych) oraz Aleksandrę Belinę (Stowarzyszenie Klon/Jawor). Dyskusja skoncentrowała się na modelu filantropijnym, opierającym się głównie na indywidualnych darowiznach. Pomimo wzrostu udziału darowizn w budżecie całego sektora, eksperci i ekspertki przeanalizowali liczne bariery w pozyskiwaniu stałego wsparcia, zwłaszcza w małych społecznościach, oraz wyzwania związane z przekształceniem darowizn akcyjnych w trwałe i stabilne źródło finansowania dla organizacji, które dla około 7 procent z nich są głównym źródłem przychodów.
Cykl „Zamiast grantozy” wyraźnie pokazał, że kluczem do przetrwania i rozwoju polskiego trzeciego sektora jest dywersyfikacja źródeł finansowania. Choć granty wciąż pozostają ważnym elementem budżetu, przyszłość NGO leży w świadomym i strategicznym łączeniu przychodów z darowizn, 1,5% podatku, działalności odpłatnej i komercyjnej. Modele usługowy i zbilansowany, mimo swoich wyzwań, oferują organizacjom szansę na stabilność i niezależność, pozwalającą skuteczniej realizować misję społeczną.
Pobierz raport
Pobierz bezpłatny raport „Kondycja organizacji pozarządowych 2024”.📥
Poznaj wcześniejsze odsłony cyklu „Pod lupą”
Pod lupą ngo.pl: Przedsiębiorstwa społeczne i ich moce
Pod lupą ngo.pl: Lekcje z kryzysu. Doświadczenia NGO wspierających uchodźców
Pod lupą ngo.pl: Lek na całe zło. Wizerunek NGO
Pod lupą ngo.pl: Jak osiągnąć dziś zmianę? O rzecznictwie NGO
Pod lupą ngo.pl: Czy tu zaszła zmiana? Sektor społeczny w XXI wieku
Pod lupą ngo.pl: Jacy jesteśmy? Kondycja III sektora
Pod lupą ngo.pl: Postfilantropia? Jak pomagamy w XXI wieku
Pod lupą ngo.pl: Wieś, obywatele, działanie
Pod lupą ngo.pl: Rok w pandemii
Pod lupą ngo.pl: Jak Polki i Polacy widzą organizacje społeczne?
Pod lupą ngo.pl: Praca wzbogaca? O pracy w NGO
Źródło: informacja własna ngo.pl
