W Warszawie aktywnych jest około 9 tysięcy fundacji i stowarzyszeń, z których połowa działa na rzecz mieszkańców. Rada m.st. Warszawy uchwaliła właśnie nowy wieloletni Program rozwoju współpracy z organizacjami pozarządowymi, który wyznaczy kierunki działań na najbliższe lata.
Warsztaty, które odbyły się 9 września 2020 r. w Warszawskim Pawilonie Architektury ZODIAK.
Autor/źródło: Grzegorz Kołacz/UM st. Warszawa– Dziś już nikt nie wyobraża sobie funkcjonowania miasta bez organizacji pozarządowych. Świetlice, przedszkola, warsztaty edukacyjne, inicjatywy sąsiedzkie, opieka nad zwierzętami, poradnictwo obywatelskie – to tylko niektóre z działań animowanych i prowadzonych przez fundacje i stowarzyszenia – mówi Mariusz Budziszewski, Wiceprzewodniczący Komisji Samorządowej i Integracji Europejskiej, przedstawiając program podczas wczorajszej sesji Rady Miasta Stołecznego Warszawy i dodał – Organizacje są dla miasta kluczowym, a często niezbędnym partnerem. Wspólnie pracujemy, aby Warszawa była przyjaznym miejscem i otwartą metropolią.
Podobne stanowisko zajęła Ewa Kolankiewicz, pełnomocniczka Prezydenta m.st. Warszawy ds. współpracy z organizacjami pozarządowymi_. _
– Organizacje pozarządowe to strategiczny partner w realizacji zadań publicznych i współtworzenia dokumentów programowych miasta. Dlatego było dla nas szczególnie ważne, aby wspólnie zadecydować, w jakim kierunku chcemy iść, szczególnie teraz, w dobie epidemii COVID-19. Od początku tworzyliśmy ten program na zasadzie współuczestnictwa organizacji. Prace rozpoczęły się od „czystej kartki”, którą przedstawiciele miasta i trzeciego sektora razem wypełniali treścią. W trakcie ponadrocznego procesu, przerwanego na kilka miesięcy epidemią, m.in. podczas warsztatów diagnostyczno-kreatywnych i konsultacji wspólnie wypracowaliśmy ten dokument– podkreśla.
Cel i obszary współpracy
Głównym celem programu jest rozwój współpracy m.st. Warszawy i organizacji pozarządowych jako kluczowego partnera przy tworzeniu polityk publicznych oraz efektywnej realizacji zadań publicznych. Współpraca odbywać się będzie na trzech polach: dialogu, współpracy finansowej oraz współpracy pozafinansowej.
Dla każdego z tych pól wyznaczone zostały cele szczegółowe, kierunki działań i zadania priorytetowe. Dokument przewiduje, że dialog miasta i organizacji będzie rozwijany wspólnie, natomiast w ramach współpracy finansowej powstanie stabilny system oparty na przejrzystych zasadach zlecania zadań publicznych organizacjom. Wzmocnieniu ma ulec także współpraca pozafinansowa. Cele te zostaną osiągnięte m.in. dzięki większemu zaangażowaniu organizacji w dialog oraz zwiększeniu ich wpływu na decyzje i dokumenty tworzone w mieście.
Realizacja programu ma doprowadzić m.in. do: wzrostu liczby zadań wieloletnich zlecanych organizacjom, wzrostu liczby umów najmu lokali miejskich dla organizacji pozarządowych zawieranych na okres powyżej 3 lat, rozwoju usług Stołecznego Centrum Wspierania Organizacji Pozarządowych, organizacji spotkania sieciującego służącego zawiązywaniu partnerstw międzysektorowych oraz wypracowania spójnych zasad kontroli merytorycznej i finansowej.
Formy współpracy
Podstawową i najbardziej powszechną formą współpracy Urzędu m.st. Warszawy i organizacji pozarządowych jest zlecanie realizacji zadań publicznych zmierzających do rozwoju miasta i poprawy jakości życia jego mieszkańców. W 2020 roku w ramach otwartych konkursów ofert i małych dotacji przyznano w Warszawie organizacjom pozarządowym prawie 3 tysiące dotacji na kwotę ponad 273 mln złotych. Służyły one realizacji zadań publicznych z zakresu edukacji, wychowania, sportu, kultury, pomocy społecznej i wielu innych. Już same te liczby wskazują ogromną skalę działań miasta ze stołecznym trzecim sektorem, a mają one również wymiar pozafinansowy. Organizacje proponują nowatorskie rozwiązania do dokumentów, biorą udział w tworzeniu miejskich polityk i strategii, są ważnym głosem doradczym i eksperckim, są niezbędnym partnerem w budowaniu marki i wizerunku Warszawy.
Ze względu na tak dużą skalę i wagę wzajemnej współpracy, ważne jest programowanie jej rozwoju w dłuższej niż roczna perspektywie. W 2015 roku został uchwalony pierwszy wieloletni program rozwoju współpracy w historii stolicy: „Program rozwoju współpracy m.st. Warszawy i organizacji pozarządowych do roku 2020”. W czasie jego realizacji wzrosło m.in. zaufanie organizacji do komisji oceniających wnioski czy zadowolenie organizacji ze sposobu, w jaki są załatwiane sprawy w urzędach, ale najważniejsze dla ich przedstawicieli było wdrożenie elektronicznego generatora wniosków oraz coroczny wzrost nakładów na dotacje dla sektora pozarządowego.
W drugim tego typu dokumencie w historii stolicy - programie rozwoju współpracy m.st. Warszawy i organizacji pozarządowych na lata 2021-2025 (pełna nazwa: Program rozwoju współpracy m.st. Warszawy na lata 2021-2025 z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami, o których mowa w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie) pojawia się wiele elementów, które będą kontynuacją kierunków działań zapisanych w poprzedniku, ale wprowadza on również korekty, rozwinięcia i zupełnie nowe cele oraz działania.
Obecny program powstawał w dużo trudniejszych do przewidzenia czasach niż jego poprzednik. Z jednej strony epidemia COVID-19, a z drugiej niepewna sytuacja finansowa miasta sprawiły, że dokument ten jest ostrożniejszy w założeniach finansowych.
W poprzednim programie założony był coroczny 5% wzrost nakładów na dotacje, który był znacznie przekraczany. Miasto w odpowiedzi na oczekiwania mieszkańców wyłania najlepsze projekty na realizację zadań publicznych, wspierając je finansowo. W 2019 r. były to 3 092 dotacje na kwotę ponad 206 milionów złotych, a w 2020 r. 2 922 dotacje na kwotę ponad 273 milionów złotych. Z uwagi na plany ograniczenia środków finansowych dla samorządów kwoty te nie będą możliwe do osiągnięcia w kolejnych latach. Z tego powodu zamiast 5% corocznego wzrostu nakładów w obecnym programie podwyższona została jedynie kwota minimalna przeznaczona na zlecanie organizacjom pozarządowym realizacji zadań publicznych do 150 mln złotych.
Władze Warszawy liczą jednak, że mimo finansowych ograniczeń uda się wciąż rozwijać współpracę z trzecim sektorem i coraz lepiej działać wspólnie na rzecz Warszawy i jej mieszkańców.
Podstawa prawna
Możliwość uchwalenia wieloletniego programu współpracy z organizacjami pozarządowymi wynika z art. 5a ust. 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2020 r. poz. 1057 oraz z 2021 r. poz. 1038, 1243 i 1535). Ustawodawca przewidział fakultatywność programu. Warszawska Rada Działalności Pożytku Publicznego zarekomendowała prace nad dokumentem.
