Publicystyka - ngo.pl

Stwierdzenie, że wybór Aliny Margolis-Edelman na patronkę nagrody, o której rozmawiamy to nie przypadek, jest banalne. Ale to postać, której biografia nie jest szerzej znana.

Monika Kamińska, Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę: – Na pewno nie tak, jak jej męża. Kojarzona jest zresztą głównie jako żona Marka Edelmana, podczas gdy miała własne osiągnięcia: była wybitną lekarką i działaczką społeczną, która bardzo chciała pomagać innym, a zwłaszcza dzieciom. Stawiała przed sobą niełatwe cele i miała zdolność przekonywania do idei innych. Nie brakowało jej przy tym determinacji i konsekwencji.

A żyła w czasach, kiedy cechy decydowały o przetrwaniu. 

– Wychowała się w rodzinie zaangażowanych społecznie lekarzy żydowskiego pochodzenia. Jej mama była pediatrą, ojciec zaś ordynatorem w największym łódzkim szpitalu. Podczas wojny, w getcie warszawskim, Alina kształciła się w szkole dla pielęgniarek. Nie zdecydowała się ukryć u przyjaciół poza murami getta – została, by pomagać innym. Później w getcie poznała swojego przyszłego męża, którego namówiła na studiowanie medycyny. Uczestniczyła w powstaniu w getcie warszawskim oraz w powstaniu warszawskim.

Po 1945 roku?

– Po wojnie wróciła do Łodzi, gdzie wyszła za mąż i urodziła dwójkę dzieci – Annę i Aleksandra. Skończyła medycynę, została pediatrą i skoncentrowała się na leczeniu cukrzycy u dzieci, a także założyła ośrodek dla dzieci dotkniętych chorobami nerek. Organizowała obozy i kolonie – chciała, aby chore dzieci mogły normalnie funkcjonować.

W marcu 1968 roku została zmuszona do opuszczenia kraju – w Polsce nie mogła kontynuować pracy naukowej, odrzucono jej rozprawę habilitacyjną o typach cukrzycy u dzieci. Wraz z dziećmi wyjechała do Francji. Początki w nowym miejscu wspominała jako trudne, ale szybko zaangażowała się w działanie Lekarzy bez Granic, a potem współtworzyła organizację Lekarze Świata, z którą była na wielu misjach. Na Morzu Południowochińskim pracowała na statkach-szpitalach, ratując uciekinierów z komunistycznego Wietnamu.

Nie zapominając o Polsce.

– Po wybuchu stanu wojennego organizowała pomoc dla opozycji demokratycznej. A po 1989 roku otworzyła w Polsce Biuro Pomocy Inicjatywom Społecznym.

Alina Margolis-Edelman była także laureatką Orderu Uśmiechu, a więc wyjątkowej nagrody, którą dorosłym wręczają dzieci.

Ten rok jest dla pamięci o patronce nagrody szczególny.

– Na 2022 rok przypada setna rocznica urodzin Aliny Margolis-Edelman. Organizowanych jest wiele wydarzeń, które o niej przypominają. Ich głównym organizatorem jest Centrum im. Marka Edelmana w Łodzi, gdzie 15 października Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę wręczy nagrodę, o której rozmawiamy. 

Jaką ideę niesie Nagroda im. Aliny Margolis-Edelman? I w jakich kategoriach – bo zaszła tu pewna zmiana – wręcza ją Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę?

–  Ideą jest docenianie i promowanie osób, które z energią, pasją i oddaniem pomagają dzieciom. Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę przyzna Nagrodę im. Aliny Margolis-Edelman po raz dwunasty.

Kandydatury mogą zgłaszać osoby prywatne, organizacje społeczne, instytucje państwowe i samorządowe, a kandydatami mogą być wolontariusze, pracownicy NGO oraz sektora oświaty, ochrony zdrowia, wymiaru sprawiedliwości. W drugiej kategorii – organizacje pozarządowe działające na terenie Polski.

Kto znalazł się wśród nagrodzonych do tej pory?

–  Wśród dotychczas nagrodzonych, są osoby, które pomagają dzieciom podobnie jak Alina Margolis-Edelman – to psychiatrzy, psychologowie, pedagodzy, a także osoby, które działają na rzecz dzieci z niepełnosprawnościami oraz wychowywanych w domach dziecka czy rodzinach zastępczych.

Nagrodą zajmuję się od trzech lat, szczególnie bliskie są mi edycje z dwóch ostatnich lat. W 2020 roku – laureatką została Agata Kołodziejczyk. To pedagożka, która prowadzi świetlicę integracyjną dla dzieci pochodzenia romskiego i polskiego. Rok temu nagrodę otrzymała Żaneta Rechnio, pedagożka która działa na rzecz rodzin i dzieci wykluczonych społecznie lub zagrożonych wykluczeniem. Wśród laureatów byli także m.in. wybitny psychiatra dr Krzysztof Szwajca i Ryszard Izdebski – pedagog, psycholog kliniczny, psychoterapeuta oraz Bożena Kabanowska, która wspiera edukację dzieci niewidomych i słabowidzących – stworzyła pierwszą w Polsce wypożyczalnię książek dotykowych. 

Do kiedy i jak można zgłaszać kandydatury?

Zgłoszenia rozpatrzy kapituła, której od lat przewodniczy Agnieszka Holland. W jej skład wchodzą m.in. dzieci Aliny Margolis-Edelman, przedstawicielki Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę oraz bliscy i przyjaciele Patronki.

Monika Kamińska - socjolog, absolwentka Instytutu Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego. W Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę odpowiada za komunikację zewnętrzną, kontakt z mediami, działania wizerunkowe oraz obsługę medialną wydarzeń i kampanii społecznych.