Publicystyka - ngo.pl

Prowadzenie uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów (UEPIK) wymaga zgłoszenia w terminie decyzji NGO do urzędu skarbowego (przypominaliśmy o tym w informacji: Wybieramy uproszczoną ewidencję. Decyzję trzeba zgłosić urzędowi skarbowemu do końca stycznia). Decyzja musi być przemyślana. Co trzeba przemyśleć? Podstawą jest sprawdzenie trzech kryteriów z ustawy o działalności pożytku.

Nie można zmienić formy księgowości w trakcie roku obrotowego (z pełnej księgowości na UEPIK czy w drugą stronę). Prowadzenie określonego sposobu księgowości (czy to tzw. pełnych ksiąg rachunkowych czy uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów) dotyczy całego roku obrotowego, który w zdecydowanej większości NGO pokrywa się z rokiem kalendarzowym.

Prowadzenie UEPIK jest możliwe przez organizacje, które spełniają kryteria określone w przepisach i w odpowiednim czasie powiadomią urząd skarbowy o wyborze tej formy księgowości.

Art.  10a.  ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie [podkr. red]
1. Organizacje pozarządowe, z wyłączeniem spółek kapitałowych, oraz podmioty wymienione w art. 3 ust. 3 pkt 2 prowadzą uproszczoną ewidencję przychodów i kosztów, w przypadku gdy:

   1) działają w sferze zadań publicznych określonych w art. 4 ust. 1,
   2) nie prowadzą działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców,
   3) nie posiadają statusu organizacji pożytku publicznego,
   4) osiągają przychody wyłącznie z:

      a) działalności nieodpłatnej pożytku publicznego z tytułu składek członkowskich, darowizn, zapisów, spadków, dotacji, subwencji, przychodów pochodzących z ofiarności publicznej,
      b) działalności odpłatnej pożytku publicznego z tytułu sprzedaży towarów i usług,
      c) tytułu sprzedaży, najmu lub dzierżawy składników majątkowych,
     d) tytułu odsetek od środków pieniężnych na rachunkach bankowych lub rachunkach w spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych, prowadzonych w związku z wykonywaną działalnością, w tym także odsetek od lokat terminowych oraz innych form oszczędzania, przechowywania lub inwestowania, tworzonych na tych rachunkach,

    5) w roku poprzedzającym rok wyboru prowadzenia uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów osiągnęły przychody wyłącznie z tytułów, o których mowa w pkt 4, w wysokości nieprzekraczającej 100 000 zł

- jeżeli decyzję w sprawie prowadzenia uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów podejmie organ zatwierdzający w rozumieniu przepisów o rachunkowości.

[…]

3.  O wyborze prowadzenia uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów jednostka, w terminie do końca pierwszego miesiąca roku podatkowego, w którym rozpoczyna prowadzenie ewidencji, a w przypadku jednostek rozpoczynających działalność, w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia działalności, zawiadamia naczelnika urzędu skarbowego właściwego w sprawach opodatkowania podatkiem dochodowym.

[…]

5.  Jednostka zawiadamia naczelnika urzędu skarbowego właściwego w sprawach opodatkowania podatkiem dochodowym w terminie 14 dni od końca ostatniego miesiąca roku podatkowego, w którym prowadzi uproszczoną ewidencję przychodów i kosztów, o:

    1) rezygnacji z prowadzenia tej ewidencji;
    2) niespełnianiu warunków, o których mowa w ust. 1.

Przekroczenie kryterium przychodów ponad 100 tys zł w danym roku wywiera skutek na kolejny rok obrotowy - w kolejnym roku (obrotowym - czyli zwykle kalendarzowym) nie można już prowadzić UEPIK. Trzeba wtedy poinformować urząd skarbowy, że się nie spełnia kryteriów i należy "przejść" na księgowość prowadzoną wg ustawy o rachunkowości. 

Jeśli więc organizacja pozarządowa zdecyduje się na prowadzenie UEPIK w 2024 r., a w trakcie tego roku okaże się, że jednak (w 2024 r. - w roku kiedy już prowadzi UEPIK) organizacja przekroczy próg przychodów 100 tys zł, to nadal kontynuuje prowadzenie UEPIK do końca 2024 r. Przekroczenie limitu skutkuje dopiero w następnym roku - w roku 2025. W 2025 roku organizacja będzie MUSIAŁA prowadzić pełną księgowość. 

Na chwilę obecną, organizacja ma więc możliwość wyboru - ponieważ w 2023 r. osiągnęła przychody nieprzekraczające 100.000 zł i spełnia pozostałe kryteria, to może wybrać prowadzenie UEPIK.

W opisywanej w pytaniu sytuacji, decyzja będzie też uzależniona od tego, czy po ew. otrzymaniu dotacji NGO będzie sama prowadzić uproszczoną ewidencję, czy też powierzy księgowość wyspecjalizowanej osobie/firmie – i czy ta osoba/firma przejmie też prowadzenie UEPIK (a może tylko wyodrębnionych kosztów dla projektów?).

Trochę inaczej jest z innymi kryteriami prowadzenia UEPIK: z działalnością gospodarczą oraz z uzyskaniem statusu OPP. W tych przypadkach „dotrwanie” z uproszczoną ewidencją do końca roku jest bardziej skomplikowane (jeśli w ogóle realne). O ile więc perspektywa przekroczenia przychodów (co opisaliśmy wyżej) nie blokuje nam całkowicie możliwości wyboru UEPIK, to perspektywa rozpoczęcia działalności gospodarczej lub uzyskania statusu OPP już tak! Nie powinniśmy decydować się na prowadzenie UEPIK w roku, w którym jednocześnie planujemy (spodziewamy się) rozpocząć działalność gospodarczą lub uzyskać status OPP.

Powyższe zalecenie jest podyktowane tym, że organizacje prowadzące działalność gospodarczą (wpisane do rejestru przedsiębiorców KRS) oraz organizacje posiadające status OPP są zobowiązane do sporządzania sprawozdań finansowych. Sprawozdania finansowe sporządzają NGO-sy prowadzące „pełną rachunkowość”, na podstawie ksiąg rachunkowych. Sporządzenie takiego sprawozdania w oparciu o dane z UEPIK jest w praktyce niemożliwe.

I na koniec podzielę się opinią naszego księgowego, który twierdzi, że przy dużych przychodach i rozliczaniu dotacji UEPIK nie jest dobrym rozwiązaniem, bo zbiera tylko fragment finansów podmiotu i nie daje pełnego obrazu finansów, niezbędnego do dobrego zarządzania organizacją. Ale to oczywiście opinia, a nie oficjalne zalecenie.