Publicystyka - ngo.pl

“Szkoła to nie wyścig szczurów. Dlatego ważne jest, abyśmy wspólnie uczyli się chwalić”. Słowa Anety Borowiec otwierają wyjątkowo ważną perspektywę spojrzenia na polską edukację.

Żyjemy w kulcie ocen, sprawdzianów, egzaminów. Najczęściej skupiamy się na ocenach negatywnych, a nawet wyniki pozytywne służą nam do budowania toksycznych rankingów. To jednak wcale nie o to chodzi, żeby nie dokonywać diagnozy stanu wiedzy i umiejętności młodego człowieka. Warto byłoby zacząć od zamiany ocen na procenty, żeby wyraźniej dostrzegać postępy ucznia. Należy przywrócić właściwe miejsce błędom – są istotą edukacji, a w polskiej szkole nieustannie karzemy ucznia za źle wykonane zadanie. Błąd jest punktem wyjścia, uczymy się z niego dokładnie tak samo, jak z poprawnych odpowiedzi. Zdarza mi się powiedzieć do ucznia: “Jaki piękny błąd popełniłeś”. To łączy się z chwaleniem, docenieniem, wzmocnieniem pozytywnym, które wcale nie oznacza braku reguł i zasad. A egzaminy?

Powinien być naturalną częścią przygody edukacyjnej, nie jakimś dziwnym, wyjątkowo stresującym “świętem”.

“A gdyby tak szkoła przygotowywała młodych do życia we współczesnym świecie? I była przydatna, ułatwiała nie komplikowała. Nie upierała się przy swoim, wreszcie była bliżej rzeczywistości i ludzi” – słowa Basi Zych zwracają uwagę na wyjątkowo istotny problem polskiej edukacji. Jest bardzo często odklejona od rzeczywistości, nie uczy zawodów przyszłości, w ogóle tej przyszłości nie uczy, skupia się często na rozwiązywaniu problemów, które sama generuje. Wyobraźmy sobie, że jeden dzień w tygodniu, na przykład środa, byłby wyłączony z typowych zajęć lekcyjnych i można by go przeznaczyć na pracę własną uczniów nad projektem, rozmowy z nauczycielami, można by wtedy bez problemu wprowadzić systemowo tutoring w każdej szkole, można by organizować wyjścia do firm, miejsc kultury, instytucji publicznych. To byłoby bliższe życiu, niż przesadnie długie siedzenie w ławkach, z wielką troską, żeby nie stracić godzin na realizację święte podstawy programowej.

“System pruski nie działa. To prosty zero-jedynkowy wniosek. Nie da się, ku zdziwieniu ministerstwa i rodem z teledysku Floydów, produkować masowo absolwentów i absolwentek o konkretnym światopoglądzie, wyglądzie i przekonaniach patriotycznych. Ścieranie się tysięcy różnorodnych osób to normalna kolejność powszechnej edukacji” – spostrzeżenia Zuzanny Karcz opisują szkołę, która jest przestrzenią wolności, a która wcale nie oznacza totalnej swobody. Szkoła powinna być miejscem, gdzie młody człowiek ma szansę poznać siebie, dowiedzieć się, co tak naprawdę chce w przyszłości robić. Żeby tak się stało, szkoła powinna oferować poczucie bezpieczeństwa i sprawczości.

To nie jest sprawczość, a wyjątkowo trudny obowiązek. Tego typu wybory powinny dokonać się znacznie później. Jednocześnie szkoła w swojej różnorodności powinna być bezpiecznym miejscem ścierania się poglądów, ucierania spostrzeżeń, powinna dawać bazę różnego rodzaju możliwości poznawania świata i ludzi. Nie powinna być związana w jakikolwiek sposób z polityką, choć powinna o polityce rozmawiać, gdyż ta jest częścią naszej rzeczywistości. Tylko na gruncie otwartości można budować pewność siebie i poczucie własnej wartości młodych ludzi.

“Nie wiem, jaki ma być nowy paradygmat szkoły. Być może nikt nie wie, być może mamy w głowie tylko niektóre elementy tego, jak być powinno. Pora więc się zebrać i te nasze puzzle do siebie dopasować” – powiedział Łukasz Korzeniowski. Bardzo lubię sformułowanie: nie wiem.

Widzimy problemy, są ludzie, którzy mają gotowe rozwiązania, pojawiają się różnego rodzaju koncepcje, ale istnieją w bańkach, nie przenikają się wzajemnie. Niektórzy są tak przekonani, że mają rację, że w zasadzie nie różnią się za bardzo od polskiej szkoły, która lubi uważać, że ma rację. Nie wiem – to dobry punkt wyjścia, żeby spróbować się dowiedzieć. Są proste pomysły, które można wcielić w życie od razu, żeby szkoła była choć trochę lepsza, ale nad dalekosiężnymi planami należałoby się wspólnie bardzo mocno zastanowić.

Paweł Lęcki - nauczyciel języka polskiego w jednej ze szkół w Trójmieście, felietonista i fotograf.