Publicystyka - ngo.pl

Czym jest rezultat w projekcie?  Na to pozornie proste pytanie odpowiedź jest złożona. Na pierwszym poziomie rezultat oznacza wszystko, co zostało wypracowane przez organizację w ramach projektu i zostało dostarczone beneficjentom (lub grupie docelowej). Są to na przykład publikacje, szkolenia, doradztwo, strona internetowa, ale także kampania społeczna przeprowadzona przez organizację. Są to tzw. produkty projektu.

Na drugim poziomie rezultat oznacza bezpośrednią korzyść, jaką odnoszą beneficjenci projektu; a także działania podjęte przez grupę docelową lub beneficjentów dzięki dostarczonym im produktom, np. zmiana postaw społecznych po zrealizowanej kampanii, nabycie nowych umiejętności przez uczestnika szkolenia lub znalezienie pracy przez beneficjenta po konsultacjach z doradcą zawodowym. Zmiana ta zachodzi od razu po zakończeniu projektu, potrafimy ją zmierzyć i udowodnić. Są to rezultaty krótkofalowe (bezpośrednie).

Jest jeszcze trzeci poziom rozumienia rezultatu, czyli długofalowa, trwała zmiana dla beneficjentów projektu, społeczności lokalnej lub całego społeczeństwa, np. wzrost jakości życia beneficjentów, poprawa bezpieczeństwa na osiedlu czy też oszczędności w wydatkach publicznych (bo beneficjenci naszego projektu, dzięki rehabilitacji, są rzadziej hospitalizowani). Są to rezultaty długofalowe.

Zdarza się jeszcze inny podział rezultatów, na tzw. twarde i miękkie. W tym ujęciu „twardość” polega na policzalności i blisko jej do produktu, a „miękkość” rezultatu oznacza jego trudną mierzalność (zmiana postawy, wzrost motywacji itp.). 

W stosowanej obecnie powszechnie metodologii rezultaty „miękkie” już nie występują, gdyż każdą zmianę (produkt, rezultat bezpośredni lub długofalowy) musimy udowodnić. Musimy znaleźć wskaźniki, dzięki którym wykażemy, że osiągnęliśmy zakładane rezultaty. I tak np. dla zmiany postawy wobec osób z niepełnosprawnościami będzie liczba osób, która po udziale w działaniach projektu deklaruje, że zatrudniłaby teraz osobę z niepełnosprawnością w swojej firmie.

Inaczej rzecz ma się z podziałem na rezultaty ilościowe i jakościowe. Co do zasady podział ten dotyczy wskaźników, można go jednak zastosować także w odniesieniu do produktów projektu, np. do projektów kulturalnych. Przykładowo: produkt „przedstawienia teatralne” możemy zamienić na „przedstawienie teatralne wysokiej jakości”, którą to jakość potwierdzi liczba pozytywnych recenzji lub liczba znanych artystów zaangażowanych w produkcję (ten ostatni wskaźnik bywa stosowany przez Biuro Kultury Miasto St. Warszawa). 

Podobnie z miejscami pracy tworzonymi dla osób wykluczonych społecznie. Można taki produkt sformułować np. tak: godne miejsca pracy dla osób wykluczonych społecznie. I na poziomie wskaźników określić, co to znaczy „godne”: odpowiednia płaca? czas pracy? Dodatkowe korzyści zapewniane przez pracodawcę? Lub po prostu zadowolenie pracowników.

Pamiętając, że w ofercie zadania publicznego zobowiązujemy się do osiągnięcia konkretnych wskaźników, a niewywiązanie się z tej deklaracji może skutkować zwrotem części środków, warto się ograniczyć do rezultatów, których osiągnięcie jest realistyczne w danym czasie oraz – co bardzo ważne – potrafimy tego dowieść w sposób łatwy i relatywnie tani. Na czym polega tu ryzyko, wyjaśnię na przykładzie recenzji przedstawienia. Czy potrafimy zagwarantować, że na sali znajdą się krytycy literaccy? Ilu? Być może dla osiągnięcia tego wskaźnika trzeba będzie podjąć jakieś dodatkowe działania, a nawet ponieść dodatkowe koszty.

W punkcie III.5.1 zawsze wymieniamy rezultaty w rozumieniu produktów. Zawsze. Ilościowe koniecznie, a jakościowe, jeśli jest to wymagane (lub bardzo nam na tym zależy). 

A dodatkowo, w odpowiedzi na pytanie o zmianę społeczną, w przypadku projektów jednorocznych lub krótszych, należy wymienić rezultaty z poziomu 2: nabycie umiejętności, zapoznanie uczestników z zasadami profilaktyki zdrowotnej, itd. 

Możemy także wspiąć się na poziom 3 i wskazać długofalową zmianę, do której osiągnięcia nasz projekt się przyczyni, ale w tabelkę w punkcie III.6 warto ją wpisać tylko w przypadku projektów wieloletnich. Warto, by ta długofalowa zmiana nawiązywała do celów danego zadania publicznego.

Przykład 2.

Projekt integrujący i aktywizujący mieszkańców dzielnicy Wola (jednoroczny)

Co będzie bezpośrednim efektem? 5 pikników lokalnych, 3 konsultacje społeczne, 500 ulotek informacyjnych, podręcznik dla lokalnych liderów. 

Jaka zmiana społeczna zostanie osiągnięta? Wzrośnie liczba mieszkańców angażujących się w lokalne inicjatywy w porównaniu do roku poprzedniego, mieszkańcy zapoznają się z różnorodnymi formami aktywności obywatelskiej, lokalni liderzy podniosą kompetencje. Długofalowo projekt przyczyni się do wzrostu lokalnego patriotyzmu, zwiększy integrację społeczną i aktywność obywatelską w dzielnicy.